Η οικογένεια Μεσφούτ ξεκίνησε την παραγωγή πλακιδίων το 1909. Η καταγωγή της οικογένειας ήταν από τη Μάλτα. Το εργοστάσιο ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1904. Η παραγωγή περιλάμβανε ψηφίδες για κατασκευή μωσαϊκών και μαρμαροκονιάματα.
Η ιδιοκτησία Μεφσούτ περιλάμβανε ολόκληρο το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείουν οι οδοί Πολυμέρη, Δονδολίνων, Γαρέφη και Ιατρού Τζάνου. Το συγκρότημα ανεγέρθηκε σε δύο φάσεις με το πρώτο κτίριο να κατασκευάζεται μεταξύ 1920-1925 και η μεταγενέστερη γωνία μεταξύ 1935-1940.
Διέθετε τριβείο, κόσκινο, σκυροθραυστήρα, διαλογέα, κόφτη, υδραντλία, λειαντικό, δονητή, πρέσα, αναβατόριο και ήταν το μοναδικό εργοστάσιο με απορροφητήρα σκόνης και ειδικά φίλτρα με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος. Το κτίριο ανήκει πλέον σε ιδιώτη και η κεντρική του όψη επί της οδού Πολυμέρη και σε βάθος 5μ. έχει κριθεί διατηρητέα από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Τα κτίρια της πλακοποιίας Μεφσούτ αποτελούν περίπτωση παραδοσιακού τύπου κτιρίου, που χωρίζεται σε επιμέρους χώρους ανάλογα με τη λειτουργία και τη χρήση που επρόκειτο να στεγασθεί σε κάθε χώρο. Οι τοίχοι είναι κατασκευασμένοι με λιθοδομή εκτός αυτών που έχουν ανοίγματα και οι οποίοι είναι κατασκευασμένοι με λιθοδομή έως το ύψος της ποδιάς των ανοιγμάτων και με τούβλο από εκεί και πάνω.
Τα δύο αρχικά τμήματα επί της οδού Πολυμέρη και Ι.Τζάνου έχουν δίριχτες ξύλινες στέγες με επικάλυψη κεραμιδιών, τέσσερις και τρεις συνεχείς αντίστοιχα. Οι στέγες είναι εγκιβωτισμένες σε τριγωνικά στηθαία. Στην όψη υπάρχουν οχτώ ανοίγματα, ανά δύο κάτω από κάθε μία από τις τέσσερις στέγες. Αυτά περιβάλλονται από μασίφ διακοσμητικό τούβλο.
Το νεότερο κτίσμα στη συμβολή των οδών Πολυμέρη – Ι.Τζάνου είναι ορθογώνιο και εντελώς διαφορετικής κατασκευαστικής φιλοσοφίας από τα δύο παλαιότερα. Ο φέρων οργανισμός είναι κατασκευασμένος από οπλισμένο σκυρόδεμα και πλάκες μικτής κατασκευής. Επί της οδού Πολυμέρη χωρίζεται σε δύο τμήματα τα οποία αφήνουν στο κέντρο τους χώρο για την κεντρική είσοδο, με μήκος περίπου 3μ. και την οποία φράσει μεταλλική αυλόπορτα.
Το άνοιγμα της κεντρικής εισόδου συνεχίζεται στο εσωτερικό του οικοπέδου και δημιουργεί ένα μικρό στεγασμένο και στη συνέχεια ακάλυπτο άξονα, που οδηγεί στα γραφεία, στο χώρο παραγωγής αλλά και στον μεγάλο ακάλυπτο χώρο του εργοστασίου στο πίσω μέρος. Τα δύο αυτά τμήματα του νεότερου κτίσματος έχουν από τρία μικρότερα ανοίγματα το καθένα, που ακολουθούν τη μορφολογική και κατασκευαστική φιλοσοφία των ήδη υφιστάμενων.
Οι όψεις του κτιρίου (προγενέστερου και μεταγενέστερου τμήματος) είναι σοβατισμένες με χοντροσοβά και οργανώνονται σε τρεις ζώνες : τη βάση – έως το ύψος των παραθύρων, τον κορμό – από το κάτω τμήμα των παραθύρων έως τις τριγωνικές στέγες – και τις τριγωνικές εγκιβωτισμένες στέγες. Κάποια σημεία, όπως οι άκρες των κολόνων, τα περιγράμματα και η ποδιά των παραθύρων, όπως και οι στέγες έχουν κάποια διακοσμητικά στοιχεία, που εμφανίζονται κυρίως ως προεξοχές στα σημεία αυτά.
Τέλος, τα κτίρια της βιομηχανίας Μεφσούτ στέγαζαν διάφορες χρήσεις, από καθαρά βιομηχανικές δραστηριότητες, έως γραφεία, διοίκηση, αλλά και κατοικίες του ιδιοκτήτη και της οικογένειας.
Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του κτιριακού συγκροτήματος…
