Τρεις είναι οι πιο γνωστές νεανικές κουλτούρες που διαχωρίζουν ως προς τις μουσικές προτιμήσεις αλλά και γενικότερα ως προς τη συμπεριφορά, την ελληνική νεολαία στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980: Τα Φρικιά, οι Πανκ και οι New Wave.
Οι επηρεασμοί που τους διαμόρφωσαν ερχόταν από το εξωτερικό, από ανάλογες διαθέσεις, της Βρετανικής και Αμερικανικής νεολαίας. Και οι τρεις αυτές νεανικές κουλτούρες, αντιμετωπίζονταν με καχυποψία έως και εχθρότητα από τη λεγόμενη σοβαρή κοινωνία της εποχής, η οποία θεωρούσε πως και οι τρεις αυτές διαθέσεις είχαν πάρει τον κατηφορικό δρόμο. Κάποιος τότε ασχολούμενος με τα μουσικά, είχε πει «και γιατί να είναι κατήφορος και όχι ανήφορος; ». Είχε δίκιο, αφού ανάλογα με την θέση που κατέχει κανείς, έτσι και βλέπει τον δρόμο.
- Τα Φρικιά
Τα φρικιά
αποτελούσαν την συνέχεια της Ψυχεδελικής
Νεολαίας, της Εποχής της Δικτατορίας.
Εμπνέονταν από τους μεγάλους μύθους
του παραδοσιακού ροκ και θαύμαζαν μέχρι
λατρείας τα συγκροτήματα του Καλοκαιριού
της Αγάπης και της Βρετανικής Εισβολής.
Μια εξαίρεση, παρατηρείται στους
Κροκανθρώπους, δηλαδή τα φρικιά, που
δεν συσχετίζονταν με το πνεύμα της
Βρετανικής Εισβολής και του Καλοκαιριού
της Αγάπης. Κεντρικός μύθος γι αυτούς
ήταν ο Νικόλας Άσιμος. Μια άλλη εξαίρεση
μπορεί να χαρακτηριστεί ο Τζίμης
Πανούσης, που αποτελούσε ιδιαίτερη
σχολή με μοναδική πηγή έμπνευσης τον
εγκέφαλό του.
Η λέξη
φρικιό ήταν προσδιοριστικό της «ορθόδοξης»
(παραδοσιακής) ροκ διάθεσης. Το τι ακριβώς
σήμαινε, ήταν αίνιγμα, διότι δεν ήταν
για όλους το ίδιο. Όπως και σήμερα, η
λέξη φρικάρω, έχει διάφορες ερμηνείες.
Τα φρικιά, στις ατελείωτες συζητήσεις τους, δεν συμφωνούσαν για το νόημα της αινιγματικής λέξης. Μερικοί, την ταύτιζαν με την επανάσταση. Με αυτή την έννοια, διαφωνούσε αμέσως εκείνος που βασανιζόταν από αθρόες και αθροιστικές αθυμίες «Για ποια επανάσταση μιλάμε που δεν μπορώ όρθιος να σταθώ;» είχε πει ο Παύλος Σιδηρόπουλος, ένας από τους βασικούς εκπροσώπους της κοινωνίας των φρικιών.
Η ιδιαίτερη
διάθεση του κάθε φρικιού αποδιδόταν με
καινούργια ονόματα.
Η Κατερίνα, διάσημο φρικιό της εποχής, με την μαύρη τελεία στο μέτωπο, είχε τρία: Τζάνις, Μόρισσον και Πάμελα Σούζαν. Η Σόνια, είχε διαλέξει το Lady Godiva, επηρεασμένη από την θρυλική ιστορία της γυναίκας που έβαλε στοίχημα να διασχίσει την πόλη γυμνή πάνω στο άλογό της.
Τα
προσδιοριστικά, ήταν ονόματα μυστικά
από την οικογένεια και την επίσημη
κοινωνία, καθόριζαν μια καινούργια
ζωή, το «ταξίδι». Δεν είχαν σχέση με τα
παρατσούκλια, που ήταν κοροϊδευτικά
και τα κάρφωναν σαν στιλέτα πισώπλατα,
τα λεγόμενα φτυάρια. Για παράδειγμα ένα
φρικιό της εποχής που είχε διαλέξει
προσωνύμιο το Johnny B. Goode
(από το τραγούδι του Chuck
Berry), του είχαν κολλήσει
το παρατσούκλι «Ο Γιάννης ο Σβούρας»
διότι και χόρευε σαν σβούρα.
Τα παρατσούκλια
ήταν συνήθως χυδαία, γιατί τόνιζαν
υπερβολικά τις ατέλειες.
Τα
προσδιοριστικά, αντίθετα, σαν ρετούς
έσβηναν την ασχήμια, και έδειχναν την
πίστη σε πνεύματα. Η Κατερίνα συνομιλούσε
με τα πνεύματα της Τζάνις Τζόπλιν, του
Τζιμ Μόρισσον και της Πάμελα Σούζαν,
έκανε τελετές στις επετείους των
γεννήσεων και θανάτων. Ο κιθαρίστας
των Απροσάρμοστων, Βασίλης Πετρίδης,
ένιωθε soul mate με τον Κηθ Ρίτσαρντς. Ανάλογη
πίστη είχε και ο Παύλος Σιδηρόπουλος,
για δύο πνεύματα : του Ζορμπά και του
Μικ Τζάγκερ.
Θα πρέπει
πάντως να σημειωθεί ότι τα φρικιά, δεν
είχαν όλα τους ίδιους ήρωες, ούτε και
έδιναν την ίδια ερμηνεία στους κοινούς
μύθους. Οι έριδες ως προς την ερμηνεία
των μύθων, που τους διαχώριζαν σε
προηγούμενες εποχές, συνεχίζονται.
Και στη
Δεκαετία 1980-90, εξακολουθούσαν να υπάρχουν
Μπητλικοί και Στοουνικοί.
2. Οι Πανκ
Χαρακτηριστικό τους ρούχο το πέτσινο σακάκι, με καρφιά, στολισμένο με κονκάρδες και παραμάνες. Φορούσαν αρβύλες και στρατιωτικές ζώνες. Παντελόνια blue jeans στενά, σωλήνα και κοντά, να φαίνεται η αρβύλα.Μαλλιά κοντά, στο πλάι σχεδόν ξυρισμένα, συνήθως πίσω μια μικρή χαίτη. Άλλοι, ξεχώριζαν γιατί άφηναν στο κέντρο του κρανίου, το μαλλί σαν λειρί ή σαν λοφίο αρχαίας περικεφαλαίας. Με αυγά, μπύρα, ή σαπούνι γλυκερίνης, έστηναν έτσι το μαλλί που το ονόμαζαν μοϊκάνα.
Το κάθε
συγκρότημα, και μάλλον ο κάθε ένας αυτής
της κουλτούρας, είχε τη δική του αντίληψη.
Διαφωνούσαν μεταξύ τους, ακόμα και για
το τι ακριβώς σημαίνει το πανκ. Οι Stress,
για παράδειγμα, μιλούσαν για «πολιτιστική
αναρχία», οι Αδιέξοδο, για «μηδενισμό»
και πρότειναν το «χάος». Οι Γενιά του
Χάους, εξέφραζαν, όπως οι ίδιοι έλεγαν
τότε, «σκέψεις και βιώματα καθαρά
προσωπικά».
Το γεγονός ότι τα πανκ συγκροτήματα έπαιζαν σε καταλήψεις, σε εκδηλώσεις συμπαράστασης σε φυλακισμένους αναρχικούς, δημιουργούσε την ψευδαίσθηση ότι τα συγκροτήματα αυτά είχαν κοινή ιδεολογία που εντασσόταν στον αναρχικό χώρο. Ο οργανωμένος αναρχικός χώρος μπορεί να θέλησε να έχει σαν πολιτιστική βιτρίνα αυτά τα συγκροτήματα, αλλά, στην πραγματικότητα, αληθεύει ο λόγος του Κοντούλη των Stress, ότι το πανκ στη φύση του δεν ήταν οργανωμένο, αλλά ένα πολυδιάστατο εφηβικό ξέσπασμα.
Το
ξένο συγκρότημα που θαύμαζαν περισσότερο
οι Έλληνες πανκ, ήταν οι Sex
Pistols. Απεχθάνονταν βέβαια
όλα τα ροκ συγκροτήματα των φρικιών. Η
αντιπάθεια ήταν αμοιβαία. Τα φρικιά δεν
ανέχονταν τους πανκ, και οι πανκ δεν
ανέχονταν φρίκους. Ο ένας διέγραφε την
τέχνη του άλλου. Το «ορθόδοξο ροκ» δεν
δέχθηκε ως τέχνη το πανκ, και το πανκ
θεωρούσε προσβλητικό αν το κατέτασσες
στη ροκ κουλτούρα.
3. Οι New
Wave
Η τρίτη μεγάλη κουλτούρα της ελληνικής νεολαίας, στη δεκαετία του 1980, περιγράφεται θαυμάσια στην έκφραση του κοριτσιού στη φωτογραφία. Το «Κορίτσι σε New Wave συναυλία», είναι μία από τις καταπληκτικές φωτογραφίες που τράβηξε το 1982 ο αείμνηστος Γιώργος Τουρκοβασίλης. Ποιο να είναι άραγε αυτό το κορίτσι; Το όνειρό του, είναι προφανές ότι δεν έχει καμία σχέση με την οργισμένη κραυγή του πανκ. Έχει μια αδιόρατη θλίψη, ένα ανεξακρίβωτο πρόβλημα, αλλά σίγουρα οργή δεν υπάρχει. Αυτό το κορίτσι ταξιδεύει στο όνειρο.
Το
ελληνικό New Wave, ήταν η καλλιέργεια και
η ενίσχυση των λυρικών στοιχείων του
πανκ, και εμπνεόταν κυρίως από το Post
Punk. Οι Joy Division , Birthday Party, Cure, Public Image, U2,
Bauhaus και άλλα ανάλογα ονόματα κυριαρχούν
εδώ.
Οι πρώτοι
Έλληνες New Wave, συγκεντρώνονται κυρίως
στο κλαμπ PARANOID, που ανοίγει τον Νοέμβριο
του 1980, στην Λεωφόρο Βουλιαγμένης.
Το 1981, το ελληνικό New Wave, καταχωρίζεται και δισκογραφικά, κυρίως με τα πρώτα άλμπουμ των: Sharp Ties (Get That Beat, 1981), των Magic De Spell (Nightmare,1981), του Γιάννη Μπελτέκα (Yannis Beltekas, 1981) και του Γιώργου Βανάκου (If You Want Go To Amsterdam, 1981).
Όμως η
δυναμική εμφάνιση, του ελληνικού New
Wave, γίνεται, σαν ένα κύμα που σηκώνεται
και εξαπλώνεται παντού ξαφνικά, το έτος
1982.
Ένα πολύ
σημαντικό γεγονός, είναι η αναγγελία
σχηματισμού των FMQ στο κλαμπ Ritz (14 Μαΐου
1982). Ο Γιώργος Βανάκος μάς δίνει το 1982
έναν δίσκο που θεωρείται από τα καλύτερα
δείγματα του ελληνικού New Wave, το Brains
Escaping.
Μέσα στο
1982, γίνονται οι πρώτες κυκλοφορίες της
Creep, ο δίσκος των Metro Decay, η κυκλοφορία
του άλμπουμ των Σύνδρομο, των Clown, ο
δεύτερος του Μπελτέκα, η στροφή του Λήτη
(από ροκ σε New Wave) και ο δεύτερος δίσκος
των Magic De Spell.
Τον Σεπτέμβριο
του 1982, όταν έρχονται τα μεγάλα γκρουπ
του εξωτερικού, Birthday Party, New Order και Fall,
συγκροτήματα από το ελληνικό New Wave είναι
αυτά που αποκλειστικά τους συνοδεύει.
