ΑΜΕΣΩΣ ΣΧΕΔΟΝ ΜΕΤΑ τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου, οι πλατφόρμες streaming επανάφεραν στο προσκήνιο περιεχόμενο από τους καταλόγους τους που σχετίζεται με την ιστορία του παπισμού. Μια τέτοια περίπτωση είναι και η σειρά ντοκιμαντέρ Pope: The Most Powerful Man in History, παραγωγής CNN του 2018 με αφηγητή τον Λίαμ Νίσον, που αποτελείται από έξι επεισόδια και εξετάζει την ιστορία του θεσμού. Στο δεύτερο επεισόδιό της, η σειρά ασχολείται με την αμφιλεγόμενη οικειοθελή παραίτηση του Βενέδικτου ΙΣΤ’ το 2013. Ο Πάτερ James M. Weiss, καθηγητής θεολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και επισκοπικός ιερέας, εξηγεί στο ντοκιμαντέρ πώς ο Αργεντινός διάδοχός του κληρονόμησε από τον προκάτοχό του «οικονομικό και διοικητικό χάος καθώς και το στίγμα της σεξουαλικής κακοποίησης στους κόλπους της Καθολικής Εκκλησίας».
Η σειρά του CNN συνδέει την ιστορία αυτής της παραίτησης με μια πολύ πιο αμφιλεγόμενη ιστορία, αυτή του συνονόματού του, Πάπα Βενέδικτου Θ’, η οποία έδωσε το έναυσμα για τις πλέον εμβληματικές διαδικασίες εκλογής κάθε νέου ποντίφικα, όπως το κονκλάβιο και ο λευκός καπνός. Ο Βενέδικτος Θ’ ήταν ένας προνομιούχος γόνος (ή «nepo baby» σύμφωνα με την τρέχουσα ορολογία) στα χρόνια του μεσαίωνα που μάλιστα κατέλαβε το αξίωμα του Πάπα όχι μία, ούτε δύο, αλλά τρεις φορές κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα. Γιος του Αλμπέρικ Γ’, κόμη του Τούσκουλο και ανιψιός των παπών Βενεδίκτου Η’ και Ιωάννου ΙΘ’, ήταν μέλος της ισχυρότερης οικογένειας της Ρώμης, η οποία εξαγόρασε τη θέση γι’ αυτόν. Ο Βενέδικτος Θ’ ανέλαβε τα καθήκοντά του για πρώτη φορά το 1032, πριν ακόμα κλείσει τα είκοσι του χρόνια.
Σύμφωνα με τις (όχι πάντα αντικειμενικές) μαρτυρίες της εποχής, ο ίδιος ζούσε ζωή έκλυτη και σκανδαλώδη και η «διεφθαρμένη» θητεία του στον παπικό θρόνο έβλαψε την εικόνα της Καθολικής Εκκλησίας σε τέτοιο βαθμό ώστε οι καρδινάλιοι αποφάσισαν να τον αναγκάσουν να παραιτηθεί.
Σύμφωνα με τις (όχι πάντα αντικειμενικές) μαρτυρίες της εποχής, ο ίδιος ζούσε ζωή έκλυτη και σκανδαλώδη και η «διεφθαρμένη» θητεία του στον παπικό θρόνο έβλαψε την εικόνα της Καθολικής Εκκλησίας σε τέτοιο βαθμό ώστε οι καρδινάλιοι αποφάσισαν να τον αναγκάσουν να παραιτηθεί. Για να τον πείσουν, του προσέφεραν ένα γενναιόδωρο χρηματικό ποσό, το οποίο ορισμένοι ιστορικοί υπολογίζουν σε 1.500 λίβρες χρυσού. Ο διάδοχός του, ο Σιλβέστρος Γ΄, άντεξε μόλις έξι μήνες στο αξίωμα. Ο Βενέδικτος Θ΄ χρησιμοποίησε τον στρατό που είχε συγκεντρώσει για λογαριασμό του η πανίσχυρη οικογένειά για να τον ανατρέψει με τη βία και να επιστρέψει ο ίδιος στην εξουσία. Λίγες ημέρες αφότου ανέλαβε ξανά τα καθήκοντά του, αποφάσισε ότι προτιμούσε να φύγει και να παντρευτεί την ξαδέρφη του, επιλέγοντας ως διάδοχό του τον νονό του, Γρηγόριο ΣΤ΄. Ο γάμος δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ κι έτσι, για μια ακόμη φορά, ο Βενέδικτος Θ΄ αποφάσισε να αναλάβει εκ νέου τον ρόλο του ως Πάπας.
Όπως υπενθυμίζει η Susan Wise Bauer, θεολόγος και συγγραφέας του βιβλίου «Η Ιστορία του Μεσαιωνικού Κόσμου», η απόφαση αυτή έθεσε την Εκκλησία ενώπιον τριών υποψηφίων που διεκδικούσαν να γίνουν διάδοχοι του Αγίου Πέτρου, μια σύγκρουση που, για άλλη μια φορά, επιλύθηκε με στρατιωτικά μέσα και την οποία, για άλλη μια φορά, κέρδισε ο Βενέδικτος Θ’, με την υποστήριξη της ισχυρής οικογένειάς του. Τότε ήταν που οι καρδινάλιοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν μια σαφή διαδικασία για την εκλογή του εκάστοτε ποντίφικα. Ήταν το πρώτο βήμα προς αυτό που γνωρίζουμε σήμερα ως κονκλάβιο. Κατά τη διάρκεια εκείνων των χρόνων, έγιναν αρκετές προσπάθειες για να συγκροτηθεί μια αδιάβλητη εκλογική διαδικασία, όλες όμως κατέληξαν να θεωρηθούν «στημένες», μέχρι που ο Πάπας Γρηγόριος Ι’ έλαβε μια ρηξικέλευθη απόφαση τον 13ο αιώνα, διατάσσοντας τη σύσταση μιας συνέλευσης των καρδιναλίων πίσω από κλειστές (και κλειδωμένες) πόρτες, και χωρίς καμία επαφή με τον έξω κόσμο για τους ψηφοφόρους. Το όνομα της συνέλευσης προήλθε από το λατινικό cum-clavis («με κλειδί») και έμεινε στην ιστορία ως κονκλάβιο.
Με στοιχεία από El PAIS
