Η κυβέρνηση της Σουηδίας παρουσίασε την Τρίτη στο πανεπιστήμιο της Ουψάλα τον πολυσυζητημένο «πολιτιστικό κατάλογο» της χώρας. Πρόκειται για μια λίστα με 100 έργα, πρόσωπα, τόπους και έννοιες που θεωρείται ότι διαμόρφωσαν τη σουηδική ταυτότητα.
Συμπεριλαμβάνονται η Βίβλος Γουσταύου Βάσα του 1541, η Πίπη Φακιδομύτη, η ΙΚΕΑ, το δικαίωμα ελεύθερης πρόσβασης στη φύση, η γονική άδεια, τα παραδοσιακά τραγούδια των Σάμι, το Νόμπελ και έργα των Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και Άουγκουστ Στρίντμπεργκ.
Ωστόσο, οι απουσίες προκάλεσαν έντονες αντιδράσεις. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στους ABBA ούτε σε πολιτιστικά στοιχεία μετά το 1975, μια περίοδο που σηματοδότησε τη μετάβαση της Σουηδίας σε μια ανοιχτή, πολυπολιτισμική κοινωνία. Επίσης, δεν υπάρχει καμία ισλαμική αναφορά, παρά τη σημαντική μουσουλμανική κοινότητα της χώρας.
Η λίστα χωρίζεται σε 11 θεματικές ενότητες: ποίηση, μουσική, οικονομία, θρησκεία, εφευρέσεις και άλλες. Περιλαμβάνει το σπίτι των καλλιτεχνών Καρλ και Κάριν Λάρσον στη Ντάλαρνα, τα έργα Paintings for the Temple της Χίλμα αφ Κλιντ και το δημαρχείο της Στοκχόλμης, έργο του Ράγκναρ Έστμπεργκ.
Σουηδία: Τι περιλαμβάνει ο «πολιτιστικός κατάλογος»
Στη μουσική ξεχωρίζουν δύο τραγούδια του Εβερτ Τόμπε, τροβαδούρου από το Γκέτεμποργκ, ενώ στα αθλητικά, η ιστορική σκυταλοδρομία σκι Vasaloppet. Στα επιστημονικά, το Systema Naturae του Καρλ φον Λινέ και στην κατηγορία των αντικειμένων, ο κεραμικός φούρνος του 18ου αιώνα Kakelugn. Στα πολιτικά και νομικά κείμενα, η συμφωνία του 1751 (Lappkodicillen), που αναγνώριζε στους Σάμι το δικαίωμα ελεύθερης μετακίνησης ανάμεσα σε Σουηδία και Νορβηγία.
Η θρησκευτική κατηγορία κυριαρχείται από χριστιανικές αναφορές. Συμπεριλαμβάνονται η απόφαση του 1958 που άνοιξε τον ιερατικό κλήρο στις γυναίκες, αλλά και η ταινία «Οι κοινωνούντες» (Winter Light) του Μπέργκμαν για την υπαρξιακή κρίση ενός ιερέα. Το μοναδικό εβραϊκό μνημείο είναι η συναγωγή του Μάρστραντ. Ισλαμικά μνημεία απουσιάζουν πλήρως. Όπως σημείωσε η ιστοσελίδα Alkompis, «το πρώτο τζαμί της Σουηδίας, το Nasir Mosque στο Γκέτεμποργκ, χτίστηκε το 1976, πριν από 49 χρόνια».
Η απόφαση για τη δημιουργία του καταλόγου αποτέλεσε μέρος της κυβερνητικής συμφωνίας των Μετριοπαθών, με τη στήριξη των ακροδεξιών Σουηδών Δημοκρατών. Το σχέδιο, που ξεκίνησε το 2023, έχει δεχθεί σφοδρή κριτική από τη Σουηδική Ακαδημία, την Ένωση Συγγραφέων και μέλη εθνοτικών μειονοτήτων, μεταξύ τους οι Σάμι.
Οι προτάσεις των πολιτών για τον «πολιτιστικό κατάλογο»
Παράλληλα, η επιτροπή άνοιξε και μια διαδικτυακή «λίστα του κοινού». Υποβλήθηκαν περίπου 10.000 προτάσεις, ανάμεσά τους η ράπερ Σιλβάνα Ιμάμ, που καταγγέλλει τον ρατσισμό και την άκρα δεξιά, αλλά και η «πίτσα με κεμπάπ», ένα από τα πιο αγαπημένα φαγητά της χώρας. Καμία από αυτές τις προτάσεις δεν εντάχθηκε στον επίσημο κατάλογο.
Ο επικεφαλής της επιτροπής, ιστορικός Λαρς Τρέγκαρντ, δήλωσε ότι ο πολιτιστικός κατάλογος πρέπει να είναι «ένα κινούμενο αντικείμενο που θα ανανεώνεται τακτικά» και «ένα εργαλείο που δημιουργεί δυνατότητες ώστε όλοι να πετύχουν στη σύγχρονη σουηδική κοινωνία».
Η Μαλέν Εσκάντερ, ιδρύτρια του Reading Promotion Institute, που αποχώρησε από την επιτροπή πέρσι, χαρακτήρισε το έργο «πολύ αποκλειστικό». «Ο χρονικός περιορισμός των 50 ετών αποκλείει σκοπίμως τις σύγχρονες εμπειρίες», είπε στην Svenska Dagbladet.
Η επικεφαλής του τμήματος γλώσσας και πολιτισμού του Σαμεντίγκετ (βουλή των Σάμι), Ανίτα Κιτόκ, σχολίασε: «Το Σαμεντίγκετ δεν συμμετείχε στη διαδικασία, επομένως δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη για το αποτέλεσμα ή τον τρόπο που έγινε».
Η παρουσίαση του καταλόγου έγινε σε μια περίοδο όπου οι πολιτικές ταυτότητας στη Σουηδία βρίσκονται στο επίκεντρο. Το ακροδεξιό αφήγημα που συνδέει τη μετανάστευση με την εγκληματικότητα έχει αποκτήσει ευρεία απήχηση, ενισχύοντας την άνοδο των Σουηδών Δημοκρατών.
Η υπουργός Πολιτισμού Παρίσα Λιγιεστράντ απέρριψε την κριτική ότι το εγχείρημα εξυπηρετεί την ατζέντα της άκρας δεξιάς. «Το να το βλέπουμε έτσι είναι ο χειρότερος τρόπος», είπε. «Πρόκειται για ένα σχέδιο που έχει στόχο την ένταξη».
Κάποιοι επικριτές ήταν πιο καυστικοί. «Το αποτέλεσμα είναι γελοίο· δεν μπορείς να αποφύγεις τη σκέψη ότι θα μπορούσε να το είχε συντάξει η τεχνητή νοημοσύνη», έγραψε ο Μπιόρν Βίμαν στη Dagens Nyheter.
Με πληροφορίες από Guardian
