Το «Πικρό Ψωμί» στις Κάννες

Ο νέος κατάλογος του ευρωπαϊκού προγράμματος “A Season of Classic Films” παρουσιάστηκε στο 78ο Φεστιβάλ των Καννών
Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα “A Season of Classic Films”, που για 6η χρονιά υποστηρίζει την αποκατάσταση εμβληματικών ευρωπαϊκών ταινιών, παρουσίασε και φέτος στο 78ο Φεστιβάλ Καννών τον νέο του κατάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει 40 τίτλους από 27 ευρωπαϊκά αρχεία ταινιών.

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία της Ένωσης Ευρωπαϊκών Ταινιοθηκών (ACE – Association des Cinémathèques Européennes), με χρηματοδότηση από το πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη MEDIA. Μέχρι σήμερα, το πρόγραμμα έχει συμβάλει στην αποκατάσταση περισσότερων από 210 ταινιών, ενισχύοντας τη διατήρηση της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής κληρονομιάς.

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος συμμετέχει ενεργά στο πρόγραμμα. Την περίοδο 2021–2024, αποκατέστησε τις ταινίες:

Ψαράδες και ψαρέματα (Λ. Λοΐσιος, 1961)

Πρόσωπο με πρόσωπο (Ρ. Μανθούλης, 1966)

Μια ζωή σε θυμάμαι να φεύγεις (Φρ. Λιάππας, 1977)

Χάππυ Νταίη (Παντελής Βούλγαρης, 1976), η οποία αποτέλεσε την πρώτη έγχρωμη αποκατάσταση του νέου Εργαστηρίου Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης.

Αυτή την περίοδο, το εργαστήριο εργάζεται στην αποκατάσταση της ταινίας «Πικρό Ψωμί» (1951) του Γρηγόρη Γρηγορίου, η οποία περιλαμβάνεται στον φετινό κατάλογο με τις υπό αποκατάσταση ταινίες για το 2025. Η επιλογή της παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ των Καννών.

Το «Πικρό Ψωμί», σε σενάριο της Ίντας Χριστινάκη (που εμφανίζεται και στην ταινία), θεωρείται η πρώτη νεορεαλιστική ελληνική παραγωγή. Αποτυπώνει την σκληρή μεταπολεμική καθημερινότητα μιας εργατικής οικογένειας στην Αθήνα. Ο Φώτης, ένα χαρισματικό παιδί, μεγαλώνει μέσα στη φτώχεια, με πατέρα οικοδόμο και έναν αδελφό ανάπηρο από την Κατοχή, και παλεύει για να γίνει ο πρώτος μορφωμένος άντρας της οικογένειας. Η Ελένη Ζαφειρίου πραγματοποιεί την πρώτη της κινηματογραφική εμφάνιση, καθιερώνοντας την ως την απόλυτη «μητέρα» του ελληνικού σινεμά.

Η ταινία σημαδεύτηκε από τραγικά γεγονότα, καθώς κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων έχασε τη ζωή του ο νεαρός ηθοποιός Στράτος Φλώρος, που ενσάρκωνε τον μεσαίο αδελφό.

Η ψηφιακά αποκατεστημένη σε 4Κ εκδοχή του «Πικρού Ψωμιού» θα κάνει πρεμιέρα το Φθινόπωρο του 2025.

Ένα ταξίδι στην ευρωπαϊκή κινηματογραφική ιστορία

Ο φετινός κατάλογος του προγράμματος “A Season of Classic Films” αποτελεί μια πλούσια τοιχογραφία της ευρωπαϊκής κινηματογραφικής κληρονομιάς, με έργα που καλύπτουν ευρύ φάσμα αισθητικών, ιστορικών και θεματικών προσεγγίσεων.

Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν:

Βωβές ταινίες όπως το Erdgift (1919, Γερμανία) και το φινλανδικό φιλμ τρόμου Curses of the Witch (1927),

Νεορεαλιστικά αριστουργήματα όπως το Riso amaro (1949, Ιταλία) και το Πικρό Ψωμί (1951, Ελλάδα),

Φιλμ με γυναικεία ματιά όπως το Hush-a-Bye Baby (1990, Ιρλανδία),

Ταινίες που πραγματεύονται τη σεξουαλική χειραφέτηση, όπως το γαλλικό Look, She Has Her Eyes Wide Open (1979),

Καθώς και το Light and Shadow (1943, Ουγγαρία), μια από τις πρώτες ταινίες της χώρας που σκηνοθέτησε γυναίκα, με θέμα το δικαίωμα στην αναπαραγωγή.

Ο κατάλογος περιλαμβάνει επίσης ντοκιμαντέρ, μικρού μήκους ταινίες, καθώς και πρώιμα έργα σημαντικών δημιουργών όπως το Ecce Bombo (1978) του Νάνι Μορέτι και το Mama (1982) της Σουζάν Όστεν από τη Σουηδία.

Βραβείο Joint Restoration Grant

Στο πλαίσιο του φετινού προγράμματος ανακοινώθηκε και ο νικητής του Joint Restoration Grant, ύψους 70.000 ευρώ. Το βραβείο απονεμήθηκε στην ταινία Woman with a Landscape (1976, πρώην Γιουγκοσλαβία) καθώς και σε πέντε πειραματικές μικρού μήκους ταινίες του Ivica Matić.
Η αποκατάσταση θα πραγματοποιηθεί με τη συνεργασία των κινηματογραφικών αρχείων της Σλοβενίας, της Κροατίας και του Κινηματογραφικού Μουσείου της Αυστρίας. Την επιτροπή αποτελούσαν η σκηνοθέτρια Ελίνα Ψύκου, ο κριτικός Federico Gironi και η Sophie Tran από το ARTE.

Προβολές και online πρόσβαση

Οι αποκατεστημένες ταινίες θα προβάλλονται από Ιούνιο έως Δεκέμβριο του 2025 σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, συνοδευόμενες από παράλληλες εκδηλώσεις. Επιλεγμένες προβολές θα είναι διαθέσιμες online δωρεάν, με αγγλικούς υπότιτλους, ενισχύοντας την πρόσβαση του κοινού στην πολιτιστική κληρονομιά.

Η Ελλάδα στην πρώτη γραμμή ψηφιακής αποκατάστασης

Το νέο Εργαστήριο Ψηφιακής Αποκατάστασης Ταινιών της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, το οποίο εγκαινιάστηκε πρόσφατα στις εγκαταστάσεις της, ιδρύθηκε με τη στήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας – Ελλάδα 2.0.

Το εργαστήριο έχει ήδη αποκτήσει ενεργό παρουσία σε διεθνή fora, film markets και φεστιβάλ, παρουσιάζοντας τις έως τώρα ψηφιοποιήσεις και αναδεικνύοντας τις τεχνολογικές του δυνατότητες. Αποτελεί πλέον έναν σημαντικό κόμβο τεχνογνωσίας για την υψηλού επιπέδου αποκατάσταση ταινιών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη.