Οι ΗΠΑ βομβάρδισαν τρεις πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Ιράν. Τι γνωρίζουμε για τις εγκαταστάσεις αυτές και ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την επίθεση;
Ένας από τους στόχους ήταν το Φορντό μια εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου κρυμμένη σε μια απομακρυσμένη βουνοπλαγιά που είναι ζωτικής σημασίας για τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν. Πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Νατάνζ και το Ισφαχάν επλήγησαν επίσης. Δεν είναι ακόμη σαφές πόσες ζημιές προκλήθηκαν στις εγκαταστάσεις αν και η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA) λέει ότι δεν υπήρξε αύξηση στα επίπεδα ραδιενέργειας εκτός των εγκαταστάσεων.
Η IAEA που είναι ανεξάρτητη υπηρεσία αλλά συνδέεται με τον ΟΗΕ χαρακτήρισε τις επιθέσεις του Ισραήλ στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν ως «βαθιά ανησυχητικές». Την περασμένη εβδομάδα, ο γενικός διευθυντής της ΙΑΕΑ, Ραφαέλ Γκρόσι, δήλωσε ότι η στρατιωτική κλιμάκωση «αυξάνει την πιθανότητα ραδιενεργών διαρροών με σοβαρές συνέπειες για τους ανθρώπους και το περιβάλλον».
Οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού ουρανίου χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αποθεμάτων ενός συγκεκριμένου τύπου – ή ισοτόπου – ουρανίου. «Όταν γίνεται εξόρυξη ουρανίου από το έδαφος, αυτό εμφανίζεται σε δύο μορφές: το 99,3% είναι ουράνιο-238 – και το 0,7%, ή περίπου ένα άτομο στα 150, είναι ουράνιο-235, και αυτό είναι που χρειάζεται για να λειτουργήσει ένας πυρηνικός αντιδραστήρα», εξηγεί ο καθηγητής Πάντι Ρίγκαν από το Πανεπιστήμιο του Σάρεϊ και το Εθνικό Εργαστήριο Φυσικής της Βρετανίας.
Έκρηξη ενέργειας
Η διαδικασία του πυρηνικού εμπλουτισμού ουσιαστικά σημαίνει αύξηση της ποσότητας του ουρανίου-235. Αυτό γίνεται λαμβάνοντας το ουράνιο σε αέρια μορφή και περιστρέφοντάς το σε μηχανές που ονομάζονται φυγοκεντρητές. Eπειδή το ουράνιο-238 είναι βαρύτερο από το απαιτούμενο ουράνιο-235, τα δύο διαχωρίζονται καθώς περιστρέφονται. Αυτό επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά για να ενισχυθεί ο εμπλουτισμός.
Οι πυρηνικοί σταθμοί συνήθως χρειάζονται περίπου 3-5% αυτού του εμπλουτισμένου ουρανίου για να παράγουν μια ελεγχόμενη πυρηνική αντίδραση που απελευθερώνει ενέργεια. Αλλά όταν ο στόχος είναι η κατασκευή ενός πυρηνικού όπλου, απαιτείται πολύ μεγαλύτερο ποσοστό ουρανίου, περίπου 90%.
Ουσιαστικά, όσο πιο εμπλουτισμένο είναι το ουράνιο, τόσο μεγαλύτερη είναι η έκρηξη ενέργειας όταν όλα αυτά τα άτομα διασπώνται. Η IAEA δήλωσε ότι το ουράνιο του Ιράν είχε φτάσει σε επίπεδο εμπλουτισμού περίπου 60% άρα σε καλό δρόμο για να συγκεντρωθεί αρκετά για ένα πυρηνικό όπλο. Ωστόσο, η εκτόξευση ενός πυραύλου σε σωστά αποθηκευμένα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου δεν θα αποτελούσε «πυρηνικό ατύχημα» στην ίδια κλίμακα με τις καταστροφές που συνέβησαν σε πυρηνικούς σταθμούς όπως στη Φουκουσίμα ή το Τσερνομπίλ.
«Το ουράνιο υψηλής εμπλουτισμού είναι περίπου τρεις φορές πιο ραδιενεργό από το μη εμπλουτισμένο ουράνιο. Αλλά στην πραγματικότητα, σε κλίμακα πραγμάτων, κανένα από αυτά δεν είναι ιδιαίτερα πυκνά ραδιενεργό. Δεν θα προκαλούσε σημαντικό πρόβλημα περιβαλλοντικής μόλυνσης. Ανησυχούμε περισσότερο για αυτά που ονομάζονται προϊόντα σχάσης, τα υλικά στα οποία διασπάται το ουράνιο όταν βρίσκεται σε έναν αντιδραστήρα ή σε μια βόμβα, υλικά όπως το ραδιενεργό καίσιο, το ραδιενεργό στρόντιο, το ραδιενεργό ιώδιο. Είναι περισσότερο ένα ζήτημα περιβαλλοντικής μόλυνσης. Αλλά επειδή δεν λαμβάνει χώρα πυρηνική αντίδραση στις εγκαταστάσεις εμπλουτισμού – και μια έκρηξη από μια βόμβα δεν θα την πυροδοτούσε αυτά τα επικίνδυνα ραδιενεργά «προϊόντα σχάσης» δεν θα υπήρχαν. Αντίθετα, το ουράνιο θα μπορούσε να διασκορπιστεί τοπικά με μια έκρηξη» εξηγεί ο καθηγητής Τζιμ Σμιθ, από το Πανεπιστήμιο του Πόρτσμουθ, ο οποίος έχει μελετήσει τις συνέπειες της καταστροφής του Τσερνομπίλ.
Τοπική απειλή
Η ΙΑΕΑ δήλωσε ότι δεν υπήρξε «αύξηση των επιπέδων ακτινοβολίας εκτός του χώρου» που αναφέρθηκαν μετά τις αμερικανικές επιθέσεις. Την περασμένη εβδομάδα, όταν το Ισραήλ έπληξε την εγκατάσταση Νατάνζ, η ΔΟΑΕ διαπίστωσε ραδιενεργό μόλυνση στο χώρο, αλλά είπε ότι τα επίπεδα ραδιενέργειας έξω παρέμειναν αμετάβλητα και σε κανονικά επίπεδα.
«Με το ουράνιο η ακτινοβολία δεν ταξιδεύει πολύ μακριά. Αλλά για τους ανθρώπους κοντά στο χώρο, θα μπορούσαν να υπάρχουν κίνδυνοι για την υγεία. Όσον αφορά την τοξικότητα για το ανθρώπινο σώμα, σίγουρα δεν θέλετε να εισπνέετε σωματίδια ουρανίου και δεν θέλετε ούτε να τα καταπίνετε. Αυτό συμβαίνει επειδή τα σωματίδια ουρανίου θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στα κύτταρα, είτε στους πνεύμονές σας είτε στο στομάχι σας, και αργά, ραδιενεργά να αποσυντεθούν, και αυτό θα προκαλέσει ζημιά» λέει η καθηγήτρια Κλερ Κόρκχιλ, Πρόεδρος Ορυκτολογίας και Διαχείρισης Ραδιενεργών Αποβλήτων στο Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ.
Εκτός από τη ραδιενέργεια, η έκθεση σε χημικές ουσίες θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει πρόβλημα για οποιονδήποτε βρίσκεται κοντά. «Εάν υπήρχε κάποιο περιστατικό και οι φυγοκεντρητές απελευθέρωναν το εξαφθοριούχο ουράνιο, το αέριο που περιέχεται στις φυγοκεντρητές, τότε θα ήταν ένα πραγματικά σοβαρό χημικό περιστατικό. Εάν αυτό το εξαφθοριούχο ουράνιο έρθει σε επαφή με την υγρασία στον αέρα, είναι πραγματικά αρκετά διαβρωτικό και δυσάρεστο επειδή μπορεί να σχηματίσει αυτό το πολύ, πολύ ισχυρό οξύ. Αλλά δεν πρόκειται να έχει τεράστιο περιβαλλοντικό αντίκτυπο πέρα από την πολύ, πολύ τοπική περιοχή» », δήλωσε ο καθηγητής Simon Middleburgh, επιστήμονας πυρηνικών υλικών από το βρετανικό Πανεπιστήμιο Bangor.
H ΙΑΕΑ δήλωσε ότι το Κέντρο Συμβάντων και Έκτακτης Ανάγκης εργάζεται όλο το εικοσιτετράωρο. Ο ΟΗΕ από την πλευρά του λέει ότι θα παράσχει περαιτέρω αξιολογήσεις για την κατάσταση στο Ιράν καθώς θα είναι διαθέσιμες περισσότερες πληροφορίες.
Naftemporiki.gr με πληροφορίες από BBC
