Kλιματική κρίση: Γιατί κάνει τις διακοπές πιο ακριβές;

Πώς θα αντιδρούσατε αν σας έλεγαν ότι για να επισκεφθείτε τη Χαβάη, τη Σαντορίνη, τα λοχ της Σκωτίας ή τα νορβηγικά φιόρδ, θα πρέπει να πληρώσετε κάτι παραπάνω για καλό σκοπό; Όπου καλός σκοπός, είναι η προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος από την κλιματική κρίση.

Οι περισσότεροι ταξιδιώτες θα απαντούσαν «ναι, ευχαρίστως». Υπό δύο όρους ωστόσο. Το επιπλέον ποσό να μην είναι δυσβάσταχτο και να υπάρχει διαφάνεια στο πού θα δαπανηθεί.

Νέοι τουριστικοί φόροι

Σε όλο τον κόσμο, ένας αυξανόμενος αριθμός προορισμών, ευάλωτων στην κλιματική κρίση, εισάγει νέα τέλη για τους τουρίστες. Τα τέλη αυτά ενσωματώνονται στη διαμονή στο ξενοδοχείο, στα εισιτήρια των πλοίων ή στο κουπόνι εισόδου σε εθνικά πάρκα και άλλες προστατευόμενες περιοχές.

Σύμφωνα με τις τοπικές αρχές, τα χρήματα που συγκεντρώνονται μπορούν να βοηθήσουν τα πολύτιμα αυτά μέρη να επιβιώσουν μπροστά στην απειλή από την άνοδο της στάθμης των υδάτων, τα ακραία κυμάτων καύσωνα και τις φυσικές καταστροφές.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Χαβάη, η οποία έπειτα το καταστροφικό λόγω πυρκαγιών καλοκαίρι του 2023, εισήγαγε το Πράσινο Τέλος. Εκείνο τον Αύγουστο, η πυρκαγιά σάρωσε την ιστορική πόλη Λαχέινα, κατέστρεψε τεράστιες εκτάσεις με βλάστηση, πάνω από 2.000 κατοικίες και σκότωσε 120 ανθρώπους.

Τιμώντας την kuleana

Το τέλος αυξάνει κατά 0,75% τους υφιστάμενους φόρους διαμονής στη Χαβάη με σκοπό να συγκεντρωθούν 100 εκατ. δολάρια ετησίως για την ανάκαμψη από τις πυρκαγιές, την αποκατάσταση των υφάλων και την προσαρμογή στην κλιματική κρίση.

Μιλώντας στο BBC, η Σούζαν Φαζέκας, οδηγός πεζοπορίας στο νησί Μάουι, θυμίζει ότι «οι επισκέπτες έρχονται εδώ για τη φυσική ομορφιά – τους καταρράκτες, τους υφάλους και τα μονοπάτια των τροπικών δασών. Αλλά αυτοί οι πόροι βρίσκονται υπό πίεση. Το να τους ζητάμε να συνεισφέρουν στη φροντίδα αυτών των τόπων δεν είναι βάρος. Είναι μια ευκαιρία να συμμετάσχουμε στη διατήρησή τους. Είναι επίσης ένας τρόπος να τιμήσουμε την kuleana (κοινή ευθύνη) που όλοι μοιραζόμαστε για την προστασία του μέλλοντος της Χαβάης».

Η Μάχο Τανάκα, διαφημίστρια από την Ιαπωνία, ελπίζει να επισκεφθεί τη Χαβάη τον επόμενο χρόνο, λέει ότι υποστηρίζει το νέο τέλος για το κλίμα της πολιτείας. «Εξαρτάται από το πόσο κοστίζει. Αν ήταν πολύ ακριβό, ειδικά με το αδύναμο γιεν, μπορεί να με αποθαρρύνει. Αλλά αν είναι μόνο 0,75%, όπως 3 δολάρια επιπλέον σε μια διαμονή 400 δολαρίων, τότε φαίνεται καλό».

Και εξηγεί ότι ο τελικός σκοπός έχει σημασία: «Αν πρόκειται για την προστασία των παραλιών και των δασών της Χαβάης, τότε αυτό είναι καλό… Νιώθω να συμβάλλω σε κάτι σημαντικό. Η Χαβάη είναι σαν ένα μεγάλο εθνικό πάρκο. Είναι λογικό να την υποστηρίζουμε».

Το Τέλος Ανθεκτικότητας στην Ελλάδα

Και η Ελλάδα έχει εφαρμόσει ένα ανάλογο μέτρο. Τον Ιανουάριο του 2024, αντικατέστησε τον φόρο διανυκτέρευσης με Τέλος Ανθεκτικότητας στην Κλιματική Κρίση.

Οι τουρίστες πληρώνουν από 0,50 έως 10 ευρώ τη βραδιά, ανάλογα με την κατηγορία ξενοδοχείου και την εποχή. Οι επιβαρύνσεις φτάνουν έως και 20 ευρώ ανά άτομο σε δημοφιλή νησιά όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη κατά τις περιόδους αιχμής. Σύμφωνα με την ελληνική κυβέρνηση, στόχος είναι να εξασφαλιστούν 400 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, τα οποία θα διατεθούν για υποδομές ύδρευσης, πρόληψη καταστροφών και αποκατάσταση οικοσυστημάτων.

Ο Ζιξουάν Λιού, από την Κίνα, που πέρασε τρεις εβδομάδες ταξιδεύοντας στην Ελλάδα, είπε στο BBC: «Παρατήρησα τη χρέωση και θεώρησα ότι ήταν λίγο ακριβή, αλλά δεν ήμουν σίγουρος πώς χρησιμοποιούνταν. Αν αυτό γινόταν πιο σαφές, θα χαιρόμουν να πληρώσω περισσότερα – αρκεί τα χρήματα να πηγαίνουν στο σωστό σκοπό».

Πράσινοι Φόροι ανά τον κόσμο

Τα παραδείγματα είναι πολλά.

Το Μπαλί εισήγαγε τέλος 150.000 ρουπιών (περίπου 9 ευρώ) για τους διεθνείς ταξιδιώτες το 2024, το οποίο προορίζεται για την προστασία του περιβάλλοντος μπροστά στην κλιματική κρίση.

Οι Μαλδίβες έχουν επιβάλει έναν «Πράσινο Φόρο» διανυκτέρευσης από το 2015, αλλά τον διπλασίασαν τον Ιανουάριο του 2025. Τα περισσότερα ξενοδοχεία και θέρετρα χρεώνουν πλέον 9 ευρώ ανά άτομο τη βραδιά. Τα έσοδα διοχετεύονται σε ένα κρατικό ταμείο για τη διαχείριση αποβλήτων και την ανθεκτικότητα των ακτών.

Στη Νέα Ζηλανδία, ο Διεθνής Φόρος Επισκεπτών, που φτάνει περίπου τα 60 ευρώ, υποστηρίζει τις προσπάθειες διατήρησης του περιβάλλοντος και τις βιώσιμες τουριστικές υποδομές σε όλη τη χώρα.

Κρίσιμη η διαφάνεια

Και μπορεί αυτά τα ποσά, στο συνολικό κόστος ενός ταξιδιού να φαίνονται από μικρά έως μέτρα, μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο. Υπό τον όρο ότι χρησιμοποιούνται σωστά.

Σύμφωνα με τη Δρα Ρέιτσελ Ντοντς, καθηγήτρια τουριστικής διαχείρισης στο Μητροπολιτικό Πανεπιστήμιο του Τορόντο στον Καναδά, η διαφάνεια είναι κρίσιμη. Πρέπει να είναι γνωστό και στους κατοίκους και στους τουρίστες ότι επιβάλλονται.

«Οι τουριστικοί φόροι μπορούν να αποτελέσουν μια εύκολη πηγή πρόσθετου εισοδήματος για την υποστήριξη πρωτοβουλιών βιωσιμότητας ή για το κλίμα. Αλλά η διαφάνεια είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι τα χρήματα πηγαίνουν πράγματι σε αυτές τις πρωτοβουλίες».

Πού υπάρχει

Σε ορισμένους προορισμούς, αυτή η σαφήνεια υπάρχει.

Οι Μαλδίβες δημοσιεύουν μηνιαίες εκθέσεις του Πράσινου Ταμείου, στις οποίες περιγράφουν λεπτομερώς πώς κατανέμεται ο φόρος στην προστασία των ακτών, την επεξεργασία αποβλήτων και την πρόσβαση στο νερό.

Ο φόρος επισκεπτών της Νέας Ζηλανδίας συνοδεύεται από ετήσιες εκθέσεις απόδοσης που δείχνουν ποια έργα επιλέγονται, χρηματοδοτούνται και ολοκληρώνονται. Παράδειγμα, η ανακατασκευή των μονοπατιών του Cathedral Cove που έχουν υποστεί ζημιές από την καταιγίδα και οι σημαντικές επενδύσεις στα Μονοπάτια Ποδηλασίας της Νέας Ζηλανδίας, συμπεριλαμβανομένων αναβαθμίσεων, συντήρησης και βελτιώσεων ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή.

Η Χαβάη εργάζεται επίσης για να βελτιώσει τη σαφήνεια σχετικά με τον τρόπο χρήσης των νέων τουριστικών φόρων. Μετά τις πυρκαγιές στη Λαχέινα, η πολιτεία δημιούργησε μια Συμβουλευτική Ομάδα για το Κλίμα (CAT). Αυτή δημοσίευσε μια έκθεση 60 σελίδων που περιγράφει τις πιθανές προσπάθειες ανθεκτικότητας και τις πηγές χρηματοδότησης για να διασφαλίσει τη διαφάνεια και να οικοδομήσει την εμπιστοσύνη του κοινού.

Και οι έρευνες δείχνουν ότι οι επισκέπτες είναι έτοιμοι να συνεισφέρουν – αν γνωρίζουν ότι τα χρήματά τους θα χρησιμοποιηθούν σωστά.

Σύμφωνα με την Έκθεση Βιώσιμων Ταξιδιών του 2024 της Booking.com, το 75% των παγκόσμιων ταξιδιωτών δήλωσαν ότι ήθελαν να ταξιδέψουν με πιο βιώσιμο τρόπο τον επόμενο χρόνο. Το 71% δήλωσαν ότι ήλπιζαν να αφήσουν τα μέρη που επισκέπτονται καλύτερα από ό,τι τα βρήκαν.

Μια ξεχωριστή μελέτη του 2023 από την Euromonitor διαπίστωσε ότι σχεδόν το 80% των επισκεπτών ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν τουλάχιστον 10% περισσότερο για επιλογές βιώσιμων ταξιδιών.

Η βιωσιμότητα ως καθημερινότητα

Οι ειδικοί προειδοποιούν όμως ότι η βιωσιμότητα δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως πρόσθετο.

Ο Κρίστοφερ Ίμπσεν, αντιπρόεδρος Έρευνας και Βιωσιμότητας στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού, λέει στο BBC ότι «πρέπει να ενσωματώσουμε τη βιωσιμότητα στις λειτουργίες, τις υπηρεσίες και τις προσφορές μας, ώστε οι ταξιδιώτες να την επιλέγουν εξ ορισμού».

«Δεν θα πρέπει να είναι ένα ασφάλιστρο ή ένα πρόσθετο επίπεδο πολυπλοκότητας. Αν η βιωσιμότητα ενσωματωθεί από την αρχή, οι άνθρωποι δεν θα χρειάζεται να την επιλέγουν συνειδητά – θα είναι απλώς η προφανής επιλογή».

Ένα βιώσιμο μοντέλοκοινωνικό συμβόλαιο

Όλα τα παραπάνω οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η αύξηση των τουριστικών φόρων που συνδέονται με το κλίμα δεν μπορεί να αφορά μόνο τη χρηματοδότηση. Πρόκειται για την επαναδιατύπωση του κοινωνικού συμβολαίου των ταξιδιών.

Για δεκαετίες, ο τουρισμός λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό «εξορυκτική» οικονομία: οι επισκέπτες φτάνουν, καταναλώνουν και φεύγουν. Στον κόσμο που πλήττεται όμως από την κλιματική κρίση, αυτό το μοντέλο δεν είναι πλέον βιώσιμο.

Αυτά τα μέτρια τέλη συντείνουν σε κάτι μεγαλύτερο: μια μετάβαση από τον τουρισμό ως κατανάλωση στον τουρισμό ως συνεργασία. Οι ταξιδιώτες πρέπει να συμμετάσχουν στην κοινή ευθύνη της διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος.

Πηγή: in.gr