Απαντήσεις για το πρωτοφανές μπλακ άουτ που βύθισε στο σκοτάδι επί ώρες την Ιβηρική χερσόνησο, αναζητούν οι κυβερνήσεις Ισπανίας και Γαλλίας.
Μόλις 5 δευτερόλεπτα ήταν αρκετά για να βυθιστεί στο σκοτάδι όλη η Ισπανία και η Πορτογαλία καθώς και μέρος της Γαλλίας. Σύμφωνα με τον Πέδρο Σάντσεθ σε αυτό τον ελάχιστο χρόνο η Ισπανία απώλεσε παραγωγή ενέργειας 15GW, που αντιστοιχεί στο 60% της πανεθνικής ζήτησης.
Το χάος που προκλήθηκε απαίτησε 20 σχεδόν ώρες για να επανέλθει το ρεύμα πλήρως στα νοικοκυριά, στα εργοστάσια, στις μεταφορές και στις επιχειρήσεις.
Ωστόσο, φαίνεται πως θα απαιτηθούν πολύ περισσότερος χρόνος για να δοθούν οριστικές απαντήσεις για το τι προκάλεσε αυτή την χαώδη κατάσταση.
Η Πορτογαλία εξαρχής, υπέδειξε ότι η πηγή του προβλήματος ήταν στην Ισπανία, ενώ η Μαδρίτη έκανε λόγο για διακοπή της σύνδεσής της με τη Γαλλία.
Σενάριο 1: Η κυβερνοεπίθεση
Το αρχικό σενάριο ήταν αυτό της κυβερνοεπίθεσης. Ωστόσο το απέκλεισαν σχεδόν αμέσως ο Πορτογάλος πρωθυπουργός Λουίς Μοντενέγκρο και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, σημειώνοντας ότι δεν υπάρχει σχετική ένδειξη μέχρι στιγμής.
Το ενδεχόμενο της κυβερνοεπίθεσης ως αιτία του μπλακ άουτ αποκλείει και η REE, η διαχειρίστρια εταιρεία του ηλεκτρικού δικτύου της Ισπανίας. «Με βάση τις αναλύσεις που μπορέσαμε να πραγματοποιήσουμε μέχρι στιγμής, έχουμε αποκλείσει κάποιο επεισόδιο κυβερνοασφάλειας στις εγκαταστάσεις του ηλεκτρικού δικτύου», διαβεβαίωσε κατά την διάρκεια συνέντευξης Τύπου ο διευθυντής Επιχειρήσεων Συστήματος της REE, ο Εδουάρδο Πριέτο, και πρόσθεσε ότι το ηλεκτρικό σύστημα είναι πλέον σταθερό και λειτουργεί κανονικά.
Η REE εκτιμά ότι το ηλεκτρικό σύστημα επλήγη από δραματική πτώση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην νοτιοδυτική Ισπανία που προκάλεσε αστάθεια στο σύστημα η οποία προκάλεσε την αποσύνδεσή του από το γαλλικό δίκτυο. Ο Εδουάρδο Πριέτο πρόσθεσε ότι είναι πολύ πιθανόν ότι η παραγωγή που επλήγη να ήταν ηλιακή, αλλά είναι νωρίς για να επιβεβαιωθεί αυτό.
Μετά την REE, και η πορτογαλική κυβέρνηση απέκλεισε το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης. «Στην Πορτογαλία, δεν έχουμε καμία πληροφορία περί κυβερνοεπίθεσης ή εχθρικής ενέργειας μέχρι στιγμής. Αυτό είναι η προκαταρκτική εκτίμηση διαφόρων υπηρεσιών», δήλωσε ο υπουργός Προεδρίας του Υπουργικού Συμβουλίου και εκπρόσωπος της κυβέρνησης Αντόνιο Λεϊτάο Αμάρο εξηγώντας σε συνέντευξή του στο CNN Portugal ότι «επρόκειτο για πρόβλημα στο δίκτυο μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας» το οποίο εντοπίσθηκε στην Ισπανία.
Ξεκινά έρευνα το ανώτατο δικαστήριο της Ισπανίας
Παρά ταύτα ο Ισπανός πρωθυπουργός Αντόνιο Σάντσεθ δήλωσε ότι οι αρχές κυβερνοασφάλειας της χώρας διερευνούν μια τέτοια πιθανότητα.
Την ίδια ώρα, το εθνικό δικαστήριο της Ισπανίας διέταξε τη διεξαγωγή προκαταρκτικής έρευνας για τη διακοπή ρεύματος. Η έρευνα θα εξετάσει εάν η διακοπή προκλήθηκε από πράξη κυβερνοδολιοφθοράς εναντίον κρίσιμων υποδομών. Σε αυτή την περίπτωση, ο δικαστής Χόρχε Καλαμά θα το διερευνήσει ως έγκλημα τρομοκρατίας, σύμφωνα με δικαστικό έγγραφο.
Σενάριο 2: Το σπάνιο καιρικό φαινόμενο
Στη συνέχεια κάποιοι απέδωσαν το μπλακ άουτ σε ένα σπάνιο καιρικό φαινόμενο. Σύμφωνα με το σενάριο αυτό, που επικαλούνται στην Πορτογαλία, το μπλακ άουτ ενδέχεται να προκλήθηκε λόγω ακραίων διακυμάνσεων θερμοκρασίας στην Ισπανία, που πυροδότησε «ανώμαλες ταλαντώσεις» σε γραμμές πολύ υψηλής τάσης, ένα φαινόμενο γνωστό ως «επαγόμενη ατμοσφαιρική διακύμανση».
Σενάριο 3: Η υπερπαραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά
Ένα άλλο σενάριο αφορά στην υπερπαραγωγή ηλιακής ενέργειας και άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η υπερπροσφορά ρεύματος και η χαμηλή ζήτηση μπορεί να προκαλέσουν ανισορροπία στο σύστημα και μπλακ άουτ, λένε ειδικοί. Σύμφωνα με την Κάθριν Πόρτερ, ανεξάρτητη σύμβουλο ενέργειας, «όσο περισσότερη αιολική και ηλιακή ενέργεια υπάρχει στο δίκτυο, τόσο λιγότερο σταθερό γίνεται το δίκτυο και τόσο πιο δύσκολη είναι η διαχείριση των βλαβών. «Θα έλεγα ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η μεγάλη ποσότητα ηλιακής ενέργειας στο σύστημα να δημιούργησε τις συνθήκες για να γίνει αυτό ένα εκτεταμένο μπλακ άουτ και να το επιδείνωσε πολύ».
Ωστόσο ο Σάντσεθ διέψευσε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς ότι φταίει η ανανεώσιμη ενέργεια για τη διακοπή, επιτιθέμενος σε όσους συνέδεσαν το μπλακ άουτ με τη χρήση αιολικής και ηλιακής ενέργειας από την Ισπανία.
«Όσοι συνδέουν το μπλακ άουτ με την έλλειψη πυρηνικής ενέργειας είτε ψεύδονται είτε επιδεικνύουν την άγνοιά τους», δήλωσε.
Ορισμένοι ειδικοί έχουν εκφράσει ανησυχίες στο παρελθόν ότι το δίκτυο της Ισπανίας χρειάζεται αναβάθμιση για να ανταποκριθεί στη ραγδαία ενσωμάτωση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, σύμφωνα με το Euronews. Άλλοι όμως τονίζουν ότι είναι απίθανο να ευθύνονται οι ανανεώσιμες πηγές για το μπλακ άουτ, καθώς οι Ισπανοί και Πορτογάλοι διαχειριστές είναι πλέον έμπειροι στη διαχείρισή τους.
Το ισπανικό think tank για την ενέργεια, Fundación Renovables, εξηγεί ότι αποσυνδέθηκαν οι μονάδες ανανεώσιμης ενέργειας ισχύος άνω των 2MW λόγω διαταραχής στη συχνότητα του δικτύου — όπως προβλέπεται από τα εθνικά πρωτόκολλα ασφαλείας. Στην ουσία, η διαταραχή ήταν «αποτέλεσμα και όχι αιτία», ανέφερε σε ανακοίνωσή του.
Ο Στίβεν Τζάρβις, επίκουρος καθηγητής περιβαλλοντικής οικονομίας στο London School of Economics, παρακολουθούσε τις αλλαγές στο δίκτυο χθες, καθώς η Ισπανία προσπαθούσε να το επαναφέρει σε λειτουργία. Παρατήρησε ότι η ηλιακή, αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια συνέχιζαν να παρέχουν ρεύμα στην Ισπανία, τη στιγμή που η πυρηνική, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας είχαν τεθεί εκτός.
Το Fundación Renovables υποστηρίζει ότι το υψηλό ποσοστό ανανεώσιμης ενέργειας στην Ισπανία και η ευελιξία των υδροηλεκτρικών σταθμών επέτρεψαν στη χώρα να αντιδράσει και να ανακάμψει πιο γρήγορα.
«Αν η Ισπανία δεν είχε τόση ανανεώσιμη ισχύ, η επιστροφή στην κανονικότητα του δικτύου θα είχε πάρει περισσότερο χρόνο», προσθέτει.
Η διευθύνουσα σύμβουλος του Global Solar Council, Σόνια Ντάνλοπ, σημείωσε ότι η ηλιακή ενέργεια έχει επίσης σημαντικό ρόλο να παίξει κατά τη διάρκεια διακοπών ρεύματος.
«Αν έχεις φωτοβολταϊκά στην οροφή και αποθήκευση ενέργειας στο σπίτι ή την επιχείρησή σου, και αν το σύστημα είναι συνδεδεμένο ώστε να λειτουργεί εκτός δικτύου, τότε είσαι πολύ πιο ανθεκτικός σε μπλακ άουτ», έγραψε χθες στην πλατφόρμα X.
«Η ηλιακή ενέργεια και η αποθήκευση προσφέρουν ανθεκτικότητα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τις φυσικές καταστροφές και άλλα. Αν οι καύσωνες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα πρόκειται να προκαλούν περισσότερα μπλακ άουτ, ίσως αξίζει περισσότεροι άνθρωποι να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά που να μπορούν να λειτουργούν αυτόνομα».
Η Εταιρεία Ηλεκτρικής Ενέργειας της Ισπανίας απέκλεισε σήμερα το ενδεχόμενο το χθεσινό μπλακ άουτ να οφείλεται σε κυβερνοεπίθεση, παρόλο που το ενδεχόμενο θα διερευνηθεί.
Απέκλεισε επίσης το ανθρώπινο λάθος, αλλά έδειξε προς την αστάθεια που προκαλείται στο σύστημα από την είσοδο ενέργειας από τα φωτοβολταϊκά.
Όπως γράφει η El Pais: «Η Red Eléctrica απέκλεισε σήμερα το πρωί ότι η αιτία του χθεσινού μπλακ άουτ ήταν κυβερνοεπίθεση ή ένα περίεργο ατμοσφαιρικό φαινόμενο, όπως αρχικά είχε προταθεί. Όλα δείχνουν τώρα ότι πρόκειται για βλάβη του ίδιου του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας που οδήγησε σε ”ολική κατάρρευση” με δύο διαδοχικές διακοπές των μονάδων παραγωγής στα νοτιοδυτικά της χώρας. Όλοι δείχνουν προς τη φωτοβολταϊκή ενέργεια, η μαζική είσοδος της οποίας στο σύστημα κατά τις μεσημεριανές ώρες προκαλεί καταστάσεις τεράστιας αστάθειας στο δίκτυο, οι οποίες, από την περασμένη εβδομάδα, έχουν βάλει σε μπελάδες την ομάδα υπό την προεδρία της Beatriz Corredor (σ.σ.: πρόεδρος της Red Electrica). Πριν από δύο μήνες, η κρατική εταιρεία αναγνώρισε τον βραχυπρόθεσμο κίνδυνο αποσύνδεσης της παραγωγής λόγω της υψηλής διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».
Και σημειώνει λίγο παρακάτω η ισπανική εφημερίδα: «Περισσότερο από 24 ώρες μετά το μπλακ άουτ, οι τεχνικοί της Red Eléctrica αναλύουν μια πιθανή αλυσίδα φωτοβολταϊκών σταθμών ως την πιο πιθανή αιτία. Τη στιγμή του μπλακ άουτ, η ηλιακή ενέργεια υποστήριζε το 70% της ζήτησης, με παραγωγή μεταξύ 17 και 18 γιγαβάτ (GW). Χθες, ο Pedro Sánchez εκτίμησε ότι 15 GW παραγωγής αποσυνδέθηκαν ξαφνικά από το σύστημα σε μόλις πέντε δευτερόλεπτα, στις 12.33 μ.μ.».
Ο Eduardo Prieto, επικεφαλής των υπηρεσιών λειτουργίας της Red Electrica, υποστήριξε ότι υπήρξαν δύο διαδοχικά «γεγονότα αποσύνδεσης».
Τα συστήματα κατάφεραν να ανακάμψουν από το πρώτο συμβάν, αλλά ο Prieto δήλωσε ότι δεν μπόρεσαν να ανακάμψουν από το δεύτερο, το οποίο οδήγησε στη διακοπή ρεύματος στην Ισπανία και την Πορτογαλία.
Όταν ρωτήθηκε, παραδέχθηκε ότι είναι «πολύ πιθανό» η επηρεαζόμενη παραγωγή να ήταν ηλιακή, αν και είπε ότι οι αρχές δεν έχουν ακόμη αρκετές πληροφορίες για να είναι σίγουρες.
Τέλος, δήλωσε ότι η Red Electrica αποκατέστησε την ισχύ στο δίκτυο χρησιμοποιώντας υδροηλεκτρική ενέργεια και φυσικό αέριο συνδυασμένου κύκλου, τα οποία λειτουργούν με τη μέθοδο συνδυασμένου αεριοστροβίλου και ατμοστροβίλου.
Σάντσεθ: Η διακοπή δεν οφείλεται στην εξάρτηση από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, από την πλευρά του, δήλωσε ότι η χθεσινή διακοπή ρεύματος δεν προκλήθηκε από την παραγωγή μεγάλης ποσότητας, πλεονάζουσας, ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στη χώρα του και ότι οι τεχνικοί προσπαθούν ακόμη να εξακριβώσουν την αιτία της διακοπής ρεύματος.
Τα αποτελέσματα των ερευνών τους θα χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση του συστήματος, πρόσθεσε.
«Θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι αυτό δεν θα συμβεί ξανά» δήλωσε ο Σάντσεθ σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, σημειώνοντας ότι θα θέσει «προ των ευθυνών τους» τους «ιδιωτικούς φορείς εκμετάλλευσης» στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο Ισπανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε ακόμη ότι η κυβέρνηση συγκρότησε επιτροπή διερεύνησης, της οποίας θα ηγηθεί το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης.
Παρόλο που μια προκαταρκτική αξιολόγηση από τον ισπανικό φορέα εκμετάλλευσης δικτύου REE έχει αποκλείσει την κυβερνοεπίθεση, ο Σάντσεθ δήλωσε ότι οι αρχές κυβερνοασφάλειας της χώρας διερευνούν μια τέτοια πιθανότητα.
«Αποτέλεσμα και όχι αιτία»
Ορισμένοι ειδικοί έχουν εκφράσει ανησυχίες στο παρελθόν ότι το δίκτυο της Ισπανίας χρειάζεται αναβάθμιση για να ανταποκριθεί στη ραγδαία ενσωμάτωση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, σύμφωνα με το Euronews. Άλλοι όμως τονίζουν ότι είναι απίθανο να ευθύνονται οι ανανεώσιμες πηγές για το μπλακ άουτ, καθώς οι Ισπανοί και Πορτογάλοι διαχειριστές είναι πλέον έμπειροι στη διαχείρισή τους.
Το ισπανικό think tank για την ενέργεια, Fundación Renovables, εξηγεί ότι αποσυνδέθηκαν οι μονάδες ανανεώσιμης ενέργειας ισχύος άνω των 2MW λόγω διαταραχής στη συχνότητα του δικτύου — όπως προβλέπεται από τα εθνικά πρωτόκολλα ασφαλείας.
Στην ουσία, η διαταραχή ήταν «αποτέλεσμα και όχι αιτία», ανέφερε σε ανακοίνωσή του.
«Το γεγονός ότι η Ισπανία έχει υψηλή παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές δεν έχει καμία σχέση με τις αποτυχίες του δικτύου που συνέβησαν τη Δευτέρα», προσθέτει. «Λυπούμαστε που μια τόσο σοβαρή κατάσταση χρησιμοποιείται για να διαδίδονται ψεύδη και παραπληροφόρηση, ενώ η κατάσταση είναι ήδη πολύ δύσκολη για όλους τους πολίτες που επλήγησαν».
Σε συνέντευξη Τύπου νωρίτερα σήμερα, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Πέδρο Σάντσεθ, χαρακτήρισε «ψέματα» τους ισχυρισμούς ότι φταίει η ανανεώσιμη ενέργεια για τη διακοπή, επιτιθέμενος σε όσους συνέδεσαν το μπλακ άουτ με τη χρήση αιολικής και ηλιακής ενέργειας από την Ισπανία.
«Όσοι συνδέουν το μπλακ άουτ με την έλλειψη πυρηνικής ενέργειας είτε ψεύδονται είτε επιδεικνύουν την άγνοιά τους», δήλωσε.
Οι υπέρμαχοι της ανανεώσιμης ενέργειας τονίζουν ότι η ηλιακή και η αιολική ενέργεια είναι αξιόπιστες πηγές και πάνε χέρι-χέρι με την ενεργειακή ασφάλεια.
Ο Στίβεν Τζάρβις, επίκουρος καθηγητής περιβαλλοντικής οικονομίας στο London School of Economics, παρακολουθούσε τις αλλαγές στο δίκτυο χθες, καθώς η Ισπανία προσπαθούσε να το επαναφέρει σε λειτουργία. Παρατήρησε ότι η ηλιακή, αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια συνέχιζαν να παρέχουν ρεύμα στην Ισπανία, τη στιγμή που η πυρηνική, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας είχαν τεθεί εκτός.
Το Fundación Renovables υποστηρίζει ότι το υψηλό ποσοστό ανανεώσιμης ενέργειας στην Ισπανία και η ευελιξία των υδροηλεκτρικών σταθμών επέτρεψαν στη χώρα να αντιδράσει και να ανακάμψει πιο γρήγορα.
«Αν η Ισπανία δεν είχε τόση ανανεώσιμη ισχύ, η επιστροφή στην κανονικότητα του δικτύου θα είχε πάρει περισσότερο χρόνο», προσθέτει.
Η διευθύνουσα σύμβουλος του Global Solar Council, Σόνια Ντάνλοπ, σημείωσε ότι η ηλιακή ενέργεια έχει επίσης σημαντικό ρόλο να παίξει κατά τη διάρκεια διακοπών ρεύματος.
«Αν έχεις φωτοβολταϊκά στην οροφή και αποθήκευση ενέργειας στο σπίτι ή την επιχείρησή σου, και αν το σύστημα είναι συνδεδεμένο ώστε να λειτουργεί εκτός δικτύου, τότε είσαι πολύ πιο ανθεκτικός σε μπλακ άουτ», έγραψε χθες στην πλατφόρμα X.
«Η ηλιακή ενέργεια και η αποθήκευση προσφέρουν ανθεκτικότητα απέναντι στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, τις φυσικές καταστροφές και άλλα. Αν οι καύσωνες και τα ακραία καιρικά φαινόμενα πρόκειται να προκαλούν περισσότερα μπλακ άουτ, ίσως αξίζει περισσότεροι άνθρωποι να εγκαταστήσουν φωτοβολταϊκά που να μπορούν να λειτουργούν αυτόνομα».
Ξεκινά έρευνα το ανώτατο δικαστήριο της Ισπανίας
Την ίδια ώρα, το εθνικό δικαστήριο της Ισπανίας διέταξε τη διεξαγωγή προκαταρκτικής έρευνας για τη διακοπή ρεύματος.
Η έρευνα θα εξετάσει εάν η διακοπή προκλήθηκε από πράξη κυβερνοδολιοφθοράς εναντίον κρίσιμων υποδομών.
Αν ίσχυε κάτι τέτοιο, θα θεωρούνταν τρομοκρατικό έγκλημα.Σε αυτή την περίπτωση, ο δικαστής Χόρχε Καλαμά θα το διερευνήσει ως έγκλημα τρομοκρατίας, σύμφωνα με δικαστικό έγγραφο. Ο ισπανικός διαχειριστής δικτύου REE δήλωσε νωρίτερα ότι η προκαταρκτική του αξιολόγηση είχε σχεδόν αποκλείσει το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης.
