Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ηλιακή ενέργεια έχει γίνει η κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης, με την Ελλάδα να βρίσκεται στο top10 της διεθνούς κατάταξης. Ειδικότερα, καταλαμβάνει την 6η θέση στη λίστα των χωρών με τα περισσότερα εγκατεστημένα φωτοβολταϊκά (σε ισχύ) ανά κάτοικο.
Οι τρεις χώρες που φιλοξενούν πλέον πάνω από 1 kW (κιλοβάτ) ηλιακής ενέργειας ανά κάτοικο στον κόσμο είναι η Αυστραλία (1,521 Watt/κάτοικο), η Ολλανδία (1,491 Watt/κάτοικο), η Γερμανία (1,187 Watt/κάτοικο), η Εσθονία, η Αυστρία και η Ελλάδα με 964 Watt/κάτοικο.
Αυτά προκύπτουν από την νέα έκθεση της SolarPower Europe (σύνδεσμος για τη βιομηχανία φωτοβολτϊακών στην Ευρώπη) σχετικά με τις προοπτικές της παγκόσμιας αγοράς ηλιακής ενέργειας κατά την περίοδο 20252029.
Ωστόσο, η «υπερθέρμανση» της αγοράς ηλιακής ενέργειας συνοδεύεται και από προκλήσεις, με κυριότερες την πρόσβαση στο δίκτυο – δηλαδή τη δυνατότητα των μονάδων να συνδέονται είτε στο σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας που διαχειρίζεται ο ΑΔΜΗΕ είτε στο δίκτυο διανομής του ΔΕΔΔΗΕ – αλλά και την έλλειψη ενσωμάτωσης της αποθήκευσης ενέργειας, η οποία θα συμβάλει στη διαχείριση της παραγόμενης «πράσινης» ενέργειας και θα περιορίσει τις περικοπές που είναι αναγκαίες σήμερα για τη διατήρηση της ευστάθειας του συστήματος και την αποφυγή blackout.
Είναι αξιοσημείωτο ότι, σήμερα στην Ελλάδα είναι εγκατεστημένοι σταθμοί Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΑ) συνολικής ισχύος 15,2 GW (γιγαβάτ) εκ των οποίων τα 9,4 GW είναι φωτοβολταϊκά. Όσον αφορά στον ηλεκτρικό χώρο στα δίκτυα του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ, η δεσμευμένη χωρητικότητα είναι στα 31 GW (έργα σε λειτουργία και με διασφαλισμένους όρους σύνδεσης), άλλα 47 GW (εκ των οποίων τα 6,7 GW αφορούν έργα με μπαταρίες αποθήκευσης) είναι οι εκκρεμείς αιτήσεις στον ΑΔΜΗΕ και άλλα 3 GW η δεσμευμένη χωρητικότητα για τη σύνδεση των υπεράκτιων αιολικών πάρκων και μονάδων ΑΠΕ στην Κρήτη. Άρα το σύνολο φτάνει τα 81 GW, με το συνολικό φορτίο αιχμής του ελληνικού συστήματος να φτάνει περίπου τα 11 GW.
Στα 81 GW θα πρέπει να συνυπολογιστούν και άλλα 65 GW για μονάδες ΑΠΕ που βρίσκονται στην …ουρά καθώς έχουν εξασφαλίσει άδεια παραγωγής από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), 793 MW για έργα αποθήκευση ενέργειας (μπαταρίες) με όρους σύνδεσης και περίπου 19,2 GW εκκρεμείς αιτήσεις για μπαταρίες.
Επέκταση δικτύων, αποθήκευση και περικοπές
Μια λύση θα ήταν η επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων για την ανάπτυξη των ηλεκτρικών δικτύων που θα συνέβαλλε στην εξομάλυνση της ανισορροπίας μεταξύ ρυθμού ανάπτυξης ΑΠΕ και δικτύων. Έως τότε η λύση που προωθείται, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι ένα νέο μοντέλο ευέλικτων προσφορών σύνδεσης ΑΠΕ, δηλαδή ο Διαχειριστής να εγγυάται απορρόφηση για ένα ποσοστό της ισχύος ενός έργου έως ότου κατασκευαστούν κάποιες νέες γραμμές μεταφοράς.
Το πρόβλημα εντείνεται από την έλλειψη μονάδων αποθήκευσης και άλλων δυνατοτήτων διάθεσης της πλεονάζουσας «πράσινης» ηλεκτροπαραγωγής. Έως τότε μοναδική λύση αποτελούν οι περικοπές πράσινης ενέργειας. Μάλιστα, το 2024 εκτιμάται ότι περικόπηκαν 860 GWh (γιγαβατώρες) ΑΠΕ, που αντιστοιχούσαν στο 3,3% της συνολικής παραγόμενης «πράσινης» ενέργειας. Για το 2025, με δεδομένο ότι προστέθηκαν πολλές ΑΠΕ στο σύστημα, οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες καθώς οι περικοπές ενδέχεται να υπερδιπλασιαστούν και να ξεπεράσουν το 8% της συνολικής παραγωγής ΑΠΕ. Στις επιπλοκές των περικοπών έρχονται να προστεθούν και οι μηδενικές ή και αρνητικές τιμές στο Χρηματιστήριο Ενέργειας με συνέπεια να συμπιέζονται τα έσοδα των έργων ΑΠΕ και να απειλείται η βιωσιμότητά τους.
Η Γερμανία, ως 5η παγκόσμια αγορά ηλιακής ενέργειας, ηγείται ξανά στην ΕΕ το 2024
Πρώτη η Γερμανία στην ΕΕ
Ειδικά για την ηλιακή ενέργεια, ο ρυθμός ανάπτυξης του κλάδου επιταχύνεται σε όλες τις περιοχές, σπάζοντας ρεκόρ τόσο στις αναδυόμενες αγορές όσο και στις προηγμένες οικονομίες. Το 2024, η ηλιακή παραγωγή ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) ξεπέρασε για πρώτη φορά τον άνθρακα, με το μερίδιό της στο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας να ξεπερνά το 20% σε αγορές όπως η Κύπρος, η Ελλάδα, η Ουγγαρία και η Ισπανία.
Μια σύγκριση μάλιστα μεταξύ των ετήσιων watt κατά κεφαλήν το 2024 και των σωρευτικών watt κατά κεφαλήν αποκαλύπτει ότι αρκετές χώρες ανεβαίνουν γρηγορότερα από άλλες στο top10 . Όσον αφορά το ετήσιο κατά κεφαλήν watt, οι πέντε κορυφαίες είναι η Εσθονία, το Μαυροβούνιο, η Λιθουανία, το Κατάρ και η Ελλάδα, αποδεικνύοντας ότι τα υψηλά ποσοστά εγκατάστασης ηλιακής ενέργειας δεν περιορίζονται στις μεγάλες και καθιερωμένες αγορές ηλιακής ενέργειας. Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά τον τεράστιο πληθυσμό της, η Κίνα βρίσκεται στην 7η θέση της σε κατά κεφαλήν εγκατεστημένα watt το 2024.
Σε απόλυτους αριθμούς, η Γερμανία, ως 5η παγκόσμια αγορά ηλιακής ενέργειας, ηγείται ξανά στην ΕΕ το 2024 με προσθήκη ρεκόρ 17,4 GW νέων ΑΠΕ, πάνω από το ένα τέταρτο του συνόλου των εγκατεστημένων ηλιακών φωτοβολταϊκών στο μπλοκ της ΕΕ πέρυσι. Ισπανία και Ιταλία συμπληρώνουν το βάθρο, με πάνω από 15 GW συνολικά. Ακολουθούν η Γαλλία (4,7 GW), η Πολωνία (4,4 GW), η Ολλανδία (3,4 GW), η Ελλάδα (2,7 GW), η Αυστρία (2,2 GW), η Πορτογαλία (2,1 GW), η Ουγγαρία (1,8 GW), η Ρουμανία (1,7 GW), η Ιρλανδία (1,1 GW), η Βουλγαρία (1,1 GW), η Βουλγαρία (1,1 GW) η Τσεχία (1,1 GW) και η Σουηδία (1 GW).
Σε σύγκριση με το 2023 όταν όλες οι μεγάλες αγορές παρουσίασαν ισχυρή ανάπτυξη, το 2024 μόνο 5 από τις 10 κορυφαίες αγορές ηλιακής ενέργειας της ΕΕ, δηλαδή η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα, η Ιταλία και η Πορτογαλία, εγκατέστησαν μεγαλύτερη ισχύ φωτοβολταϊκών σε σχέση με το 2023.
Η ολοκληρωμένη στρατηγική ηλιακής ενέργειας της Ινδίας έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς
Η Κίνα στην κορυφή και άλλα ανερχόμενα… αστέρια
Όσο για την Κίνα, εξακολουθεί να… παίζει σε δικό της γήπεδο. Το 2024 είδε την ηλιακή της αγορά να αυξάνεται κατά 30%, δηλαδή περισσότερο από το σύνολο των υπόλοιπων 10 κορυφαίων αγορών του πλανήτη, με το μερίδιό της στην παγκόσμια αγορά να φτάνει το 55%. Έως το τέλος του 2024, η σωρευτική εγκατεστημένη ισχύς φωτοβολταϊκών της Κίνας έφτασε τις 886 GW και παραμένει η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή ενέργειας του ασιατικού γίγαντα. Ειδικότερα, πέρυσι εγκατέστησε 329 GW, έξι φορές πάνω από την ισχύ που πρόσθεσαν οι ΗΠΑ που βρίσκονται στη δεύτερη θέση.
Υπάρχουν ωστόσο και άλλα ανερχόμενα ηλιακά «αστέρια». Η ολοκληρωμένη στρατηγική ηλιακής ενέργειας της Ινδίας έχει αρχίσει να αποδίδει καρπούς. Το πολυπληθέστερο έθνος στη Γη έχει αναδειχθεί ως η τρίτη μεγαλύτερη αγορά ηλιακής ενέργειας στον κόσμο διπλασιάζοντας τις ετήσιες εγκαταστάσεις της το 2024. Και έπεται συνέχεια… Επίσης, σημαντικά έχει αυξήσει την ηλιακή παραγωγή της τα τελευταία χρόνια και η Βραζιλία και είναι πλέον ο πέμπτος μεγαλύτερος παραγωγός ηλιακής ενέργειας.
