Ποιο είναι το επάγγελμα του μέλλοντος; Αυτό που δεν έχει ακόμη ανακαλυφθεί. Ή μήπως αυτό που η τεχνητή νοημοσύνη δεν μπορεί να «ξεβιδώσει»;
Όταν ο Τζέφρι Χίντον, ο «νονός της AI», προτείνει στους νέους να γίνουν… υδραυλικοί, δεν αστειεύεται. Είναι μια αυθεντία που μιλά με το βάρος της γνώσης και την οξύτητα της πρόβλεψης. Στο τελευταίο του πέρασμα από το podcast Diary of a CEO, εξήγησε: Η τεχνητή νοημοσύνη θα χρειαστεί πολύ χρόνο για να κατακτήσει τη φυσική επιδεξιότητα και την ικανότητα λεπτών χειρισμών που απαιτούνται σε επαγγέλματα όπως του υδραυλικού. Εντυπωσιάζει σε γνωστικές εργασίες, αλλά απέχει ακόμα πολύ από το να μπορεί να κινηθεί αποτελεσματικά σε φυσικά, μη προβλέψιμα περιβάλλοντα, να προσαρμοστεί σε στενούς χώρους, να λύσει προβλήματα που απαιτούν αυτοσχεδιασμό. Το να φτιάξεις έναν σωλήνα που στάζει ή να αντικαταστήσεις έναν θερμοσίφωνα παραμένει – προς το παρόν – κάτι πολύπλοκο για κάθε ρομπότ.
Αντιθέτως, προειδοποιεί, οι δουλειές που βασίζονται σε «πνευματικές αγγαρείες», τηλεφωνικά κέντρα, γραμματειακή υποστήριξη, διοικητικοί υπάλληλοι, βοηθοί δικηγόρων, είναι στα πρόθυρα αντικατάστασης. Μια AI και ένας άνθρωπος αρκούν, λέει, για να κάνουν ό,τι έκαναν παλιά δέκα άτομα.
Η προτροπή του, όμως, δεν είναι καινούρια. Από το 2023 και το 2024 είχε εκφράσει ανάλογες απόψεις. Το 2016 ο ίδιος άνθρωπος είχε πει ότι οι ραδιολόγοι…θα εξαφανιστούν. Προέβλεπε την οριστική αντικατάστασή τους από την AI εντός πενταετίας. Εννέα χρόνια μετά, όχι μόνο δεν έγινε αυτό, αλλά οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν… έλλειψη ραδιολόγων.
Ένας φόβος από παλιά
Η ιστορία της πρόβλεψης της ανεργίας λόγω τεχνολογίας είναι παλιά. Ο Ντέιβιντ Ρικάρντο προειδοποιούσε από το 1821 ότι τα μηχανήματα θα βλάψουν τους εργάτες. Ο Τζον Στιούαρτ Μιλ έθετε περιορισμούς στο πότε και πώς μπορεί να συμβεί αυτό. Ο Κέινς το 1930 μιλούσε για «τεχνολογική ανεργία» – όχι ως απόλυτο κίνδυνο, αλλά ως ρυθμιστικό πρόβλημα: τι θα συμβεί αν οι τεχνολογικές αλλαγές τρέχουν ταχύτερα από την ικανότητά μας να βρίσκουμε νέες δουλειές;
Το ίδιο αναρωτιόμαστε σήμερα. Μήπως η AI είναι η πρώτη τεχνολογία που δεν θα προσφέρει αναβάθμιση, αλλά θα επιδιώξει πλήρη υποκατάσταση;
Ο Χίντον φοβάται πως ναι – κυρίως εάν επιταχυνθεί η εμφάνιση της τεχνητής γενικής νοημοσύνης (AGI), δηλαδή ενός συστήματος πιο έξυπνου από τον άνθρωπο σε κάθε οικονομικά χρήσιμη εργασία. Εκεί, δεν θα πρόκειται πια για ένα «εργαλείο» που ενισχύει τον επαγγελματία. Θα είναι ο επαγγελματίας.
Τι αντέχει τελικά στον χρόνο
Ακούγοντας αυτή τη συζήτηση, σκέφτηκα μία φράση που μου είχε πει προ διετίας η δασκάλα του γιου μου: «Έχει καλή πένα, μπορεί να γίνει και αυτός δημοσιογράφος». Και θυμάμαι πως – παρόλο που λατρεύω τη δουλειά μου – αντανακλαστικά απάντησα: «Μακάρι να γίνει κάτι καλύτερο». Όπου «καλύτερο» στο μυαλό μου σήμαινε: μηχανικός, προγραμματιστής, κάτι με ζήτηση. Κάτι που δεν θα το πάρει η μηχανή.
Αλλά κι αυτοί σήμερα βρίσκονται στο στόχαστρο. Αν κάτι ξέρει να κάνει η ΑΙ είναι ναι γράφει κώδικα. Ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι το επάγγελμα που διαλέγεις σήμερα θα υπάρχει αύριο; Και, άρα, ποια συμβουλή μπορεί να δώσει κανείς στους νέους;
Μία μόνο φαίνεται να αντέχει στο τεστ του χρόνου:
Να σπουδάσουν αυτό που αγαπούν. Αυτό που μπορούν να υπηρετήσουν με αφοσίωση, που τους ταιριάζει, που τους «καλεί». Κι ύστερα, να προσαρμοστούν. Να μάθουν να αλλάζουν, να προσαρμόζονται, να εξειδικεύονται. Να εξελίσσονται, να μαθαίνουν διαρκώς. Όχι γιατί το απαιτεί η αγορά. Αλλά γιατί το απαιτεί η πραγματικότητα.
Αν ένα πράγμα έγινε ξεκάθαρο τα τελευταία χρόνια, είναι πως τίποτα δεν είναι μόνιμο. Κανένα πτυχίο, κανένα επάγγελμα, καμία βεβαιότητα. Η σταθερότητα δεν κατοικεί πια στο ίδιο μέρος. Το μόνο σταθερό είναι η ανάγκη να παραμένουμε διαρκώς… μαθητές.
