Όταν σκεφτόμαστε πατάτες τηγανιτές και ζουμερές μεσογειακές ντομάτες, φαντάζουν εντελώς διαφορετικές. Όμως μια νέα επιστημονική ανακάλυψη αλλάζει τα δεδομένα: η πατάτα έχει καταγωγή από την… ντομάτα, πριν από περίπου 9 εκατομμύρια χρόνια!
Ερευνητές από την Κίνα ανακάλυψαν ότι η άγρια ντομάτα που φύτρωνε στις Άνδεις διασταυρώθηκε με ένα φυτό που ονομάζεται Etuberosum. Η υβριδοποίηση αυτών των δύο ειδών οδήγησε στη δημιουργία μιας νέας γενετικής γραμμής: της πατάτας.
«Η ντομάτα είναι η μητέρα και το Etuberosum ο πατέρας», εξηγεί ο καθηγητής Sanwen Huang, επικεφαλής της έρευνας στο Agricultural Genomics Institute στο Σενζέν.
Πατάτα: Δύο γονίδια, μία νέα τροφή
Αν και το φυτό του Etuberosum μοιάζει οπτικά με την πατάτα, δεν παράγει καθόλου κονδύλους. Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν στο γενετικό προφίλ και εντόπισαν δύο κρίσιμα γονίδια: το SP6A (προερχόμενο από τη ντομάτα) και το IT1 (από το Etuberosum). Κανένα από τα δύο δεν αρκεί μόνο του, αλλά όταν συνυπάρχουν –όπως στην πατάτα– προκαλούν το σχηματισμό των γνωστών αμυλωδών κονδύλων.
«Αυτό το εύρημα είναι επαναστατικό», δήλωσε ο καθηγητής James Mallet από το Harvard. «Δείχνει πώς μια υβριδοποίηση μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία νέου οργάνου και είδους».
Η εξέλιξη της πατάτας
Η νέα αυτή γενετική «σύνθεση» είχε σημαντικά πλεονεκτήματα. Οι κόνδυλοι αποθηκεύουν ενέργεια, βοηθούν το φυτό να επιβιώσει σε αντίξοες συνθήκες και επιτρέπουν τον πολλαπλασιασμό χωρίς σπόρους. Έτσι, η πατάτα κατάφερε να προσαρμοστεί στο ψυχρό και ορεινό περιβάλλον των Άνδεων και να εξαπλωθεί ραγδαία.
Οι ιθαγενείς λαοί των Άνδεων εξημέρωσαν πολλές ποικιλίες άγριας πατάτας. Σύμφωνα με τη δρα Sandra Knapp από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου: «Στις Άνδεις υπάρχουν εκατοντάδες ποικιλίες πατάτας. Στην Ευρώπη έχουμε μόλις πέντε – όλες από το είδος Solanum tuberosum.»
Η πατάτα έφτασε στην Ευρώπη με τα ισπανικά πλοία τον 16ο αιώνα. Παρότι αρχικά αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία –λόγω της υπόγειας ανάπτυξής της και της απουσίας της από τη Βίβλο– τελικά καθιερώθηκε ως βασικό τρόφιμο λόγω της αντοχής και της διατροφικής της αξίας.
Οι συγγενικές σχέσεις μεταξύ πατάτας και ντομάτας έχουν πια απομακρυνθεί υπερβολικά για να επαναληφθεί φυσικά η υβριδοποίηση. Όμως οι επιστήμονες πειραματίζονται με τεχνητές μεθόδους.
«Εργαζόμαστε σε ένα project που βοηθά την πατάτα να αναπαράγεται με σπόρους», αναφέρει ο καθηγητής Huang. «Επίσης, προσπαθούμε να εισαγάγουμε το γονίδιο IT1 και άλλα απαραίτητα γονίδια από την πατάτα στη ντομάτα, ώστε να μπορεί κι αυτή να παράγει κονδύλους.»
Αν το πείραμα πετύχει, η ντομάτα δεν θα είναι μόνο το παρελθόν της πατάτας — αλλά και το μέλλον της.
Με πληροφορίες από Guardian
