Μια αθόρυβη αλλά ενδεικτική μεταβολή λαμβάνει χώρα στα νερά των ωκεανών του πλανήτη, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη: τα χρώματά τους αλλάζουν, λόγω της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης.
Η τάση αυτή – με τα νερά κοντά στους πόλους να γίνονται εντονότερα πράσινα και εκείνα κοντά στον ισημερινό να παίρνουν βαθύτερη μπλε απόχρωση – σχετίζεται με την αύξηση της θερμοκρασίας των θαλασσών και ενδέχεται, εάν συνεχιστεί, να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στα οικοσυστήματα όσο και στην ανθρώπινη δραστηριότητα.
Η έρευνα δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, βασισμένη σε δορυφορικά δεδομένα από όργανο της NASA που σαρώνει τη Γη κάθε δύο ημέρες, καταγράφοντας το φάσμα του φωτός στα επιφανειακά στρώματα των ωκεανών. Οι επιστήμονες ανέλυσαν τις μετρήσεις που συλλέχθηκαν μεταξύ 2003 και 2022, εστιάζοντας στον εντοπισμό χλωροφύλλης – της πράσινης χρωστικής που παράγει το φυτοπλαγκτόν.
«Η θέρμανση των υδάτων προκαλεί αλλαγή στα χρώματα του ωκεανού», δήλωσε ο Haipeng Zhao, μεταδιδακτορικός ερευνητής και κύριος συγγραφέας της μελέτης, στο ABC News. Όπως εξήγησε, αυτή η μεταβολή αποτυπώνει τις διαφοροποιήσεις στη συγκέντρωση του φυτοπλαγκτού, ενός φωτοσυνθετικού θαλάσσιου οργανισμού που βρίσκεται στη βάση της θαλάσσιας τροφικής αλυσίδας.
«Ως φύκια, το φυτοπλαγκτόν διαθέτει φωτοσυνθετικές χρωστικές, οι οποίες αντανακλούν το πράσινο φως και κάνουν τα νερά να φαίνονται πράσινα», σημείωσε η Susan Lozier, κοσμήτορας του Κολλεγίου Επιστημών στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Τζόρτζια και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Όπου απουσιάζει το φυτοπλαγκτόν, το νερό φαίνεται μπλε».
Πού αποδίδεται η αλλαγή στο χρώμα των ωκεανών
Η γεωγραφική κατανομή των αλλαγών αποτυπώνει μια διπλή τάση: τα υποτροπικά γεωγραφικά πλάτη χάνουν χλωροφύλλη, ενώ οι πολικές ζώνες – ιδίως στο βόρειο ημισφαίριο – πρασινίζουν. Σύμφωνα με δελτίο τύπου του Πανεπιστημίου Duke, «οι πράσινες περιοχές έγιναν πιο πράσινες και οι μπλε περιοχές έγιναν ακόμη πιο μπλε».
Οι ερευνητές υιοθέτησαν εργαλεία από την οικονομική θεωρία της ανισότητας για να κατανοήσουν την κατανομή της χλωροφύλλης στον ωκεανό. «Δανειστήκαμε έννοιες από την οικονομία που ονομάζονται καμπύλη Lorenz και δείκτης Gini, οι οποίες μαζί δείχνουν πώς κατανέμεται ο πλούτος σε μια κοινωνία», εξήγησε ο Nicolas Cassar, επικεφαλής καθηγητής στο Nicholas School of the Environment του Duke. «Σκεφτήκαμε να τις εφαρμόσουμε για να δούμε αν το ποσοστό του ωκεανού που περιέχει την περισσότερη χλωροφύλλη έχει αλλάξει με την πάροδο του χρόνου».
Στο πλαίσιο της ανάλυσης, εξετάστηκαν παράγοντες όπως η θερμοκρασία της θαλάσσιας επιφάνειας, η ένταση των ανέμων, η διαθεσιμότητα φωτός και το βάθος των μικτών στρωμάτων. Από όλες τις μεταβλητές, μόνο η θέρμανση των υδάτων φάνηκε να σχετίζεται σταθερά με τις μεταβολές στη συγκέντρωση της χλωροφύλλης.
Ωστόσο, οι συγγραφείς της μελέτης υπογράμμισαν ότι η περιορισμένη διάρκεια των παρατηρήσεων δεν επιτρέπει την οριστική σύνδεση των αλλαγών με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή. «Η δορυφορική τεχνολογία είναι σχετικά νέα, δεν παρατηρούμε τους ωκεανούς για δεκαετίες», εξήγησε ο Lozier, επισημαίνοντας τους περιορισμούς της μεθοδολογίας.
Ο Zhao, ο οποίος στο διδακτορικό του επικεντρώθηκε σε περιφερειακές μελέτες σε ωκεανούς υψηλού γεωγραφικού πλάτους, δήλωσε ότι «εμπνεύστηκε να εμβαθύνει και να εξετάσει αν οι ωκεανοί μεταμορφώνονται σε χρώμα και σε παγκόσμιο επίπεδο».
«Ο ωκεανός θερμαίνεται», σημείωσε ο Lozier. «Υπάρχει ένα μεγάλο ερώτημα σχετικά με τις βιολογικές συνέπειες αυτής της θέρμανσης».
Παρότι η αύξηση της πρασινάδας στην ξηρά είναι τεκμηριωμένη ήδη από τη δεκαετία του 1990, κυρίως λόγω της ενίσχυσης της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας από την άνοδο των θερμοκρασιών, η αποτύπωση ανάλογων τάσεων στον ωκεανό παραμένει δύσκολη. Οι δορυφορικές εικόνες παρέχουν μόνο επιφανειακά δεδομένα για την παραγωγή χλωροφύλλης, αφήνοντας πολλά κενά στη συνολική εικόνα.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι, αν η τάση αυτή συνεχιστεί, ενδέχεται να υπάρξουν επιπτώσεις στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Καθώς το φυτοπλαγκτόν αποτελεί τη βάση της τροφικής αλυσίδας, η μεταβολή στη συγκέντρωσή του μπορεί να επηρεάσει την κατανομή των ψαριών και κατ’ επέκταση τις αλιευτικές δραστηριότητες.
«Μια επίμονη μείωση του φυτοπλαγκτού κοντά στον ισημερινό θα μπορούσε να οδηγήσει σε ανακατανομή των περιοχών αλιείας», ανέφεραν οι συγγραφείς της μελέτης. Αυτό ενδέχεται να πλήξει ιδιαιτέρως τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος, όπως τα νησιωτικά κράτη του Ειρηνικού, που βασίζονται στην εμπορική αλιεία για τη διατροφή και την οικονομική τους ανάπτυξη.
Με πληροφορίες από ABC News
