Όλοι οι πόλεμοι έχουν συνέπειες, ιδιαίτερα για τους ηττημένους. Για την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, ο 12ήμερος Πόλεμος με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν μια υπαρξιακή μάχη όπως ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ (1980-1988), κατά τον οποίο σκοτώθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες και οι Φρουροί της Επανάστασης έφτασαν στα όρια της κατάρρευσης. Εκείνος ο πόλεμος, ωστόσο, βοήθησε το καθεστώς να χτίσει θεσμούς που εγγυήθηκαν την επιβίωση της επανάστασης.
Αντίθετα, ο 12ήμερος πόλεμος αποδυνάμωσε σημαντικά τα κεφάλια αυτών των θεσμών και φαίνεται να δρομολογεί την ανάδειξη μιας νέας γενιάς σκληροπυρηνικών ηγετών — ένα αρνητικό σενάριο για το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.
Σήμερα, το ιρανικό καθεστώς ορίζεται ιδεολογικά από τη σύγκρουσή του με το Ισραήλ και την Αμερική. Ο Ανώτατος Ηγέτης Αλί Χαμενεΐ και το περιβάλλον του προσπάθησαν να παρουσιάσουν τον πόλεμο ως νίκη έναντι του Ισραήλ. Ωστόσο, στο εσωτερικό επικρατεί ντροπή και όχι υπερηφάνεια. Η ήττα μείωσε δραματικά το κύρος του Χαμενεΐ και ανοίγει τον δρόμο σε άγνωστους, ακραίους αξιωματικούς των Φρουρών της Επανάστασης – πολλοί από τους οποίους ξεχώρισαν στη Συρία – να αναλάβουν θέσεις εξουσίας.
Το μήνυμα για Ισραήλ και ΗΠΑ: αυτοί οι άνδρες δεν πρόκειται να συμβιβαστούν με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Σε αντίθεση με την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, όταν ο Αγιατολάχ Χομεϊνί και οι συνεργάτες του εξέθεταν ανοιχτά τις απόψεις τους, η νέα γενιά είναι κλειστή και απρόβλεπτη. Πολλοί ανήκουν στο μέτωπο Paydari, ή είναι δεύτερης τάξης στελέχη των Φρουρών. Ακολουθούν πρόσωπα όπως ο Σαΐντ Τζαλίλι — πρώην διαπραγματευτής για τα πυρηνικά, γνωστός για την πλήρη άρνηση συμβιβασμών. Ελέγχουν θέσεις στο κοινοβούλιο, τις δυνάμεις ασφαλείας, ακόμη και εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Με την αποδυνάμωση του Χαμενεΐ, αυτοί οι σκληροπυρηνικοί βρίσκουν χώρο να κινηθούν. Αν ο ηγέτης είχε προχωρήσει στη δοκιμή πυρηνικού όπλου —όπως τον παρότρυναν κάποιοι Φρουροί— ίσως είχε αποτρέψει ξένες επιθέσεις. Τώρα, όμως, ο 86χρονος κληρικός αντιμετωπίζει την οργή βετεράνων στρατιωτικών.
Η κρατική καταστολή, όπως στην εξέγερση «Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία» το 2023, απομάκρυνε περαιτέρω την κοινωνία από το καθεστώς. Η καταπίεση, τα βασανιστήρια και οι δολοφονίες γυναικών διέλυσαν τη σχέση κράτους-λαού – μια ρωγμή που ούτε οι ισραηλινές και αμερικανικές επιθέσεις μπορούν να θεραπεύσουν.
Η νέα γενιά Φρουρών αυτοπροσδιορίζεται μέσα από τη βία ενάντια στον ίδιο τον ιρανικό λαό και παραμένει προσηλωμένη σε δύο βασικούς άξονες: το πυρηνικό πρόγραμμα και τη στρατηγική των πληρεξουσίων, όπως την ανέπτυξε ο Κασέμ Σολεϊμανί – ο πανίσχυρος στρατηγός που σκοτώθηκε από αμερικανική επίθεση στη Βαγδάτη το 2020.
Οι επιθέσεις του Ισραήλ από τις 7 Οκτωβρίου 2023 έχουν αποδυναμώσει σοβαρά το «άξονα αντίστασης» που έχτισε ο Σολεϊμανί. Το πυρηνικό πρόγραμμα, όμως, παραμένει ενεργό.
Προχωρώντας, το Ιράν μάλλον δεν θα κατασκευάσει νέες, μαζικές εγκαταστάσεις εμπλουτισμού τύπου Νατάνζ ούτε θα βασιστεί σε υπόγεια κέντρα. Η δορυφορική και εναέρια επιτήρηση από ΗΠΑ και Ισραήλ είναι πλέον εξαιρετικά ακριβής. Η νέα στρατηγική: πολλαπλές, μικρές, καλά κρυμμένες μονάδες στην επιφάνεια — εφόσον μπορέσουν να εξουδετερώσουν ξένους κατασκόπους εντός του Ιράν. Η Τεχεράνη έχει ήδη ξεκινήσει σαρωτικές επιχειρήσεις αντεπίθεσης με στόχο τον καθαρισμό του κράτους από «προδότες». Αν και αυτές οι κινήσεις θα καθυστερήσουν το πρόγραμμα, μπορεί τελικά να καταστήσουν αδύνατη την ανίχνευση από ΗΠΑ και Ισραήλ.
Οι δύο πλευρές βρίσκονται σε έναν ανελέητο πόλεμο πληροφοριών. Σε αντίθεση με τον Ψυχρό Πόλεμο, όπου η αμοιβαία καταστροφή λειτουργούσε αποτρεπτικά, το Ισραήλ δεν είναι βέβαιο ότι αυτή η ισορροπία φόβου ισχύει με έναν θεοκρατικό εχθρό.
Το κρίσιμο ερώτημα για τη Μοσάντ: Υπάρχουν αρκετοί Ιρανοί, στις σωστές θέσεις, διατεθειμένοι να ρισκάρουν τις ζωές τους για να σταματήσουν το καθεστώς; Και εξίσου σημαντικό: Μπορεί το Ισραήλ να μάθει επαρκώς ποιοι είναι αυτοί οι νέοι, ακραία αντισιωνιστές αξιωματούχοι ώστε να τους εξουδετερώσει; Το πού ζουν ίσως είναι το πιο εύκολο κομμάτι.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
