Η κυβέρνηση της Τουρκίας ανακοίνωσε το βράδυ της Κυριακής τη μονομερή λήξη της συμφωνίας για τον αγωγό αργού πετρελαίου Τουρκίας–Ιράκ, που ισχύει από το 1973. Η απόφαση τίθεται σε εφαρμογή από τις 27 Ιουλίου 2026, όπως δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Τουρκίας με υπογραφή του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ο αγωγός μεταφέρει αργό πετρέλαιο από το Ιράκ στο λιμάνι Τζεϊχάν της Τουρκίας μέσω της ημιαυτόνομης περιοχής του Κουρδιστάν. Η συμφωνία είχε τροποποιηθεί αρκετές φορές μέσα στις δεκαετίες.
Πριν το κλείσιμο του αγωγού τον Μάρτιο του 2023, η ροή ξεπερνούσε τις 500.000 βαρέλια την ημέρα (bpd). Σε πλήρη λειτουργία, το σύστημα μπορεί να μεταφέρει έως 1,5 εκατ. bpd, σύμφωνα με τον τουρκικό κρατικό φορέα Botas.
Η Τουρκία ανέστειλε τη λειτουργία του αγωγού μετά από απόφαση του Διεθνούς Διαιτητικού Δικαστηρίου, το οποίο την υποχρέωσε να καταβάλει 1,5 δισ. δολάρια στο Ιράκ. Το δικαστήριο έκρινε ότι η Άγκυρα επέτρεψε εξαγωγές από τις κουρδικές αρχές χωρίς την έγκριση της Βαγδάτης, μεταξύ 2014 και 2018.
Παράλληλα, το Ιράκ έχει καταθέσει και δεύτερη προσφυγή με αίτημα πρόσθετες αποζημιώσεις.
Ο αγωγός παραμένει ανενεργός εδώ και πάνω από δύο χρόνια. Οι διαπραγματεύσεις για την επανεκκίνησή του έχουν καταρρεύσει λόγω διαφωνιών μεταξύ Βαγδάτης, Ερμπίλ και διεθνών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.
Ανώτερος Τούρκος αξιωματούχος δήλωσε στο Reuters ότι η Άγκυρα επιδιώκει μια “νέα και ζωντανή φάση” στο έργο, υπονοώντας νέα συμφωνία που θα προσφέρει περισσότερα οφέλη και για τις δύο πλευρές.
Την προηγούμενη εβδομάδα, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Ιράκ και η περιφερειακή κυβέρνηση του Κουρδιστάν κατέληξαν σε σχέδιο για επανεκκίνηση των εξαγωγών.
Η συμφωνία προβλέπει ότι το Κουρδιστάν θα προμηθεύει τη SOMO (κρατική εταιρεία πετρελαίου του Ιράκ) με τουλάχιστον 230.000 bpd, με αντάλλαγμα την εκταμίευση μισθών των Κούρδων δημοσίων υπαλλήλων.
Ο Σύνδεσμος Πετρελαϊκής Βιομηχανίας του Κουρδιστάν (APIKUR), που εκπροσωπεί διεθνείς εταιρείες, δήλωσε ότι είναι έτοιμος να επανεκκινήσει τις εξαγωγές μόλις υπογραφούν νέες συμφωνίες που σέβονται τα ισχύοντα διεθνή συμβόλαια.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ καλεί ανοιχτά τη Βαγδάτη και το Ερμπίλ να επιλύσουν τις διαφορές τους και να επαναλειτουργήσει ο αγωγός.
Η εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, Τάμι Μπρους, δήλωσε: «Έχουμε ενθαρρύνει συνεχώς τη Βαγδάτη και το Ερμπίλ να βάλουν πρώτα τα συμφέροντα του λαού τους και να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον φιλικό προς τις επενδύσεις».
