Οι Αμερικανοί αρχίζουν να συνειδητοποιούν πώς είναι να ζεις με έναν πρόεδρο, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, που δεν βλέπει κανέναν περιορισμό στις πράξεις του και που, προφανώς, δεν φοβάται ότι θα πληρώσει κανένα τίμημα γι’ αυτές.
Με έναν καταιγισμό από πολιτικές αποφάσεις, νομικές προκλήσεις, δηλώσεις και συνεντεύξεις, ο Ντόναλντ Τραμπ δείχνει πως αποτινάσσει τα τελευταία προσχήματα που υπαγόρευε η παράδοση και η διαχρονική κατανόηση του αμερικανικού λαού για το πώς πρέπει να φέρεται ένας πρόεδρος.
Σε συνέντευξή του στην εκπομπή του NBC «Meet the Press» με την Κρίστεν Γουέλκερ, η οποία μεταδόθηκε ολόκληρη την Κυριακή, ο Τραμπ δήλωσε χαρακτηριστικά. «Δεν ξέρω» όταν ρωτήθηκε αν υποχρεούται να τηρεί το Σύνταγμα, τρεις μήνες μετά την ορκωμοσία του επ’ αυτού.
Όπως πάντα, οι επιθέσεις του Τραμπ και οι φιλόδοξες πολιτικές του πρωτοβουλίες μοιάζουν να αποσκοπούν στο να διαλύσουν κάθε αίσθηση κανονικότητας, να αποπροσανατολίσουν τους αντιπάλους του και να ενισχύσουν το φόβο στους επικριτές του.
Την ίδια ώρα, ικανοποιεί τους οπαδούς του που ενθουσιάζονται με την επίθεσή του εναντίον των κατεστημένων θεσμών, τους οποίους θεωρούν αλαζονικούς και κυριαρχούμενους από φιλελεύθερες ελίτ- πολιτικών, νομικών, εκπαιδευτικών, δημοσιογραφικών και στρατιωτικών. Ανώτατοι σύμβουλοί του υποστηρίζουν ότι οι ακραίες του ενέργειες δικαιολογούνται από τη νίκη του στις εκλογές και το έργο του, όπως για παράδειγμα, τον περιορισμό των διελεύσεων στα σύνορα του Νότου.
Ωστόσο, η συμπεριφορά του προαναγγέλλει και δυσοίωνες πιθανότητες για μια δεύτερη προεδρική θητεία, στην οποία θα κυριαρχεί η πεποίθηση ότι διαθέτει ανεξέλεγκτη εξουσία, ενισχυμένη από την επανεκλογή του παρά τα νομικά του προβλήματα και δύο απόπειρες δολοφονίας εναντίον του.
Τραμπ: Σύγκρουση με τα δικαστήρια και κατάχρηση εκτελεστικής εξουσίας
Η κυβέρνηση Τραμπ αψηφά επανειλημμένα τις αποφάσεις των ομοσπονδιακών δικαστηρίων, σε μία περίπτωση ακόμη και του Ανώτατου Δικαστηρίου, το οποίο διέταξε την επιστροφή ενός μετανάστη χωρίς χαρτιά και απαίτησε από την κυβέρνηση να «διευκολύνει» τη διαδικασία. Ο Τραμπ, παράλληλα, χρησιμοποιεί την τεράστια εκτελεστική εξουσία για να επιτεθεί σε θεσμούς που θέλει να φιμώσει, όπως δικηγορικά γραφεία και πανεπιστήμια.
Η αίσθηση παντοδυναμίας που καλλιεργεί μοιάζει να οδηγεί τη χώρα προς αυταρχικές ατραπούς. Στο NBC δήλωσε ότι δεν «σκέφτεται» να είναι υποψήφιος για τρίτη θητεία το 2028, λες και η τήρηση του Συντάγματος είναι προσωπική επιλογή, και όχι θεμέλιο της αμερικανικής δημοκρατίας.
Το ψεύτικο φωτομοντάζ με τον Τραμπ ως πάπα και το κιτς του απολυταρχισμού
Ακόμη και το χιούμορ του Τραμπ εντάσσεται στην επιδίωξή του για απόλυτη εξουσία. Μια εικόνα-μοντάζ που ανέβασε στο Truth Social, στην οποία εμφανίζεται με παπικά άμφια, είχε σκοπό να προκαλέσει τους επικριτές του, για να τους χλευάσουν στη συνέχεια οι οπαδοί του ως στενόμυαλους και χωρίς χιούμορ. Η εικόνα, προσβλητική για τους Ρωμαιοκαθολικούς που θεωρούν τον Πάπα φύλακα των «κλειδιών της Βασιλείας των Ουρανών», αποτελεί σκόπιμη αναφορά στις δηλώσεις του Τραμπ περί αλάθητου. Το γεγονός ότι η εικόνα αναρτήθηκε και στον επίσημο λογαριασμό της κυβέρνησης στο Χ, την καθιστά ένα από τα πιο παράδοξα επίσημα έγγραφα που έχουν εκδοθεί ποτέ από τις ΗΠΑ.
Παράλληλα, η πρόθεσή του να διοργανώσει μεγαλειώδη στρατιωτική παρέλαση τον Ιούνιο, με αφορμή τα 250 χρόνια του αμερικανικού στρατού, και ταυτόχρονα τα γενέθλιά του— αποτελεί ακόμα μία ένδειξη της ροπής του προς το «κιτς» των δικτατοριών.
Η παρέλαση αυτή αναμένεται να προκαλέσει αντιδράσεις, όχι μόνο για το κόστος μετακίνησης στρατευμάτων και αεροσκαφών, αλλά και επειδή έρχεται σε μια περίοδο που η κυβέρνηση εφαρμόζει αυστηρή λιτότητα για να εξοικονομήσει πόρους. Ο Τραμπ επιθυμεί μια τέτοια επίδειξη από τότε που παρακολούθησε την παρέλαση της Ημέρας της Βαστίλης στο Παρίσι, κατά την πρώτη του θητεία.
Οι βασιλείς οργανώνουν παρελάσεις για τα γενέθλιά τους, αλλά οι σύγχρονοι πρόεδροι των ΗΠΑ παραδοσιακά αποφεύγουν τέτοιες εκδηλώσεις προσωπολατρείας. Η Ουάσιγκτον ποτέ δεν ένιωσε την ανάγκη να επιδείξει τη δύναμή της σε σόου τύπου Βόρειας Κορέας ή πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Ο Τραμπ, ωστόσο, δήλωσε στο NBC: «Έχουμε τους καλύτερους πυραύλους στον κόσμο. Τα καλύτερα υποβρύχια, τα καλύτερα άρματα μάχης, τα καλύτερα όπλα. Και θα τα γιορτάσουμε».
Η κυβέρνηση αξιοποιεί ένα νέο αφήγημα: όποιος αντιδρά σε τέτοιες επιδείξεις προεδρικής ισχύος είναι δήθεν αντιπατριώτης, εχθρικός προς τον στρατό ή στερείται χιούμορ. Έτσι απορρίπτονται όλες οι ανησυχίες για τη συστηματική προσπάθεια του Τραμπ να οικειοποιηθεί κάθε σύμβολο κρατικής κυριαρχίας.
Ρήγματα και στην οικονομική πολιτική
Ωστόσο, αυτή η αρπαγή εξουσίας φαίνεται να θολώνει και την πολιτική του διαίσθηση. Παρότι οι δασμοί του αποσκοπούν στην επιστροφή θέσεων εργασίας και παραγωγής στις ΗΠΑ, ο Τραμπ δείχνει όλο και πιο αποκομμένος από τις επιπτώσεις τους στους πολίτες. Το ίδιο ισχύει και για άλλους δισεκατομμυριούχους στο υπουργικό του συμβούλιο, γεγονός που ενδέχεται να έχει πολιτικό κόστος και να επηρεάσει τις ενδιάμεσες εκλογές, αλλά και την ευρύτερη οικονομία.
Λίγες μέρες μετά την προειδοποίηση ότι τα παιδια στις ΗΠΑ θα πρέπει ίσως να συμβιβαστούν με λιγότερες και ακριβότερες κούκλες λόγω του εμπορικού πολέμου με την Κίνα, ο Τραμπ δήλωσε στο NBC ότι η οικονομία «θα είναι εντάξει» ακόμη και αν μπει σε ύφεση. Παράλληλα, υποβάθμισε τις ελλείψεις στην εφοδιαστική αλυσίδα: «Δεν χρειάζεται να έχουν 250 μολύβια. Πέντε τους φτάνουν».
Οι επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου δεν σταματούν σε μολύβια και κούκλες. Χωρίς άμεση συμφωνία, οι Αμερικανοί καταναλωτές θα χάσουν την πρόσβαση σε προσιτά αγαθά όπως αθλητικά είδη, παπούτσια και ρούχα, με βαριές συνέπειες για τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Πολλές μικρές επιχειρήσεις που βασίζονται στις εισαγωγές μπορεί να οδηγηθούν σε χρεοκοπία. Ο Τραμπ επιμένει ότι έχει μειώσει τις τιμές στα παντοπωλεία, κάτι που κάθε Αμερικανός αγοραστής διαψεύδει στην πράξη. Σε συνέντευξή του στο Time, δήλωσε: «Έχω κάνει 200 συμφωνίες» με χώρες που θέλουν να αποφύγουν τους δασμούς, αλλά καμία δεν έχει ανακοινωθεί επίσημα.
Το ερώτημα για την επαφή του προέδρου με την πραγματικότητα είναι κρίσιμο, ιδίως επειδή ο ίδιος επιτίθεται συχνά στον Τζο Μπάιντεν για την ηλικία και τις νοητικές του ικανότητες.
Μια αλλόκοτη δήλωσή του στο NBC μόνο ενίσχυσε τις ανησυχίες: «Με τον Μπάιντεν χάναμε 5 με 6 δισ. δολάρια την ημέρα», είπε. Και προσπαθώντας να δικαιολογήσει τον δασμό 145% στην Κίνα, πρόσθεσε: «Ουσιαστικά διακόψαμε το εμπόριο. Και αυτό είναι εντάξει. Κάναμε αποτοξίνωση. Δεν χάνουμε πια». Με άλλα λόγια, θεωρεί επιτυχία τη διακοπή των εμπορικών σχέσεων με την Κίνα, μια κίνηση που θα μπορούσε να τραυματίσει ανεπανόρθωτα την οικονομία.
Ο λόγος που μπορεί να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο είναι επειδή διόρισε συνεργάτες που δεν τον αμφισβητούν. Σε πρόσφατη συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, όλοι έσπευσαν να τον εγκωμιάσουν. Οι Ρεπουμπλικάνοι του Κογκρέσου έχουν παραιτηθεί από το θεσμικό τους ρόλο να τον ελέγχουν.
«Δεν θέλω να υπονομεύσω τη διαπραγματευτική ισχύ του Προέδρου Τραμπ», δήλωσε ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Ρον Τζόνσον. «Έχει το δικό του στυλ. Πιστεύω ότι έχει ταράξει τις ισορροπίες του κόσμου».
Από την άλλη πλευρά, ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Μαρκ Γουόρνερ δήλωσε ότι, ενώ δημόσια οι Ρεπουμπλικάνοι λένε «εμπιστευθείτε τον Τραμπ», ιδιωτικά ανησυχούν όλο και περισσότερο.
Τραμπ: Αυτοκρατορικές φιλοδοξίες και βλέψεις στην Γροιλανδία
Ο πρόεδρος έχει ακόμη περισσότερη εξουσία στην εξωτερική πολιτική, και σκοπεύει να την αξιοποιήσει. Όταν ρωτήθηκε αν θα χρησιμοποιήσει στρατιωτική ισχύ για να αποκτήσει τη Γροιλανδία, απάντησε: «Δεν το αποκλείω. Δεν λέω ότι θα το κάνω, αλλά δεν αποκλείω τίποτα. Τη χρειαζόμαστε πάρα πολύ». Η Γροιλανδία είναι αυτόνομη περιοχή του βασιλείου της Δανίας. Η εισβολή των ΗΠΑ δεν θα ήταν μόνο παράνομη, αλλά θα αποτελούσε και την προσάρτηση εδάφους χώρας του ΝΑΤΟ από το κράτος που κάποτε ηγείτο της Συμμαχίας. Σε αντίθεση, ο Τραμπ διαβεβαίωσε ότι δεν σκοπεύει να εισβάλει στον Καναδά, που μόλις ψήφισε σε εκλογές επηρεασμένες από τις πιέσεις του για ένωση με τις ΗΠΑ ως 51η Πολιτεία: «Δεν το βλέπω με τον Καναδά. Ειλικρινά, δεν το βλέπω», είπε.
Όπως συμβαίνει συχνά με τις πιο ακραίες ιδέες του, οι υποστηρικτές του ισχυρίζονται ότι οι επικριτές τις βγάζουν εκτός πλαισίου και παραβλέπουν τη «διαπραγματευτική ιδιοφυΐα» που δήθεν κρύβεται από πίσω.
Το γεγονός και μόνο ότι ο πρόεδρος ένιωσε την ανάγκη να ξεκαθαρίσει πως δεν θα εισβάλει στον Καναδά, αποδεικνύει πόσο έχει διαστραφεί η κανονικότητα στους διεθνείς και συνταγματικούς κανόνες κατά τη δεύτερη θητεία του.
Με πληροφορίες από CNN
