Το Σάββατο, οι κάτοικοι του Paüls στην Ισπανία θα γιορτάσουν τη γιορτή του πολιούχου τους, με λειτουργία, ακολουθούμενη από ένα κοινό γεύμα σε πέτρινα τραπέζια, παραδοσιακούς χορούς jota και ένα αίσθημα ανακούφισης, μετά τη φωτιά.
Η περσινή πυρκαγιά μαύρισε τους γύρω λόφους και κατέκαψε 8.154 στρέμματα γης.
«Οι άνθρωποι φοβήθηκαν ότι όλα θα καίγονταν και ότι θα τα έχαναν όλα», λέει ο Ένρικ Αντέλ, δήμαρχος της μικρής καταλανικής ορεινής πόλης. «Φοβήθηκαν μήπως παγιδευτούν και δεν μπορέσουν να φύγουν από το χωριό».
Ο φόβος μιας τέτοιας φωτιάς, προσθέτει, είναι διαφορετικός από κάθε άλλον.
«Έχουμε περάσει πανδημία, μπλακάουτ σε εθνικό επίπεδο και καταρρακτώδεις βροχές, αλλά μια πυρκαγιά αυτού του μεγέθους ήταν κάτι άλλο – όπως και οι συνέπειές της», συμπληρώνει ο Αντέλ.
Στους λόφους πάνω από την πλατεία του χωριού, τα καμένα δέντρα θυμίζουν τι θα μπορούσε να είχε συμβεί χωρίς την τόλμη εκατοντάδων πυροσβεστών, ένας εκ των οποίων, ο Αντόνιο Σεράνο, έχασε τη ζωή του. Οι μεταβαλλόμενοι άνεμοι και η καθαρή τύχη έπαιξαν επίσης ρόλο.
«Όταν ξεσπά μια φωτιά», λέει ο δήμαρχος, «αφήνει πραγματικά το αποτύπωμά της».
Spain is battling 14 raging wildfires, worsened by heatwaves and fierce winds. Seven lives lost, thousands forced to evacuate, and land the size of London destroyed. The country’s Prime Minister has also warned that Spain faces an “extreme risk” of new wildfires, marking one of… pic.twitter.com/OnQDxwppFy
— CNBC-TV18 (@CNBCTV18News) August 16, 2025
Οι φετινές καλοκαιρινές πυρκαγιές έχουν ήδη αφήσει το αποτύπωμά τους σε όλη την Ισπανία, από τη Γαλικία, την Καστίλη και το Λεόν στα βορειοδυτικά έως την Καταλονία στα βορειοανατολικά, από τα πολυτελή προάστια γύρω από τη Μαδρίτη έως την Εξτρεμαδούρα στα νοτιοδυτικά και μέχρι τις παραλίες της Τάριφα στην Ανδαλουσία.
Εκτός από τον πανικό και την ολοένα πιο γνώριμη μυρωδιά καπνού, οι φετινές πυρκαγιές έχουν φέρει μαζί τους ένα αίσθημα déjà vu.
Το καυτό και φονικό καλοκαίρι του 2022 είχε αφήσει εικόνες που αποκάλυπταν τη μεγάλη ευαλωτότητα της Ισπανίας, καθώς οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης γίνονταν ολοένα και πιο εμφανείς.Τρία χρόνια μετά, η Ισπανία βρίσκεται ξανά σε θέση άμυνας.
«Οι πυρκαγιές είναι ένα από τα στοιχεία του αντίκτυπου της κλιματικής αλλαγής, γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε ό,τι μπορούμε όσον αφορά την πρόληψη», δήλωσε αυτήν την εβδομάδα στο ραδιόφωνο Cadena Ser η υπουργός Περιβάλλοντος της χώρας, Σάρα Άγκεσεν.
🇪🇸 🌡️ Extreme #heat and strong winds caused “fire whirls” as a blaze burned several houses and forced the evacuation of hundreds of people from near a #UNESCO-listed national park in northern #Spain, authorities said on Monday.
📹 @carysgarland pic.twitter.com/cqgA6eQJmS
— FRANCE 24 English (@France24_en) August 12, 2025
«Η χώρα μας είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή. Διαθέτουμε πόρους τώρα, αλλά δεδομένου ότι τα επιστημονικά στοιχεία και οι γενικές προβλέψεις δείχνουν ότι οι επιπτώσεις θα είναι όλο και μεγαλύτερες, πρέπει να δουλέψουμε για να ενισχύσουμε και να επαγγελματοποιήσουμε αυτούς τους πόρους».
Στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης
Καθώς οι πολιτικοί αλληλοκατηγορούνται, οι ειδικοί προειδοποιούν, για άλλη μια φορά, ότι όλη η φασαρία γύρω από τον αριθμό των πυροσβεστικών αεροσκαφών χάνει το νόημα. Η τρέχουσα σειρά πυρκαγιών, προσθέτουν, ήταν απολύτως προβλέψιμη και υπογραμμίζει την ανάγκη για μια θεμελιώδη αναθεώρηση της χρήσης και διαχείρισης γης σε μια ήπειρο που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της κλιματικής κρίσης.
«Οι φετινές πυρκαγιές βρίσκονται βασικά στο ίδιο επίπεδο με αυτές που είδαμε το 2022 και το 2023», λέει ο Μαρκ Καστελνού, επικεφαλής δασοπροστασίας της καταλανικής περιφερειακής πυροσβεστικής και αναλυτής πυρκαγιών στο Πανεπιστήμιο της Λιέϊδας.
Firefighters in Spain’s San Bartolomé de Pinares battled wildfires, prompting evacuations pic.twitter.com/Lmy71tfa4e
— Reuters (@Reuters) August 9, 2025
«Από το 2017, έχουμε δει αυτήν την αλλαγή προς πιο ακραίες πυρκαγιές … Δεν είναι κάτι καινούργιο – και συμβαίνει επειδή η κλιματική αλλαγή φέρνει υψηλότερες θερμοκρασίες για πολύ μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα».
Οι δυναμικές δεν είναι δύσκολο να διακριθούν. Αν έχεις ετήσια κύματα καύσωνα που έρχονται το ένα μετά το άλλο – και διαρκούν όλο και περισσότερο – σε μια χώρα όπου δεκαετίες ερήμωσης της υπαίθρου έχουν αφήσει τεράστιες εκτάσεις γης ακαλλιέργητες, υπερκαλλιεργημένες ή αφιερωμένες σε ομοιογενή καλλιέργεια, τότε θα έχεις τεράστιες πυρκαγιές που γίνονται όλο και πιο δύσκολες να αντιμετωπιστούν. Όπως σημείωσε μια Ισπανίδα επιστήμονας νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα: «Έχουμε όλα τα συστατικά για την μολότοφ που βλέπουμε αυτήν τη στιγμή».
Η Κριστίνα Μοντιέλ, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Complutense της Μαδρίτης και ειδικός στις δασικές πυρκαγιές και τη χρήση γης, λέει ότι ενώ οι πυροσβέστες της Ισπανίας και άλλες υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης κάνουν «εξαιρετικά θαυμάσια» δουλειά που αποτρέπει πολύ μεγαλύτερες καταστροφές, το πρόβλημα έγκειται στην κοινωνία ως σύνολο.
🌡️ A blistering #heatwave is currently gripping Europe, sending thermometers soaring to 43° C in France, 40 °C in Spain and 43°C in Greece.
🇪🇺 This trend is set to continue – #Europe is warming twice as fast as the global average, bringing ever more extreme heat and wildfires. pic.twitter.com/I82e5kx54S
— FRANCE 24 English (@France24_en) August 13, 2025
Παρά τις ετήσιες πυρκαγιές και την πληθώρα στοιχείων, λέει, «αποδεικνύεται ότι δεν είμαστε – και δεν θέλουμε να είμαστε – συνειδητοποιημένοι για τον κίνδυνο στον οποίο ζούμε». Αν ήμασταν έστω λίγο συνειδητοποιημένοι, προσθέτει, «θα παίρναμε τα μέτρα και τις αποφάσεις για να προστατευτούμε». Πριν από πενήντα χρόνια, λέει η Μοντιέλ, οι περισσότερες δασικές πυρκαγιές ήταν εσκεμμένες. Αλλά οι σημερινές δασικές πυρκαγιές προκαλούνται όλο και περισσότερο από ατυχήματα ή αμέλεια και εξαπλώνονται με τόση μανία λόγω δύο παραγόντων: της αλλαγής τοπίου και της κλιματικής αλλαγής.
Είναι ένας εκρηκτικός συνδυασμός. Οι έντονες ανοιξιάτικες βροχές φέτος οδήγησαν σε αύξηση της φυτικής βλάστησης, η οποία τώρα έχει ξεραθεί από διαδοχικά κύματα καύσωνα, αφήνοντας όλη αυτήν την καύσιμη ύλη, σε μεγάλο βαθμό σε παραμελημένες περιοχές, έτοιμη να χρησιμεύσει ως καύσιμο για τις φωτιές. Η κατάσταση επιπλέον επιδεινώνεται από το φαινόμενο των «ξαφνικών ξηρασιών» (flash droughts), που μπορούν να ξηράνουν γρήγορα ακόμη και καλά αρδευόμενες γεωργικές εκτάσεις και που πιθανότατα θα γίνονται πιο συχνές όσο συνεχίζεται η παγκόσμια υπερθέρμανση.
Το Paüls είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ο πληθυσμός του έχει μειωθεί κατά τις δεκαετίες και ολοένα λιγότεροι άνθρωποι στην περιοχή εργάζονται τη γη λόγω της συρρικνούμενης οικονομικής ανταμοιβής.
«Αν πριν δούλευαν τη γη 100 άνθρωποι, τώρα είναι 30», λέει ο Αντέλ. «Αν οι ίδιες πολιτικές συνεχιστούν και τα πράγματα παραμείνουν τόσο δύσκολα όσο είναι, τότε σε λίγα χρόνια δεν θα μείνει σχεδόν κανείς». Όλα αυτά τα χρόνια εγκατάλειψης είχαν αφήσει φαράγγια, ρέματα και πευκοδάση υπερβολικά πυκνά, κάνοντάς τα θερμο-ενεργοποιούμενες ωρολογιακές βόμβες. Η πυρκαγιά του περασμένου μήνα, λέει ο δήμαρχος, ήταν απλώς ανεξέλεγκτη: «Είδαμε ότι δεν υπήρχε τρόπος να τη σταματήσουμε».
Αν υπάρχει κάποια αλήθεια στην ιδέα ότι η προετοιμασία είναι το παν – και στην παλιά ρήση ότι «οι φωτιές σβήνονται τον χειμώνα» – η πρόκληση τώρα είναι να αναιρεθούν δεκαετίες παραμέλησης και κακής σχεδίασης που έχουν αφήσει το τοπίο ξεχασμένο και έχουν επιτρέψει την εμφάνιση οικιστικών περιοχών σε επικίνδυνα μέρη.
Αλλά η Μοντιέλ προειδοποιεί ότι η τόσο αναγκαία αναθεώρηση δεν θα είναι ούτε γρήγορη ούτε εύκολη.
Με πληροφορίες από Guardian
