Η συνείδηση βρίσκεται στο κέντρο της ανθρώπινης ύπαρξης, η ικανότητα να βλέπει, να ακούει, να ονειρεύεται, να φανταστεί, να αισθάνεται πόνο ή ευχαρίστηση, τρόμο, αγάπη και πολλά άλλα. Αλλά πού ακριβώς βρίσκεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο; Αυτό είναι ένα ερώτημα που… πονοκεφαλιάζει επί δεκαετίες την επιστημονική κοινότητα. Μια νέα μελέτη προσπαθεί να ρίξει φως σε αυτό το μυστήριο.
Σε μια αναζήτηση για τον εντοπισμό των τμημάτων του εγκεφάλου που στηρίζουν τη συνείδηση νευροεπιστήμονες μέτρησαν την ηλεκτρική και μαγνητική δραστηριότητα καθώς και τη ροή αίματος στους εγκεφάλους 256 ατόμων σε 12 εργαστήρια στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και την Κίνα, ενώ οι συμμετέχοντες είδαν διάφορες εικόνες. Οι μετρήσεις παρακολούθησαν την ενεργοποίηση σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η συνείδηση μπορεί να μην εμφανίζεται στο «έξυπνο» μέρος του εγκεφάλου τις μετωπικές περιοχές όπου στεγάζεται η σκέψη, που προοδευτικά αναπτύχθηκε στη διαδικασία της ανθρώπινης εξέλιξης αλλά στις αισθητήριες ζώνες στο πίσω μέρος του εγκεφάλου που επεξεργάζονται την όραση και τον ήχο.
«Γιατί είναι κάτι από όλα αυτά σημαντικό;» Αναρωτιέται ο νευροεπιστήμονας Κριστόφ Κοχ του Ινστιτούτου Άλεν στο Σιάτλ, εκ των επικεφαλής της μελέτης.
«Αν θέλουμε να κατανοήσουμε το υπόστρωμα της συνείδησης, ποιος το έχει – ενήλικες, προγλωσσικά παιδιά, έμβρυο δεύτερου τριμήνου, σκύλος, ποντίκι, καλαμάρι, κοράκι, μύγα – πρέπει να εντοπίσουμε τους υποκείμενους μηχανισμούς στον εγκέφαλο, τόσο για εννοιολογικούς όσο και για κλινικούς λόγους» λέει ο Κοχ.
Στα άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη οι ερευνητές έδειξαν εικόνες από πρόσωπα ανθρώπων και διάφορα αντικείμενα.
«Η συνείδηση είναι ο τρόπος με τον οποίο αισθάνεσαι όταν βλέπεις ένα σχέδιο μιας τοστιέρας ή του προσώπου της ενός αγαπημένου προσώπου. Η συνείδηση δεν είναι ίδια με τη συμπεριφορά που σχετίζεται με αυτό το συναίσθημα, για παράδειγμα το πάτημα ενός κουμπιού ή το να πεις «βλέπω την σύντροφο μου» αναφέρει ο Κοχ.
Η μελέτη
Οι ερευνητές εξέτασαν δύο κορυφαίες επιστημονικές θεωρίες για τη συνείδηση. Σύμφωνα με τη Θεωρία του Παγκόσμιου Νευρωνικού Χώρου Εργασίας, η συνείδηση υλοποιείται στο μπροστινό μέρος του εγκεφάλου, με σημαντικά κομμάτια πληροφοριών στη συνέχεια να μεταδίδονται ευρέως σε όλο τον εγκέφαλο. Σύμφωνα με τη Θεωρία της Ολοκληρωμένης Πληροφορίας, η συνείδηση προέρχεται από την αλληλεπίδραση και τη συνεργασία διαφόρων τμημάτων του εγκεφάλου καθώς εργάζονται συλλογικά για να ενσωματώσουν πληροφορίες που βιώνονται συνειδητά. Τα ευρήματα δεν ταιριάζουν με καμία από τις δύο θεωρίες.
«Πού είναι τα νευρωνικά ίχνη της συνείδησης στον εγκέφαλο; Πολύ χοντροκομμένα, είναι στο μπροστινό μέρος του φλοιού που είναι το πιο εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου όπως ο προμετωπιαίος φλοιός όπως προβλέπεται από τη Θεωρία του Παγκόσμιου Νευρωνικού Χώρου Εργασίας;» ρωτάει ο Κοχ.
Αυτός ο προμετωπιαίος φλοιός είναι που κάνει το είδος μας μοναδικά ανθρώπινο, οδηγώντας σε υψηλότερης τάξης γνωστικές διαδικασίες όπως ο σχεδιασμός, η λήψη αποφάσεων, η συλλογιστική, η έκφραση της προσωπικότητας και ο μετριασμός της κοινωνικής συμπεριφοράς.
«Ή είναι τα ίχνη στις πίσω περιοχές του φλοιού, στον οπίσθιο φλοιό;» συνεχίζει ο Κοχ. Ο οπίσθιος φλοιός στεγάζει τις περιοχές όπου λαμβάνει χώρα η επεξεργασία της ακοής και της όρασης. «Εδώ, τα στοιχεία είναι αναμφισβήτητα υπέρ του οπίσθιου φλοιού. Είτε πληροφορίες που σχετίζονται με τη συνειδητή εμπειρία δεν βρέθηκαν στο μπροστινό μέρος είτε ήταν πολύ πιο αδύναμες από ό,τι στο πίσω μέρος. Αυτό υποστηρίζει την ιδέα ότι ενώ οι μετωπιαίοι λοβοί είναι κρίσιμοι για τη νοημοσύνη, την κρίση, τη λογική κ.λπ., δεν εμπλέκονται κριτικά στην όραση» λέει ο Κοχ.
Ωστόσο, η μελέτη δεν εντόπισε αρκετές συνδέσεις που διαρκούν για όσο διάστημα η συνειδητή εμπειρία στο πίσω μέρος του εγκεφάλου για να υποστηρίξει την Ολοκληρωμένη Θεωρία Πληροφοριών. Υπάρχουν πρακτικές εφαρμογές για την απόκτηση βαθύτερης κατανόησης της μηχανικής της συνείδησης στον εγκέφαλο.
Ο Κοχ λέει ότι θα ήταν σημαντικό για το πώς αντιμετωπίζουν οι γιατροί ασθενείς σε κώμα ή ασθενείς σε βλαστική κατάσταση ή με σύνδρομο εγρήγορσης που δεν ανταποκρίνονται όταν είναι ξύπνιοι αλλά δεν παρουσιάζουν σημάδια επίγνωσης λόγω τραυματικού εγκεφαλικού τραυματισμού, εγκεφαλικού, καρδιακής ανακοπής, υπερβολικής δόσης φαρμάκων ή άλλων αιτιών.
«Εάν ο ασθενής παραμείνει σε αυτή την κατάσταση που δεν ανταποκρίνεται για περισσότερο από μερικές ημέρες χωρίς σημάδια ανάκαμψης, η κλινική ομάδα ξεκινάει συζήτηση με την οικογένεια γύρω του: «Αυτό θα ήθελαν;» αναφέρει ο Κοχ. Από αυτούς τους ασθενείς, το 70% έως το 90% πεθαίνουν επειδή έχει ληφθεί απόφαση για απόσυρση της θεραπείας διατήρησης της ζωής.
«Ωστόσο, γνωρίζουμε τώρα ότι περίπου το ένα τέταρτο των ασθενών είτε σε κώμα είτε σε σύνδρομο βλαστικής κατάστασης/συνδρόμου εγρήγορσης που δεν ανταποκρίνεται έχουν τις αισθήσεις τους – κρυφή συνείδηση – αλλά δεν είναι σε θέση να το σηματοδοτήσουν στο κρεβάτι» εξηγεί ο Κοχ, αναφερόμενος σε έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρυσι στην επιθεώρηση «New England Journal of Medicine».
«Γνωρίζοντας τα ίχνη της συνείδησης στον εγκέφαλο θα μας επιτρέψει να ανιχνεύσουμε καλύτερα αυτήν την κρυφή μορφή του ‘είναι εκεί’ χωρίς να μπορούμε να σηματοδοτήσουμε» καταλήγει ο Κοχ.
Naftemporiki.gr
