Σε μια εποχή που η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) μάς βοηθά ολοένα και περισσότερο στις καθημερινές μας λειτουργίες – ή ακόμα και μας αντικαθιστά – ποιες επιπλέον ιδιότητες πρέπει να διαθέτουν οι άνθρωποι στους χώρους της εργασίας τους για να ξεχωρίσουν; Ποια μπορεί να είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που απορρέουν από το νου και τον χαρακτήρα ενός ανθρώπινου όντος έναντι των αδιαμφισβήτητων αρετών (λειτουργικών αλλά συχνά και ηθικών) που διαθέτει το σύγχρονο «μηχανόεν φρόνημα»;
Μιλάμε για πλεονεκτήματα που μπορούν να έχουν καθοριστική σημασία για τον εργαζόμενο και για τα οικονομικώς εξαρτώμενα απ’ αυτόν πρόσωπα της οικογενείας του (τα παιδιά του, ας πούμε), δεδομένου ότι οι ανθρώπινες αυτές αρετές θα συνέβαλλαν, ενδεχομένως, να προσληφθεί κάποιος σε μια εταιρεία. Ή ίσως θα συνέβαλλαν απλώς για να παραμείνει στην εργασία του, για να μην αντικατασταθεί από την ΑΙ.
Ακαταμάχητη ΑΙ
Είναι γεγονός ότι σε πολλούς τομείς τους οποίους ανέκαθεν εκτιμούσαν οι όπου γης εργοδότες, η ΑΙ ξεπερνά τους ανθρώπους. «Στα μαθηματικά, για παράδειγμα, η Τεχνητή Νοημοσύνη μας έχει ήδη ξεπεράσει. Τουλάχιστον τους περισσότερους από εμάς…», εξηγεί στην οικονομική εφημερίδα «Les Echos» ο Γκρεγκουάρ Μπορστ, καθηγητής Αναπτυξιακής Ψυχολογίας και Γνωστικής Νευροεπιστήμης της Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Paris Cité.
Το σίγουρο είναι ότι ορισμένες ανθρώπινες αρετές και δεξιότητες που ήταν «ατού» για κάθε εργαζόμενο, όπως οι ευρείες εγκυκλοπαιδικές γνώσεις ή η αντίληψη σε γενικότερα τεχνικά ζητήματα, πλέον δεν είναι και τόσο εκτιμητέες από την πλευρά των εργοδοτών.
Όλοι οι εργοδότες θέλουν να έχουν στο δυναμικό τους υπαλλήλους με μόρφωση και ευρυμάθεια, θα παρατηρούσε κανείς. Σύμφωνοι, αλλά όταν με μια απλή ερώτηση η ΑΙ δίνει πληρέστερες και πιο εμπεριστατωμένες απαντήσεις επί παντός επιστητού – και μάλιστα δωρεάν – η ανθρώπινη νοημοσύνη είναι εκ προοιμίου χαμένη σε κάθε σύγκριση με τη νοητική εγρήγορση και την απεραντοσύνη των γνώσεων της μηχανής.
Άνευ χρησιμότητας μοιάζουν να είναι επίσης και οι «ηλικιωμένοι» εργαζόμενοι. Όσοι δηλαδή έχουν μακρά θητεία στην επιχείρηση, και πλησιάζουν στη συνταξιοδότηση διαθέτοντας μεγάλη εμπειρία και γνώσεις επί του αντικειμένου και αναγνωρίζονται από όλους ως «εγγυητές της μνήμης της εταιρείας», όπως γράφει χαρακτηριστικά η ρεπόρτερ της «Les Echos» Μαρινά Αλκαράς.
Ήπιες δεξιότητες
Στην πραγματικότητα, η Τεχνητή Νοημοσύνη μάς αναγκάζει, για να διαφοροποιηθούμε και να ξεχωρίσουμε απ’ αυτήν, να είμαστε πολύ «ανθρώπινοι», παρατηρεί ο γάλλος καθηγητής Ψυχολογίας. «Αυτό που δεν μπορεί να κάνει η ΑΙ είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους. Η δυνατότητα δηλαδή που έχουμε να νιώθουμε συναισθήματα, να δείχνουμε ενσυναίσθηση στις συναναστροφές μας με τους άλλους, να τους κατανοούμε και να τους νιώθουμε», τονίζει ο Γκρεγκουάρ Μπορστ.
Ο ειδικός εξηγεί ότι εκείνο που θα αναζητούν ολοένα οι εργοδότες και οι μάνατζερ – και θα απαιτούν οι μέτοχοι – θα είναι οι «ήπιες δεξιότητες» των εργαζομένων: «Ο κόσμος της εργασίας εκτιμά τις λεγόμενες δεξιότητες του 21ου αιώνα, δηλαδή την ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε, να είμαστε αλτρουιστές, να επικοινωνούμε, να ρυθμίζουμε τα συναισθήματά μας. Οι επιχειρήσεις ζητούν πλέον πρωτίστως από τους εργαζομένους να είναι ενταγμένοι στην ομάδα, να είναι ‘καλοί σύντροφοι’ με τους συναδέλφους τους».
Κριτική σκέψη
Ο Γκρεγκουάρ Μπορστ προσθέτει ότι με την άνοδο της Τεχνητής Νοημοσύνης και τη χρήση της σε όλο και περισσότερες λειτουργικές εφαρμογές της εταιρείας, οι διοικήσεις θα πρέπει επίσης να προσανατολίζονται προς «λιγότερο κάθετες» μορφές εργασίας. Θεωρεί ότι η ΑΙ θα διαταράξει όλους τους επιχειρηματικούς ομίλους και θα αλλάξει τον τρόπο που βλέπουμε τους υπαλλήλους γραφείου, ακόμα και τους αυτοαπασχολούμενους ελεύθερους επαγγελματίες.
«Για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία θα αντικατασταθεί εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, οικονομικοί αναλυτές, σύμβουλοι επιχειρήσεων, ακόμα και συμβολαιογράφοι. Το νυστέρι θα φτάσει στην καρδιά των κυρίαρχων κοινωνικών θέσεων. Η ΑΙ είναι ένα μέσο επανεξέτασης και αναθεώρησης της κοινωνίας», υπογράμμισε ο Γκρεγκουάρ Μπορστ.
Ως καθηγητής Ψυχολογίας και συγγραφέας αρκετών βιβλίων για τους τρόπους και τις διεργασίες της μάθησης από τον άνθρωπο, ο Μπορστ εξηγεί ότι η ΑΙ «συλλογίζεται» με πρότυπο την ανθρώπινη νοημοσύνη.
«Ο εγκέφαλος έχει ρυθμιστικές λειτουργίες, ιδιαίτερα για τα συναισθήματα», τονίζει ο Μπορστ και υπενθυμίζει ότι, στο βαθμό που οι δημιουργοί και «εκπαιδευτές» της ΑΙ είναι άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, «μοιραία αναπαράγουν μέσω αυτής ορισμένες από τις προκαταλήψεις τους». Αν βέβαια η ΑΙ αυτονομηθεί και αρχίσει να αυτενεργεί, να αναπτύσσεται και να αναπαράγεται κατά το δοκούν, η μπάλα θα χαθεί και ο άνθρωπος θα μείνει απλός θεατής των εξελίξεων.
Πάντως ήδη η ΑΙ έχει αντίκτυπο στις πνευματικές μας ικανότητες, κατά τον καθηγητή Μπορστ. Ο οποίος, ωστόσο, δεν χάνει την αισιοδοξία του. «Περισσότερο από ποτέ, τώρα θα πρέπει να ασκούμε κριτική σκέψη», αποφαίνεται. Επομένως «θα χρειαστεί να διαθέτουμε μια αξιόπιστη βάση γνώσεων για να αμφισβητήσουμε ή για να διορθώσουμε τα ρομπότ, τα οποία είναι εκ κατασκευής πιθανολογικά», τονίζει ο καθηγητής.
Και η ρεπόρτερ της γαλλικής εφημερίδας καταλήγει στο ενδιαφέρον συμπέρασμα ότι «σε αντίθεση με ό,τι θα περίμενε κανείς, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μας αναγκάσει να σκεφτόμαστε περισσότερο»!
