Πάνε εννιά χρόνια που η Lauren Hutton, η πρώτη μούσα της άγνωστης στα ’80s Bottega Veneta –την εποχή του «American Gigolo»–, περπάτησε στη γενέθλια πασαρέλα των πενήντα χρόνων του οίκου στο μπράτσο της Gigi Hadid, τριάντα χρόνια από τότε που ο Edward Buchanan έγινε ο πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής στην ιστορία της Bottega Veneta που σχεδίασε μια ready-to-wear συλλογή, και πέντε χρόνια απ’ όταν ο τότε σχεδιαστής του brand, Daniel Lee, με τον σκηνοθέτη Tyrone Lebon, ανέβασε στο Mubi το 8λεπτο φιλμάκι «Bottega Veneta: Men», όπου καλλιτέχνες, μουσικοί και ηθοποιοί πρόβαραν ρούχα από παλιότερες σεζόν του οίκου, απαντώντας στην ερώτηση: «Ποια είναι τα χαρακτηριστικά ενός άντρα».
Η Bottega Veneta βασιζόταν πάντα σε καλοσχεδιασμένες χειρονομίες και ξεχωριστούς ανθρώπους για να εκφράσει τις αξίες της, ενώ, δημιουργικά, ταύτισε την ετικέτα της με μια δεξιοτεχνική πλέξη δέρματος που έγινε γνωστή ως intrecciatο. Στην επετειακή καμπάνια «Craft is our Language» αυτές οι χειρονομίες παραπέμπουν στον τεχνικό κώδικα του intrecciato που φέτος γιορτάζει τα πενήντα χρόνια από τη «σύλληψή» του και αποδίδονται με εύγλωττα χέρια στη χορογραφία της Λενιώς Κακλέα που είναι κινηματογραφημένη σε άσπρο-μαύρο και σ’ ένα υπέροχο daylight από τον Jack Davison.
Πέρα από σύμβολα δημιουργικότητας, τα χέρια στην καμπάνια «Craft is our Language» λειτουργούν και ως μεταφορά, παραπέμποντας στις παγκόσμιες χειρονομίες που συνδέουν ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες και υπόβαθρα.
Ένα κορυφαίο καστ δημιουργών –ηθοποιοί, μουσικοί, σκηνοθέτες, λογοτέχνες, αθλητές, ανάμεσά τους η Julianne Moore και η Lauren Hutton, ο Tyler «The Creator» και η Barbara Chase-Riboud, ο Dave Free και ο Dario Argento, η Zadie Smith και η Neneh Cherry, η Thanaerng και ο Terrance Lau– θυμούνται τους τρόπους που τα χέρια κράτησαν τις ζωές τους σταθερές και γόνιμες. Χέρια που εμπνέουν, δημιουργούν και αφηγούνται με μια δική τους γλώσσα, οικουμενική κι αισθαντική, κάνοντας νεύμα στα εκφραστικά χέρια των τεχνιτών της Bottega που σε έναν αντίστοιχο χορό ατέλειωτων ωρών και υπομονής τεντώνουν, δένουν και κόβουν το δέρμα, δημιουργώντας το look intrecciato.
«Οι χειρονομίες της καμπάνιας εκφράζουν τη σωματοποιημένη σχέση που έχουμε με τη γλώσσα», λέει στην τηλεφωνική μας επικοινωνία η Λενιώ Κακλέα, «το πώς αυτές δηλώνουν τον μοναδικό για τον καθένα μας τρόπο που τα χέρια κινούνται, ακολουθώντας τη σκέψη, το βλέμμα ή το άγγιγμά μας στον κόσμο ή δείχνουν το πώς θα θέλαμε να μας βλέπει ο κόσμος».
Η Λενιώ Κακλέα, γεννημένη στην Αθήνα και εγκατεστημένη εδώ και μια 20ετία στο Παρίσι, ερευνά με συνέπεια στο έργο της το θέμα της προσωπικής ταυτότητας και πώς αυτή κατακτιέται μέσα από την επανάληψη, τη φόρμα και το τελετουργικό της κίνησης. Παρατηρώ στην κουβέντα μας –χειμαρρώδη από την πλευρά της, με συχνή χρήση γαλλικών εκφράσεων που αποδίδουν πιο μεστά τα νοήματα ή το συναίσθημα που θέλει να μου μεταφέρει– πως η Λενιώ δεν αναφέρεται στον χορό με όρους «θεάματος». Χρησιμοποιεί όρους όπως πρακτική, τριβή, δέσμευση, σημείο εκκίνησης, περιγράφοντας ένα καλλιτεχνικό ιδίωμα έξω από τα στενά όρια της τέχνης του χορού που επικοινωνεί με το θέατρο, τη φιλοσοφία, την ποίηση και τις κοινωνικές επιστήμες. Όλα τους πεδία με δομημένους κανόνες, συνάμα, όμως, δεκτικά σε πολλαπλές ερμηνείες και παραλλαγές που προκύπτουν από τις προσωπικότητες των δημιουργών, τη ζωντανή συνθήκη και την εποχή.
Αυτό το στοιχείο της ευπλαστότητας τη γοήτευσε και στο πρότζεκτ της Bottega.
«H τεχνογνωσία στα ατελιέ της Bottega Veneta δεν μεταβάλλεται, η χειροποίητη γλώσσα του intrecciato, όμως, κινείται και εξελίσσεται διαρκώς μέσα από νέα σχήματα, χρώματα και μεγέθη», παρατηρεί. «Συμφωνήσαμε σε ένα εγχειρίδιο χειρονομιών βασισμένοι στο intrecciato και το προσαρμόσαμε μέσα από τη διάδραση με τους ανθρώπους μπροστά στον φακό», μου εξηγεί μ’ έναν ενθουσιασμό που δεν ξεθυμαίνει καθώς περνούν οι μέρες από τα αποκαλυπτήρια της καμπάνιας.
«Η ιδέα», ανέφερε στη «Vogue» ο καλλιτεχνικός διευθυντής της καμπάνιας, Paul Olivennes, «ήταν να βρεθεί ένας καινούργιος τρόπος –εννοιολογικός και οπτικός– να μιλήσουμε για τη χειροποίητη δημιουργικότητα. Όχι ως κληρονομιά αλλά ως καλλιτεχνική πρακτική». Πέρα από σύμβολα δημιουργικότητας, τα χέρια στο «Craft is our Language» λειτουργούν και ως μεταφορά, παραπέμποντας στις παγκόσμιες χειρονομίες που συνδέουν ανθρώπους από διαφορετικές κουλτούρες και υπόβαθρα.
Η ίδια η Λενιώ περιγράφει την εμπειρία σαν ένα συναρπαστικό πείραμα αυτοσχεδιασμού, με πιο συγκινητικές στιγμές την επαφή της με την Julianne Moore και τον γεννημένο χωρίς ακοή ηθοποιό Troy Kotsur.
Η σύνδεση της Κακλέα με την Bottega Veneta σε αυτό το πρότζεκτ κάθε άλλο παρά περιστασιακή μπορεί να θεωρηθεί.
Ο οίκος την είχε προσεγγίσει ξανά το 2022, μόλις είχε αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση ο Matthieu Blazy (που πρόσφατα μετακινήθηκε στη Chanel), προσκαλώντας την μαζί με άλλους τρεις χορογράφους (William Forsythe, Ralph Lemon και Pam Tanowitz) στο πρόγραμμα «Dancing Studies». Με κοστούμια ειδικά σχεδιασμένα από τον Blazy, το πρότζεκτ παρουσιάστηκε στο μουσείο Punta della Dogana της Συλλογής Pinault στη Βενετία, ενώ η Λενιώ εμφανίστηκε και σόλο, σε μια ξεχωριστή εκδήλωση για 50 καλεσμένους, όπου ερμήνευσε το έργο «Σονάτες και Ιντερλούδια» στο αίθριο του Palazzo Grassi.
Ήταν αμέσως μετά την πανδημία, που η μόδα αναζητούσε νέους τρόπους επανασύνδεσης με το κοινό της, και η Bottega Veneta, διατηρώντας το χαμηλό, εκλεπτυσμένο της προφίλ, ακολουθούσε μια επικοινωνιακή στρατηγική που περιλάμβανε συνεργασίες με τον κόσμο της τέχνης.
Στην πρόσφατη συνεργασία της, όμως, με τον οίκο η Λενιώ δεν ερμηνεύει απλώς μια εικαστική ή χορογραφική ιδέα αλλά δίνει φωνή με τις χορογραφημένες κινήσεις της στην ταυτότητα του οίκου Bottega Veneta, μιλώντας για την αξία του χειροποίητου, τη μνήμη, την αγάπη, την κατάργηση των διαχωρισμών, τη διαχρονικότητα.
Σε ένα παράλληλο επίπεδο, η καμπάνια συστήνει τη νέα καλλιτεχνική διευθύντρια της Bottega, τη Louise Trotter, μια γυναίκα με σοφιστικέ όσο και απλή αισθητική, την οποία γνωρίσαμε από τις θητείες της στον Carven, στον Joseph και στη Lacoste.
Η πρώτη συλλογή έτοιμης ένδυσης της Trotter για την Bottega θα παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο, την ίδια περίοδο που το θέμα του «Craft is our Language» θα μεταφερθεί στο χαρτί, σε ένα φωτογραφικό λεύκωμα με πενήντα χειρονομίες που συνοψίζουν τις αξίες και την τεχνική δεξιότητα του οίκου. Αυτό το ασπρόμαυρο «λεξικό» κίνησης και αξιών της Bottega θα παραπέμπει στην εικαστική παρακαταθήκη του φημισμένου Μιλανέζου γραφίστα και καλλιτέχνη Bruno Munari, και συγκεκριμένα στο εγχειρίδιο «Συμπλήρωμα του Ιταλικού Λεξικού» (1963), όπου συγκεντρώνονται χαρακτηριστικές χειρονομίες των Ιταλών που συμπληρώνουν (ή υποκαθιστούν) τα λόγια τους.
Η Λενιώ θα ξανασυναντηθεί με το κοινό της αυτό το καλοκαίρι στα ευρωπαϊκά φεστιβάλ χορού και εικαστικών τεχνών του Μονπελιέ και της Μασσαλίας με τα «Πουλιά» («Les Oiseaux»), που ξεκινούν στα τέλη Ιουνίου τη διεθνή τους περιοδεία. Ένα έργο για επτά χορευτές εμπνευσμένο από τις «Όρνιθες» του Αριστοφάνη (την αναζήτηση ενός ιδανικού κόσμου, απαλλαγμένου από πολέμους και διαφθορά) και το κλασικό φεμινιστικό ’70s έργο της Monique Wittig, «Les Guérillères» (με θέμα μια φυλή γυναικών-πολεμιστριών που αντιστέκεται στην πατριαρχία με γέλια και σφαίρες).
Στη νέα της δουλειά, η δημιουργός μιλά για τη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με τη φύση, ενώ αυτή εξοντώνεται σταδιακά, συμπαρασύροντας σε αφανισμό την τέχνη και τη δυνατότητά μας να ταξιδεύουμε, χορογραφώντας ένα ακουστικό και κινησιολογικό ταξίδι γύρω από τη συμπεριφορά των πουλιών, με υπόκρουση μοναδικές ηχογραφήσεις «τραγουδιού» τους σε μακρινές αποικίες, εκεί όπου δεν φτάνει ο άνθρωπος.
Εδώ, οι νέες τεχνολογίες και οι χειρονομίες γίνονται τα μέσα που χρησιμοποιεί η Λενιώ Κακλέα για να μιλήσει για ένα εύθραυστο οικοσύστημα που μέσα του άνθρωποι και άγρια ζώα αλληλοπαρατηρούνται και αλληλοσπαράσσονται.
Η γλώσσα του intrecciato
Στα ’70s, οι ιδρυτές της Bottega, Michele Taddei και Renzo Zengiaro, δικαιολογούσαν την απουσία λογότυπου στα είδη τους με το σλόγκαν «Όταν τα αρχικά σας είναι αρκετά», χωρίς να γνωρίζουν ακόμα ότι την υπογραφή στα δερμάτινα είδη τους θα την πρόσφερε η εκφραστικότητα της ίδιας της κατασκευής τους. Το intrecciato είναι μια εύπλαστη τέχνη, ένα σύστημα ύφανσης που επινόησαν το 1975 οι τεχνίτες της περιοχής Βένετο βασισμένοι στην τοπική παραδοσιακή τεχνογνωσία, στερεώνοντας στενές λωρίδες δέρματος πάνω σε μια διάτρητη βάση ή γύρω από ξύλινα καλούπια, πλέκοντάς τα σε διαγώνια διάταξη. Η τεχνική αυτή δεν είναι απλώς ένας τρόπος κατασκευής – είναι η ενσάρκωση της συνεργασίας, της ποιότητας και της πολιτιστικής συνέχειας που όρισε την ταυτότητα της Bottega ως μια κολεκτίβα έξοχων τεχνιτών.
Craft is our Language by Bottega Veneta
