Τι κάνει έναν άνθρωπο ήρωα- Η ψυχολογία του ηρωισμού

Οι ήρωες αγγίζουν τις καρδιές μας και μάς κάνουν να βλέπουμε τον κόσμο με άλλα μάτια. Αλλά τι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να ρισκάρουν τη ζωή τους, στον κίνδυνο; Υπάρχει γονίδιο ηρωισμού και τι είναι ηρωισμός;

Σύμφωνα με το λεξικό, ο ηρωισμός ορίζεται ως η ανάληψη μιας θαρραλέας δράσης. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι το να τρέχεις μέσα σε ένα κτίριο που καίγεται για να σώσεις τα παιδιά που βρίσκονται μέσα.

Ερευνητές κοινωνικής ψυχολογίας υποδεικνύουν ότι ήρωας είναι κάποιος που:

• Κάνει καλύτερη τη ζωή των άλλων ανθρώπων,
• Εκφράζει κοινωνικά ήθη, αξίες και αρετές στις οποίες πάνω απ’ όλα μετρά η ανθρωπιά και η προσφορά,
• Προστατεύει τους άλλους.

Υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίου  ο ηρωισμός είναι η καθημερινή τους δουλειά: Οι πυροσβέστες, οι νοσηλευτές και οι γιατροί στα Δημόσια Νοσοκομεία και στις δομές Παρηγορητικής Ιατρικής, οι αστυνομικοί που ανταποκρίνονται στις επείγουσες κλήσεις μας. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι μοιράζονται μια σειρά από σημαντικά χαρακτηριστικά όπως η προσφορά, η ανθρωπιά, το αίσθημα ευθύνης.

Τι ακριβώς όμως κάνει έναν ήρωα;

Οι κοινωνικοί ερευνητές επισημαίνουν ότι ο ηρωισμός περιλαμβάνει κοινωνικές, αλτρουιστικές πράξεις που ενέχουν ένα στοιχείο προσωπικού κινδύνου ή θυσίας.

Οι ερευνητές Ζένο Ε. Φράνκο (Zeno E. Franco), Κάθυ Μπλάου (Kathy Blau), Φίλιπ Ζιμπάρντο (Philip Zimbardo), ορίζουν τον ήρωα ως κάποιον ο οποίος:

• Ενεργεί εθελοντικά για τη βοήθεια ανθρώπων που έχουν ανάγκη, είτε πρόκειται για ένα άτομο, μια ομάδα ή μια κοινότητα,
• Εκτελεί ενέργειες χωρίς να αναμένει ανταμοιβή ή προσωπικό όφελος,
• Αναγνωρίζει και αποδέχεται τον πιθανό κίνδυνο ή τη θυσία που συνεπάγεται η δράση του.

Τα χαρακτηριστικά του ήρωα

Μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2015 στο Journal of Personality and Social Psychology υποστήριξε ότι οι ήρωες έχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά, όπως:

• Γενναιότητα
• Αποφασιστικότητα
• Διάθεση για βοήθεια
• Ειλικρίνεια
• Ηθική ακεραιότητα
• Αυτοθυσία
• Αλτρουισμός
• Δύναμη
• Προστατευτικότητα

Η ψυχολογία του ηρωισμού μπορεί να μην είναι πλήρως κατανοητή, αλλά πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι:

Ολοι οι άνθρωποι μπορούν να εκπαιδευτούν εεκυυυυτυτούν

Να ενδιαφέρονται για το κοινό καλό

Οι άνθρωποι που σπεύδουν να βοηθήσουν τους άλλους όταν αντιμετωπίζουν κίνδυνο και αντιξοότητες το κάνουν επειδή νοιάζονται πραγματικά. Δεν αντέχουν να βλέπουν κάποιον να υποφέρει και αισθάνονται την ανάγκη να αναλάβουν δράση.

Να αντιλαμβάνονται τις ανάγκες των άλλων

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι ήρωες δεν είναι μόνο συμπονετικοί και φροντιστικοί.Όταν συναντούν μια κατάσταση όπου ένα άτομο έχει ανάγκη, είναι αμέσως σε θέση να δουν τον εαυτό τους στην ίδια κατάσταση και να καταλάβουν τι πρέπει να κάνουν για να βοηθήσουν.

Να αποκτήσουν χρήσιμες δεξιότητες και αντοχές

Είναι σαφές ότι η εκπαίδευση ή η σωματική αντοχή να αντιμετωπίζει κάποιος μια κρίση μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο αν οι άνθρωποι θα γίνουν ήρωες ή όχι.

Σε καταστάσεις όπου οι υποψήφιοι διασώστες δεν διαθέτουν τις γνώσεις ή τη φυσική κατάσταση είναι πιθανό ότι δεν θα αναλάβουν δράση. Οι άνθρωποι που βιάζονται ανόητα να μπουν σε μια επικίνδυνη κατάσταση μπορούν να δημιουργήσουν ακόμη περισσότερες δυσκολίες, για όλους.

Οι ήρωες έχουν ισχυρό ηθικό προσανατολισμό

Σύμφωνα με τους ερευνητές του ηρωισμού, Ζιμπάρντο και Φράνκο, οι ήρωες έχουν τρεις βασικές ιδιότητες που τους ξεχωρίζουν από τους μη ήρωες:

• Ζουν σύμφωνα με τις αξίες τους,
• Είναι πρόθυμοι να αναλάβουν προσωπικούς κινδύνους για να προστατεύσουν αυτές τις αξίες
• Υπερασπίζονται τις αρχές της δικαιοσύνης, της ισότητας, της τιμής και την ιερότητα της ζωής.

Έχουν δυνατό χαρακτήρα και αυτοπεποίθηση

Χρειάζεται τόσο ικανότητα όσο και αυτοπεποίθηση για να τρέξεις  σε μέρη που οι άλλοι φοβούνται να πατήσουν.Όταν αντιμετωπίζουν μια κρίση, έχουν μια εγγενή πεποίθηση ότι είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν την κατάσταση και να επιτύχουν, ανεξάρτητα από τις πιθανότητες.

Μέρος αυτής της αυτοπεποίθησης μπορεί να προέρχεται από τις άνω του μέσου όρου ικανότητες αντιμετώπισης και διαχείρισης του στρες.

Είναι πιο αισιόδοξοι

Ένα άτομο που τρέχει σε ένα κτίριο που καίγεται για να σώσει κάποιον άλλο δεν είναι μόνο εξαιρετικά γενναίο, αλλά διαθέτει και την ικανότητα να ξεπερνά τον φόβο. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι με ηρωισμό είναι από τη φύση τους αισιόδοξοι. Κάτι που τους βοηθά να βλέπουν πέρα από τον κίνδυνο μιας κατάστασης και να προσβλέπουν σε μια θετική έκβαση.

Εχουν μεγαλύτερη αντοχή στον κίνδυνο

Σε πολλές περιπτώσεις, αυτά τα άτομα μπορεί επίσης να έχουν λιγότερη εμπειρία φόβου και μεγαλύτερη αντοχή στον κίνδυνο. Πολλοί φροντιστικοί και ευγενικοί άνθρωποι μπορεί να δειλιάζουν μπροστά στον κίνδυνο. Όσοι αναλαμβάνουν δράση είναι πιθανό ότι αναλαμβάνουν μεγαλύτερους κινδύνους σε πολλούς τομείς της ζωής τους.

Είναι επίμονοι

Η επιμονή είναι μια άλλη ιδιότητα που μοιράζονται συνήθως οι ήρωες. Είναι συχνά πιο υπομονετικοί και συνεχίζουν να εργάζονται για την επίτευξη των στόχων τους, ακόμη και μετά από πολλαπλές αποτυχίες.

Η απόφαση να ενεργήσουμε ηρωικά είναι μια επιλογή που πολλοί από εμάς θα κληθούμε να κάνουμε κάποια στιγμή. Αν αντιληφθούμε τον ηρωισμό ως μια καθολική ιδιότητα της ανθρώπινης φύσης και όχι ως ένα σπάνιο χαρακτηριστικό των λίγων «εκλεκτών ηρώων», ο ηρωισμός γίνεται κάτι που φαίνεται να βρίσκεται στο φάσμα των δυνατοτήτων κάθε ανθρώπου, εμπνέοντας ίσως περισσότερους από εμάς να ανταποκριθούμε σε αυτό το κάλεσμα.

— ZENO FRANCO ΚΑΙ PHILIP ZIMBARDO

info: Στις ΗΠΑ οι πυροσβέστες και οι υγειονομικοί βρίσκονται στην κορυφή της λίστας με τα πιο αξιόπιστα επαγγέλματα. Στην Ελλάδα οι πυροσβέστες καταγράφονται πρώτοι σε εμπιστοσύνη από τους Έλληνες πολίτες.

Πηγή: verywellmind

Σχετικά άρθρα: