Περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε σχέση με τον άνθρακα παρήγαγε η Πολωνία για πρώτη φορά τον Ιούνιο, σηματοδοτώντας μια κομβική στιγμή στις προσπάθειες της χώρας να μειώσει την εξάρτησή της από τα πιο ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα.
Η αλλαγή αυτή έρχεται καθώς η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ επιταχύνει τις προσπάθειες διαφοροποίησης της παραγωγής ενέργειας στην Πολωνία, η οποία, παρά την πρόσφατη πρόοδο, παραμένει σημαντικός παραγωγός άνθρακα και η χώρα που εξαρτάται περισσότερο από τον άνθρακα στην ΕΕ, με περίπου το 60% της ηλεκτρικής της ενέργειας να προέρχεται από ορυκτά καύσιμα το 2024.
Η πρώτη φορά που ο άνθρακας συνέβαλε λιγότερο από το ήμισυ της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα πλήρες τρίμηνο
Τον περασμένο μήνα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) αντιπροσώπευαν το 44,1% του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας της Πολωνίας, ξεπερνώντας οριακά τον άνθρακα, ο οποίος μειώθηκε στο 43,7%, σύμφωνα με μελέτη που θα δημοσιευτεί την επόμενη Δευτέρα από το Forum Energii, ένα ενεργειακό think tank με έδρα τη Βαρσοβία, χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον διαχειριστή του δικτύου της Πολωνίας. Το φυσικό αέριο αποτελούσε το υπόλοιπο.
Τα τελευταία στοιχεία αντιπροσωπεύουν «μια μεγάλη αλλαγή για την Πολωνία», δήλωσε ο Tobiasz Adamczewski, αντιπρόεδρος του Forum Energii, και θα μπορούσαν να προκαλέσουν «ένα πραγματικό φαινόμενο χιονοστιβάδας» εάν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνεχίσουν να ξεπερνούν την παραγωγή των μονάδων παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα, πολλές από τις οποίες επιβιώνουν μόνο μέσω κρατικών επιδοτήσεων.
Ήταν επίσης η πρώτη φορά που ο άνθρακας συνέβαλε λιγότερο από το ήμισυ της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα πλήρες τρίμηνο, μειώνοντας το μερίδιό του στο 46,2% το δεύτερο τρίμηνο από 56,4% την ίδια περίοδο πέρυσι.
Υπεράκτια αιολικά πάρκα
Η κυβέρνηση Τουσκ υποστηρίζει μια σειρά έργων, συμπεριλαμβανομένων υπεράκτιων αιολικών πάρκων και του πρώτου πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής της χώρας, ο οποίος θα κατασκευαστεί από τους αμερικανικούς ομίλους Westinghouse και Bechtel και έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει τη λειτουργία του το 2036.
Αυτή την εβδομάδα ο πρωθυπουργός ενέκρινε επίσης μια επένδυση 10,8 δισεκατομμυρίων ζλότι (3 δισεκατομμύρια δολάρια) για την κατασκευή 5.000 χιλιομέτρων γραμμών μεταφοράς υψηλής τάσης κατά την επόμενη δεκαετία. Η χρηματοδότηση θα προέλθει από τα κονδύλια της ΕΕ για την ανάκαμψη από την πανδημία, τα οποία αποδεσμεύτηκαν μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον φιλοευρωπαϊκό συνασπισμό του Τουσκ στα τέλη του 2023, τερματίζοντας οκτώ χρόνια διακυβέρνησης από το εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS). Οι Βρυξέλλες είχαν παγώσει τα κονδύλια της ΕΕ για την Πολωνία μετά από μια διαμάχη με το PiS για το κράτος δικαίου.
Το μεγαλύτερο μέρος της δυναμικής των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Πολωνία προέρχεται από την αιολική και ηλιακή ενέργεια. Η χώρα διαθέτει πλέον 23 γιγαβάτ εγκατεστημένης ηλιακής ισχύος – περισσότερο από τρεις φορές τον στόχο του 2030 που είχε τεθεί το 2021 – κυρίως χάρη στην ώθηση της ηλιακής ενέργειας από την πρώην κυβέρνηση PiS. Αυτό περιελάμβανε την επέκταση ενός προγράμματος επιδοτήσεων για τα νοικοκυριά για την εγκατάσταση πάνελ στέγης σε απάντηση στην ενεργειακή κρίση μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ωστόσο, η ανάπτυξη του ηλιακού τομέα έχει επίσης αποκαλύψει σημεία συμφόρησης στις απαρχαιωμένες υποδομές δικτύου και αποθήκευσης ενέργειας της Πολωνίας, προς όφελος των υφιστάμενων μονάδων άνθρακα, σύμφωνα με περιβαλλοντικούς ακτιβιστές.
Πρόοδος για τις ΑΠΕ
«Το περασμένο τρίμηνο ήταν μια πραγματική πρόοδος για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», δήλωσε ο Marek Józefiak, εκπρόσωπος της Greenpeace Poland. «Αλλά σπαταλάμε ρεκόρ ποσοτήτων ΑΠΕ επειδή το ενεργειακό μας σύστημα δεν μπορεί να την απορροφήσει.
«Επιτέλους βρισκόμαστε στο σωστό δρόμο, αλλά η πρόοδος θα μπορούσε να ήταν ταχύτερη αν οι πολιτικοί μας είχαν σχεδιάσει τα πράγματα καλύτερα και είχαν τερματίσει πολιτικές που είχαν σχεδιαστεί κυρίως για να κατευνάσουν τα συνδικάτα άνθρακα».
Ενώ πολλά υπεράκτια αιολικά πάρκα έχουν προγραμματιστεί να κατασκευαστούν κατά μήκος των ακτών της Βαλτικής της Πολωνίας, η χερσαία αιολική ενέργεια συνεχίζει να αντιμετωπίζει πολιτική αντίσταση και κανονιστική αβεβαιότητα.
Τον Ιούνιο, η κάτω βουλή του πολωνικού κοινοβουλίου, ή Sejm, ψήφισε νομοθεσία για την άρση των περιορισμών στην εγγύτητα των αιολικών πάρκων με κατοικημένες περιοχές, αντιστρέφοντας μια πολιτική της εποχής του PiS.
Ωστόσο, ο Πρόεδρος Αντρζέι Ντούντα, σύμμαχος του PiS, επέκρινε την κυβέρνηση για τη σύνδεση της μεταρρύθμισης της αιολικής ενέργειας με την επέκταση του ανώτατου ορίου τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τα νοικοκυριά, κατηγορώντας τον Tουσκ ότι τον πίεσε να υπογράψει ένα νομοσχέδιο ταχείας έγκρισης για την προώθησή του.
Ο διάδοχος του Ντούντα, Κάρολ Ναρότσκι, ο οποίος υποστήριξε τους αντιπάλους των χερσαίων αιολικών πάρκων κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, αναμένεται να διατηρήσει μια σκεπτικιστική στάση απέναντι στα αιολικά πάρκα όταν αναλάβει τα καθήκοντά του τον επόμενο μήνα.
