Toxic Avenger: Η τοξική θετικότητα των b-movie

Αν η Marvel είναι το κομψό κουστούμι των υπέρ ηρωικών ταινιών, τότε ο Toxic Avenger είναι η κουρελού που μετεποίησε η Σταχτοπόυτα σε τουαλέτα Ντιόρ για τις ανάγκες της αποπλάνησης του πρίγκιπα. Η σαπίλα του πλέον καλά κρυμμένη στις επιδέξιες (ή και όχι) ραφές επιβεβαιώνει ότι οι καλοί φραμπαλάδες θέλουν και επιδέξιους πισινούς -ή έστω οπίσθια με cellulitis positivity. 

O Toxie, όπως τον αποκαλούν οι fans, επιστρέφει σε μια νέα εκδοχή που ενώ προδίδει το παρελθόν του, το απογειώνει. Η τοξικότητα γίνεται ξανά δημιουργικότητα, και το καλτ χιούμορ αποκτά νέα σάρκα (ή μάλλον, νέα αποσυντιθέμενα υπολείμματα σάρκας διαφόρων πτωμάτων).

Η ταινία του Macon Blair, με πρωταγωνιστή τον Peter Dinklage, έρχεται να φρεσκάρει τη μνήμη μας γύρω από τη χειροποίητη βία, το trash πνεύμα και το παιχνίδισμα με τα όρια του τι είναι αποδεκτό -και τι απλώς διασκεδαστικό. Με τη σφραγίδα παραγωγής του ίδιου του Lloyd Kaufman, το νέο “Toxic Avenger” δείχνει πως το καλτ δεν είναι απλώς μια ρετρό σκιά, αλλά ένα επιβεβλημένο νέο ρετρό κινηματογραφικό ύφος, ικανό ακόμα να προκαλέσει και να εμπνεύσει.

Ο καλτ εκδικητής που «καθαρίζει» με σφουγγαρίστρα 

Ο αυθεντικός Toxic Avenger του 1984, δημιούργημα των Kaufman και Herz, δεν ήταν απλώς μια b-movie που ήθελε να σοκάρει (αν και οι προθέσεις του δεν πρέπει να ήταν μακριά από αυτό το στόχο). Ιστορικά κατέληξε να είναι μανιφέστο ελευθερίας, μια κραυγή από τα υπόγεια της Troma Entertainment, ενάντια στο αποστειρωμένο mainstream. Με πρωταγωνιστή τον Melvin Junko, έναν καθαριστή που πέφτει σε βαρέλι με τοξικά απόβλητα και μεταμορφώνεται σε παραμορφωμένο αλλά ηθικό ήρωα, η ταινία συνδύαζε σπλάτερ, μαύρο χιούμορ, οικολογική αγωνία και trash υπερβολή.

Το γεγονός ότι αυτή η τόσο ιδιότυπη ταινία απέκτησε cult status, και γέννησε σίκουελς, μέχρι και μιούζικαλ -δείχνει πως κάτι βαθύτερο λειτουργεί στον πυρήνα της. Το «αντικοινωνικό» χιούμορ της δεν ήταν ποτέ κυνικό· ήταν ένα punk σχόλιο πάνω στην κοινωνία του θεάματος, των αποβλήτων (κυριολεκτικά και μεταφορικά) και της μεταλλαγμένης ηθικής.

Η επιστροφή του Toxie και η μετα-τοξική αποθέωση

Το νέο “Toxic Avenger” του 2023 (που κάνει πρεμιέρα δύο χρόνια αργότερα) δεν προσπαθεί να κρυφτεί πίσω από ρεαλισμό ή CGI ομοιομορφία. Αντιθέτως, αγκαλιάζει την κληρονομιά του. Τα ειδικά εφέ είναι ξεκάθαρα κυρίως χειροποίητα, τα σπλάτερ στοιχεία κραυγαλέα, και το χιούμορ επιδεικτικά μεταλλαγμένο -με όποια έννοια το επιθυμείτε. Είναι ο κακός και αγαπημένος κινηματογράφος όταν είχε λίγο θράσος.

Ο Peter Dinklage, αν και αντισυμβατική επιλογή για τον ρόλο ενός παραμορφωμένου, μυώδους τιμωρού, φέρνει στον Toxie μια ανθρώπινη, σχεδόν τραγική υπόσταση. Όπως και η εξέλιξη του χαρακτήρα που τον θέλει πλέον καθαριστή με ελάχιστο προσδόκιμο ζωής και πολλαπλές ευθύνες, σε εταιρία που παράγει τοξικά απόβλητα. Δεν παίζει τον ήρωα σαν παρωδία αλλά σαν τον άνθρωπο που κουβαλά μια κατάρα και ταυτόχρονα τη δύναμη να καθαρίσει (με σφουγγαρίστρα και τοξικά τσισάκια) την κοινωνική σαβούρα.

Η «τοξική δικαιοσύνη» του ήρωα χλευάζει τις σύγχρονες αφηγήσεις γύρω από το ηθικά ορθό, όχι για να τις αρνηθεί, αλλά για να τις δείξει μέσα από τον παραμορφωτικό καθρέφτη της σάτιρας. Σε έναν κόσμο που όλα μοιάζουν προκάτ, ο Toxie εμφανίζεται ως το ατύχημα που παράγει αλήθεια.

Πανηγύρι trash τελειότητας

Ο ερμηνευτικός στρατός που παρελαύνει δίπλα στον Dinklage είναι χάρμα. Ο Kevin Bacon, ως corporate villain, λάμπει κάθε φορά που σπάει μια τηλεόραση, λες και απελευθερώνει την ενέργεια των καταπιεσμένων b-movie τηλεθεατών της δεκαετίας του ’90. Η Julia Davis, στο ρόλο της γραμματέως με την Ivana Trump αισθητική, ζυγίζει το υποκριτικό της μπόι με το ύψος των μαλλιών της, ενώ ο Elijah Wood, μεταμορφωμένος σε ένα υβρίδιο Gollum-Φρανκενστάιν, και κλέβει κάθε σκηνή σαν να ξαναπαίζει τον Igor από τον Young Frankenstein.

Το σύμπαν του Toxic Avenger δε λειτουργεί σαν σύμπαν συνέχειας (à la MCU), αλλά σαν χαοτική, οργανική κολεκτίβα ετερόκλητων χαρακτήρων, που αναδύονται από τα απόνερα της trash κουλτούρας και υπενθυμίζουν πόσο πιο διασκεδαστικός μπορεί να έχει ο ανορθόδοξος κινηματογράφος.

Και φυσικά, το cameo-fest: από b-movie ήρωες μέχρι αναπάντεχες παρουσίες που δεν θες να σου χαλάσουμε την έκπληξη. Όλοι δείχνουν να περνούν τέλεια… και αυτή η απόλαυση περνάει από την οθόνη στον θεατή.

Η δημιουργική τοξικότητα ως πολιτική πράξη

Αυτό που κάνει το “Toxic Avenger” ξεχωριστό, δεν είναι απλώς τα χοντροκομμένα (σαν παιδάκια σε ερασιτέχνη χασάπη) αστεία, οι εκτός του ανεκτού σπλατεριές ή το καλτ του παρελθόντος που φέρει σαν γαλόνι ξεχασμένο από την εποχή της βιντεοκασέτας. Είναι ότι τολμάει να υπάρξει σε μια εποχή υπερπαραγωγών και στρογγυλεμένων αφηγήσεων. Η «δημιουργική τοξικότητα» εδώ είναι αντίσταση στην καθαρότητα, στην προβλεψιμότητα, στην πλαστική αισθητική του μεταμοντέρνου εμπορικού σινεμά.

Στην εποχή των franchise και των reboots, η νέα ταινία είναι επαναπροσδιορισμός με συνείδηση. Δεν κοπιάρει το παρελθόν αλλά το αναπλάθει με σεβασμό και φαντασία. Αν η Marvel είναι το “X-Men του πλούσιου”, τότε ο Toxie είναι το “X-Men του φτωχού”, αλλά με περισσότερη καρδιά, περισσότερη τσαχπινιά και χειροποίητα σπλάχνα που αξίζουν χίλιες φορές περισσότερο από κάθε λουστραρισμένο ψηφιακό κατασκεύασμα.

Toxie: Καθαρίζει το Χάος με Σφουγγαρίστρα

Στο τέλος, ο πράσινος εκδικητής σηκώνει τη σφουγγαρίστρα του ψηλά και καθαρίζει αυτούς που «καθάρισαν» τη φρίκη και την κωμωδία από το fun. Ίσως να είναι τελικά η Βίγκαν σπλήνα του είδους: όχι για όλα τα γούστα, όχι εύκολο στο μάσημα, αλλά αναγκαίο για την υγεία του cult κινηματογραφικού πεπτικού συστήματος.

Για όσους μεγάλωσαν με VHS, με αιματοβαμμένες κασέτες και με την πεποίθηση ότι μια κακή ταινία μπορεί να είναι υπέροχη, ο Toxic Avenger είναι θρίαμβος. Και για όσους τώρα τον ανακαλύπτουν, καλώς ήρθατε στην τοξική λέσχη: εδώ το δηλητήριο θεραπεύει, και το πρασινομπλέ αίμα… στάζει δημιουργικότητα.