Η Αλάσκα, τόπος συνάντησης του Βλαντιμίρ Πούτιν και του Ντόναλντ Τραμπ την Παρασκευή, έχει ιδιαίτερο συμβολισμό για το Κρεμλίνο.
Σε αντίθεση με τη στρατιωτική κατάληψη περίπου του ενός πέμπτου της Ουκρανίας από τον Πούτιν, η πώληση της Αλάσκας από τη Ρωσία στις ΗΠΑ τον 19ο αιώνα, επί τσάρου Αλέξανδρου Β΄, έγινε ειρηνικά – μια υπενθύμιση ότι τα σύνορα μπορούν να αλλάξουν και η γη να λειτουργήσει ως «νόμισμα» πολιτικής.
Αναλυτές εκτιμούν ότι ούτε η ισορροπία στο πεδίο της μάχης ούτε οι οικονομικές πιέσεις ωθούν τον Ρώσο πρόεδρο να περιορίσει τις εδαφικές του φιλοδοξίες ή να δεχθεί δυσμενείς όρους ειρήνης. Αντίθετα, στόχος του είναι να διατηρήσει ανοικτή την επικοινωνία με τον Τραμπ, ώστε οι δυσαρέσκειες του Αμερικανού προέδρου προς τη Μόσχα να μην αποκτήσουν κόστος. «Ο Πούτιν δεν έχει κανένα κίνητρο να τερματίσει τον πόλεμο αυτή τη στιγμή. Σημασία έχει να κρατήσει την προσοχή του Τραμπ», δηλώνει η Αλεξάνδρα Προκοπένκο, ερευνήτρια του Carnegie Russia Eurasia Center.
Ωστόσο, η Μόσχα αντιμετωπίζει αυξανόμενο ρίσκο. Ο Τραμπ, που υποσχόταν να τερματίσει τον πόλεμο σε 24 ώρες, είχε επικρίνει τον «πολύ ευγενικό» Πούτιν, ασκώντας ταυτόχρονα πίεση στην Ουκρανία και εκφράζοντας δυσφορία προς την Ουάσινγκτον. Για πρώτη φορά από την ανάληψη της εξουσίας, ενέκρινε μεγαλύτερες αποστολές όπλων στο Κίεβο και απείλησε με δασμούς την Ινδία για αγορά ρωσικού πετρελαίου.
Η στάση αυτή άλλαξε μετά την επίσκεψη του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ, Στιβ Γουίτκοφ, στη Μόσχα – δύο ημέρες πριν από την προθεσμία του Τραμπ για κατάπαυση του πυρός ή κυρώσεις. Το αποτέλεσμα ήταν η πρώτη πρόσκληση Πούτιν στις ΗΠΑ μετά το 2007, όταν είχε συναντηθεί με τον Τζορτζ Μπους.
Η επικείμενη συνάντηση θεωρείται αποτέλεσμα αμοιβαίας πίεσης. Ο Πούτιν δεν ήθελε να ανακοινώσει συμφωνία στο χρονοδιάγραμμα του Τραμπ, δείχνοντας αδυναμία, ενώ ο Τραμπ φοβόταν την επιβολή κυρώσεων που θα έμοιαζαν αναποτελεσματικές. Όπως σημειώνει ο Σαμ Γκριν, καθηγητής ρωσικής πολιτικής στο King’s College Λονδίνου, το γεγονός ότι η συνάντηση γίνεται στις ΗΠΑ, χωρίς Ουκρανούς ή Ευρωπαίους, αποτελεί διπλωματική νίκη για τον Πούτιν.
Η απουσία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι από τη συνάντηση -στόχος του Κρεμλίνου εδώ και καιρό- δείχνει ότι η Ρωσία δεν έκανε ουσιαστικές παραχωρήσεις στους βασικούς της στόχους. Για τον πρώην Ρώσο ΥΠΕΞ, Αντρέι Κοζίρεφ, η ίδια η συνάντηση συνιστά «πολιτικό κέρδος για τον Πούτιν, χωρίς κόστος».
Σύμφωνα με την Ουκρανή αξιωματούχο Alyona Getmanchuk, ο Πούτιν στοχεύει σε τρία πράγματα: να βγει από τη διπλωματική απομόνωση, να αποφύγει νέες κυρώσεις και να εκμεταλλευθεί την αποφασιστικότητα του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο, ώστε να επιτύχει διπλωματικά όσα δεν πέτυχε στρατιωτικά.
Την ίδια ώρα, οι ουκρανικές δυνάμεις δέχονται πίεση στα ανατολικά, με τη Ρωσία να επιχειρεί την περικύκλωση στρατηγικών πόλεων. Τον Ιούλιο, κατέλαβε 502 τετραγωνικά χιλιόμετρα εδάφους, σύμφωνα με την Black Bird Group, ενώ η DeepState ανέφερε προέλαση 7 χλμ. κοντά στο Pokrovsk.
Οικονομικά, η Ρωσία βρίσκεται υπό πίεση, με μείωση 20% στα ενεργειακά έσοδα λόγω χαμηλότερων τιμών πετρελαίου και με νέους δασμούς των ΗΠΑ στην Ινδία να επιδεινώνουν την κατάσταση. Ο Γιάνις Κλούγκε του SWP εκτιμά ότι η ρωσική οικονομία είναι «πιο αδύναμη από οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία τρία χρόνια», αλλά όχι αρκετά για να αλλάξει η στάση του Κρεμλίνου.
Οι συνομιλίες Πούτιν-Γουίτκοφ δεν έχουν αποκαλυφθεί πλήρως, ωστόσο δηλώσεις και τηλεφωνικές επαφές υποδεικνύουν ότι στο τραπέζι βρίσκεται η ανταλλαγή εδαφών. «Θα υπάρξει κάποια ανταλλαγή, προς όφελος και των δύο», είπε ο Τραμπ, με τη Μόσχα να χαρακτηρίζει τις προτάσεις «αποδεκτές».
Οι πάγιες θέσεις του Πούτιν περιλαμβάνουν: αποκήρυξη ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, μη πυρηνικό καθεστώς, «αποστρατικοποίηση» και «αποναζιστικοποίηση», αποχώρηση ουκρανικών δυνάμεων από Ντόνετσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνα και Ζαπορίζια, καθώς και παροχή πρόσβασης στην Κριμαία μέσω Χερσώνας-Ζαπορίζια.
Ο Ουκρανός αναλυτής Βολοντίμιρ Φεσένκο χαρακτηρίζει την απαίτηση αποχώρησης από Ντόνετσκ και Λουχάνσκ «διαπραγματευτική παγίδα» με στόχο να κατηγορηθεί το Κίεβο για απροθυμία τερματισμού του πολέμου.
Παρά την κόπωση του πολέμου, έρευνα του Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου δείχνει ότι σχεδόν τα τρία τέταρτα των Ουκρανών απορρίπτουν σχέδιο που περιλαμβάνει παραχώρηση των τεσσάρων περιοχών, αποκήρυξη του ΝΑΤΟ και στρατιωτικούς περιορισμούς. Ένα 54% στηρίζει λύση με πάγωμα γραμμής μετώπου, εγγυήσεις ασφαλείας και σταδιακή άρση κυρώσεων.
Καθώς πλησιάζει η σύνοδος της Αλάσκας, Ζελένσκι και Πούτιν κινητοποιούν τους συμμάχους τους. Το Κίεβο θέλει διαπραγματεύσεις μόνο μετά από κατάπαυση πυρός, ενώ η Μόσχα εντείνει επαφές με «φιλικές» χώρες, όπως η Κίνα, τα ΗΑΕ και η Ινδία.
Ο Ρώσος αναλυτής Αντρέι Κολέσνικοφ εκτιμά ότι «δεν υπάρχει ρεαλιστική εναλλακτική πέρα από το πάγωμα της σύγκρουσης» και ότι ο Πούτιν επιδιώκει να χωρίσει τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής με τον Τραμπ και τον Σι, «σε μια νέα Γιάλτα και έναν ψυχρό πόλεμο, διεκδικώντας τις δάφνες του Στάλιν».
Με πληροφορίες από Financial Times
