Το Ιράν δεσμεύεται για αντίποινα μετά την αμερικανική επίθεση στις πυρηνικές του εγκαταστάσεις το Σαββατοκύριακο, διατηρώντας τις παγκόσμιες δυνάμεις σε κατάσταση συναγερμού και ενισχύοντας τους φόβους για γενικευμένο πόλεμο στη Μέση Ανατολή.
Η παγκόσμια οικονομία παρακολουθεί με ανησυχία την εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου και τις συνέπειες για την ενεργειακή ασφάλεια, καθώς η Ισλαμική Δημοκρατία εκτόξευσε έναν ακόμη πύραυλο εναντίον του Ισραήλ τη Δευτέρα, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις συνέχισαν τις επιθέσεις σε ιρανικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις και αεροδρόμια. Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου διεμήνυσε ότι η εκστρατεία θα συνεχιστεί τόσο στο Ιράν όσο και στη Λωρίδα της Γάζας.
Η απάντηση του Ιράν για ενδεχόμενα πλήγματα σε αμερικανικούς στόχους παραμένει ασαφής. Ωστόσο, η απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ να διατάξει πλήγματα με βόμβες bunker-buster και πυραύλους κρουζ στις τρεις βασικές πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας – Φορντόου, Νατάνζ και Ισφαχάν – έχει αλλάξει δραματικά τους όρους του παιχνιδιού, βυθίζοντας την περιοχή σε πρωτοφανές γεωπολιτικό ρίσκο.
ΗΠΑ κατά Ιράν: Αναταράξεις στις αγορές, αυξήσεις στις τιμές πετρελαίου
Η επίθεση της Κυριακής περιλάμβανε τη συμμετοχή 125 αεροσκαφών, πυραύλους Tomahawk από υποβρύχιο και 14 βόμβες Massive Ordnance Penetrator – είναι η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν επιχειρησιακά τέτοιο οπλισμό. Οι επιθέσεις σηματοδότησαν ουσιαστικά την είσοδο της Ουάσινγκτον στον πόλεμο που ξεκίνησε το Ισραήλ στις 13 Ιουνίου, με στόχο πυρηνικές και στρατιωτικές δομές και την εξόντωση ανώτερων Ιρανών αξιωματούχων.
Η αγορά πετρελαίου αντέδρασε αμέσως: το Brent σημείωσε άνοδο έως και 6% προτού σταθεροποιηθεί στα 77,65 δολάρια ανά βαρέλι στο άνοιγμα των αγορών στο Λονδίνο. Οι επενδυτές σταθμίζουν τώρα τον κίνδυνο ευρύτερης σύγκρουσης και πιθανού πλήγματος στις παγκόσμιες αλυσίδες ενεργειακού εφοδιασμού.
«Μια γενικευμένη σύρραξη αυξάνει τον κίνδυνο ραγδαίας αύξησης των τιμών του πετρελαίου και πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς», δήλωσαν αναλυτές του Bloomberg Economics με επικεφαλής τον Ziad Daoud.
Η απειλή του Ιράν, οι δηλώσεις του Τραμπ και το αβέβαιο μέλλον
Ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Πιτ Χέγκσεθ δήλωσε ότι οι επιθέσεις είχαν «περιορισμένο» στόχο: την αποδόμηση του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης. Ο Ιρανός πρέσβης στον ΟΗΕ Αμίρ Σαΐντ Ιραβανί διεμήνυσε ότι η απάντηση «θα αποφασιστεί από τις ένοπλες δυνάμεις» ανάλογα με «το εύρος, τη φύση και τη χρονική συγκυρία» της πρόκλησης.
Το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης ανακοίνωσε πως οι επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ θα συνεχιστούν, ενώ χαρακτήρισε τις αμερικανικές βάσεις στη Μέση Ανατολή «ευάλωτο σημείο», χωρίς ωστόσο να προβεί σε άμεση απειλή.
Ο Τραμπ προειδοποίησε ότι θα απαντήσει με «πολύ μεγαλύτερη» στρατιωτική ισχύ σε περίπτωση ιρανικών αντιποίνων εναντίον αμερικανικών συμφερόντων. Αν και δεν δήλωσε ευθέως πρόθεση αλλαγής καθεστώτος στην Τεχεράνη, υπαινίχθηκε το ενδεχόμενο, με τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο να διαβεβαιώνει ότι κάτι τέτοιο «δεν αποτελεί στόχο».
Ανάλογες δηλώσεις έγιναν και από Ισραηλινούς αξιωματούχους, οι οποίοι ωστόσο δεν απέκλεισαν ότι οι επιθέσεις ενδέχεται να υπονομεύσουν τη σταθερότητα του ιρανικού καθεστώτος.
Ιράν: Ζημιές στο Φορντό και απώλειες ουρανίου
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι αμερικανικές επιθέσεις «εξάλειψαν πλήρως» τις τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις. Όμως αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός Άμυνας και ο πρόεδρος του Γενικού Επιτελείου Νταν Κέιν, ανέφεραν ότι η έκταση των ζημιών – ιδιαίτερα στον υπόγειο σταθμό στο Φορντό – δεν είναι ακόμη γνωστή. Ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας δήλωσε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι δεν υπάρχει επίσημη εικόνα για την κατάσταση του σταθμού ή την τοποθεσία περισσοτέρων από 400 κιλά εμπλουτισμένου ουρανίου (60%).
Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Φορντό έγιναν στόχος και σήμερα ισραηλινού πλήγματος, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της υπηρεσίας Αντιμετώπισης Κρίσεων της επαρχίας Κομ. Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για τους κατοίκους της περιοχής.
Ιράν: Το Στενό του Ορμούζ στο επίκεντρο
Με τις αγορές να εξετάζουν πιθανά σημεία ιρανικών αντιποίνων, το Στενό του Ορμούζ παραμένει η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας. Περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου πετρελαίου περνά από εκεί. Το κοινοβούλιο του Ιράν ζήτησε την Κυριακή το κλείσιμό του – κάτι που θα απαιτούσε έγκριση από τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ και το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.
Ναυτικές δυνάμεις προειδοποίησαν ότι αμερικανικά ή φιλικά προς τις ΗΠΑ πλοία μπορεί να βρίσκονται σε κίνδυνο.
Η Ελλάδα, που διαθέτει τον μεγαλύτερο στόλο πετρελαιοφόρων παγκοσμίως, συνέστησε στους πλοιοκτήτες να εξετάσουν σοβαρά την αποφυγή εισόδου στον Περσικό Κόλπο. Την Κυριακή, δύο υπερδεξαμενόπλοια που είχαν εισέλθει στο στενό, ανέστρεψαν την πορεία τους.
Η απομόνωση του Ιράν: Η στάση Πούτιν και άλλων συμμάχων
Το Ιράν καλείται να σταθμίσει τις αντιδράσεις του ενώ βρίσκεται πιο απομονωμένο από ποτέ. Αν και οι βασικοί του σύμμαχοι – η Ρωσία και η Κίνα – διατηρούν ρητορική στήριξη, καμία από τις δύο χώρες δεν επιθυμεί γενίκευση της σύρραξης.
Την «εντελώς απρόκλητη επιθετικότητα» κατά του Ιράν κατήγγειλε ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, στη σκιά της αμερικανικής επίθεσης σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις. Η καταδίκη έγινε κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί στο Κρεμλίνο τη Δευτέρα, την επομένη των πληγμάτων των ΗΠΑ στο έδαφος της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Ο Ρώσος ηγέτης χαρακτήρισε την επίθεση «εντελώς αβάσιμη και αδικαιολόγητη» και πρόσθεσε ότι θέλει να συζητήσει με τον Ιρανό απεσταλμένο «πώς να βγούμε από τη σημερινή κατάσταση».
Η Μόσχα, ωστόσο, έχει ξεκαθαρίσει ότι η πρόσφατη συνθήκη συνεργασίας με την Τεχεράνη δεν προβλέπει αμοιβαία στρατιωτική υποστήριξη, ενώ το Πεκίνο, το οποίο εξαρτάται ενεργειακά από εισαγωγές από τον Κόλπο, δεν θα ήθελε να δει τις τιμές να εκτοξεύονται ή τα δεξαμενόπλοια να στοχοποιούνται στο Στενό του Ορμούζ.
Με πληροφορίες από Bloomberg
