Αυτοί οι εντυπωσιακοί χρωματισμοί στον… καμβά του Διαστήματος είναι το πλανητικό νεφέλωμα NGC 6072, τα απομεινάρια ενός κατεστραμμένου άστρου παρόμοιου με τον Ήλιο που έφτασε στο τέλος της ζωής του. «Κουκουλωμένο» στο νεφέλωμα, μέσα στα ίδια του τα αποβληθέντα εξωτερικά στρώματα, το εξασθενημένο άστρο μεταμορφώνεται σε ένα λευκό νάνο. Αυτή θα είναι και η κατάσταση του Ήλιου σε περίπου πέντε δισ. έτη.
Όπως δείχνουν οι δύο εικόνες του διαστημικού Τηλεσκοπίου James Webb μία στη μικρότερου μήκους κύματος εγγύς υπέρυθρη ακτινοβολία και μία στη μέσου υπερύθρου μήκους κύματος το σχήμα του νεφελώματος είναι εκπληκτικά πολύπλοκο, κάτι που υποδηλώνει ότι συμβαίνει κάτι περισσότερο από ό,τι φαίνεται με γυμνό μάτι.
Το NGC 6072 βρίσκεται στον αστερισμό του Σκορπιού, σε απόσταση 3,060 ετών φωτός. Παρατηρήσεις της αποστολής Gaia υποδήλωναν έντονα πως δεν υπάρχει μόνο ένα αστέρι στο κέντρο του NGC 6072 αλλά δύο κάτι που επιβεβαιώνεται από τις νέες εικόνες του James Webb που δημοσιεύει η NASA.
Πριν δεκάδες χιλιάδες χρόνια, ο πυρηνικός «κλίβανος» στον πυρήνα του άστρου με τη μεγαλύτερη μάζα από τα δύο άστρα άρχισε να σβήνει. Καθώς η πίεση ακτινοβολίας από τις αντιδράσεις σύντηξης άρχισε να μειώνεται, τα εξωτερικά στρώματα συστέλλονταν, θερμαίνονταν και άρχισαν τις δικές τους αντιδράσεις σύντηξης, παράγοντας αρκετή ενέργεια ώστε να εκτιναχθούν από το άστρο και σχηματίζοντας έτσι το νεφέλωμα. Ο λευκός νάνος που βλέπουμε σήμερα είναι ο εκτεθειμένος και εξαιρετικά θερμός (αλλά αδρανής) πυρήνας του άστρου.
Πολλά πλανητικά νεφελώματα φαίνονται κυλινδρικά, διπολικά ή στρογγυλά, αλλά το NGC 6072 είναι διαφορετικό, μοιάζει με μια ακανόνιστη «πιτσιλιά» χρώματος στον ουρανό. Η εικόνα από την κάμερα NIRCam του JWST (Near-Infrared Camera) αποκαλύπτει πολλαπλά ζεύγη εκροών (εκτίναξη υλικού) από το ετοιμοθάνατο άστρο σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Πιστεύεται πως αυτή η αλλαγή κατεύθυνσης των εκροών οφείλεται στη βαρυτική αλληλεπίδραση του κεντρικού άστρου με το γειτονικό άστρο.
Οι ιδιότητες
Τα διάφορα χρώματα στις εικόνες (ψευδοχρωματισμοί, επειδή το υπέρυθρο φως δεν είναι ορατό από το ανθρώπινο μάτι) μας αποκαλύπτουν περισσότερα για τις ιδιότητες του νεφελώματος. Σε αυτό το στάδιο, το κεντρικό άστρο έχει αποβάλει έως και το 80% της συνολικής του μάζας, κάτι που φαίνεται στις συσσωρεύσεις αερίου και σκόνης με σκούρο πορτοκαλί χρώμα στην εικόνα.
Οι σχετικά άδειες περιοχές χωρίς σκόνη φαίνονται μπλε. Η «κοκκώδης» υφή πιθανόν προκαλείται από πυκνές περιοχές μοριακού υδρογόνου, που προστατεύονται από την υπεριώδη ακτινοβολία του λευκού νάνου με «πέπλα» σκόνης. Το εκτεθειμένο αέριο γύρω από αυτές τις περιοχές ιονίζεται από την υπεριώδη ακτινοβολία του λευκού νάνου.
Προχωρώντας σε μεγαλύτερα μήκη κύματος, το όργανο MIRI (Mid-Infrared Instrument) του James Webb συλλαμβάνει μια σειρά από ομόκεντρους δακτυλίους που ακτινοβολούν από το κέντρο του νεφελώματος. Αυτοί οι δακτύλιοι μπορεί να αποτελούν αποδείξεις για την ύπαρξη του δεύτερου άστρου: καθώς αυτό περιστρέφεται γύρω από το ετοιμοθάνατο άστρο, διακόπτει τη ροή του εκτινασσόμενου υλικού, χαράζοντας κενά που εξαπλώνονται προς τα έξω καθώς το υλικό απομακρύνεται.
Εναλλακτικά, οι δακτύλιοι θα μπορούσαν να προκύπτουν από σειρές παλμών του θνήσκοντος άστρου που συμβαίνουν κάθε λίγες χιλιάδες χρόνια. Χάρη στην ικανότητα του MIRI να βλέπει φως που δεν απορροφάται από σκόνη, μπορούμε να κοιτάξουμε μέσα στην καρδιά του νεφελώματος και να δούμε το κεντρικό σύστημα άστρων ως ροζ-λευκή κουκκίδα. Ωστόσο, αν υπάρχει δεύτερο άστρο, είναι τόσο κοντά στο πρώτο, που ούτε καν το JWST μπορεί να τα διακρίνει ως ξεχωριστά αντικείμενα.
Οι εικόνες του James Webb τονίζουν πόσο όμορφος και παράξενος μπορεί να είναι ο θάνατος των άστρων και αποκαλύπτουν το τι θα υπάρχει στη θέση του Ήλιου σε περίπου πέντε δισεκατομμύρια χρόνια.
Naftemporiki.gr
