Το Τουριστικό Πρόγραμμα «Ξενία» αποτελούσε ένα κρατικό πρόγραμμα με κύριο φορέα τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (Ε.Ο.Τ), το οποίο προέβλεπε την ευρεία ανάπτυξη τουριστικών υποδομών σε όλη την ελληνική επικράτεια, με στόχο την τουριστική ανάπτυξη και την ανάδειξη της Ελλάδας σε παγκόσμιο τουριστικό προορισμό.
Το πρόγραμμα ξεκίνησε επίσημα το 1951, όπου και ιδρύεται ο μεταπολεμικός «Εθνικός Οργανισμός Τουρισμού» με την σημερινή του μορφή, υποστηριζόμενο από κονδύλια τα οποία προέρχονταν από το Αμερικανικό Σχέδιο Μάρσαλ, στα πλαίσια της ευρύτερης ανοικοδόμησης της χώρας στον απόηχο των καταστροφών του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Το κρατικό πρόγραμμα «Ξενία» στο σύνολό του περιλάμβανε την κατασκευή και συντήρηση μιας σειράς τουριστικών εγκαταστάσεων (ξενοδοχεία, μοτέλ, τουριστικά περίπτερα, οργανωμένες πλαζ, camping κ.ά.), οι οποίες θα ανεγείροντο κατά μήκος των Εθνικών Οδών, και σε σημεία αυξημένου ενδιαφέροντος, όπως αρχαιολογικούς χώρους και τοποθεσίες ιδιαίτερου φυσικού κάλους.
Σκοπός του τουριστικού αυτού προγράμματος, ήταν να αναδείξει την φυσική ομορφιά της Ελλάδας, τα μνημεία της χώρας, τον θαλάσσιο τουρισμό και την τουριστική ανάπτυξη αγνώστων για την εποχή περιοχών. Τα ξενοδοχεία σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να φιλοξενήσουν μεγάλο αριθμό επισκεπτών από αυτόν τον ενοίκων, καθώς σε συνάρτηση με την αρχιτεκτονική του μεταπολεμικού μοντερνισμού, είχαν μεγάλους ευρύχωρους χώρους υποδοχής και υπηρεσιών στα κεντρικά τους κτήρια.
Το πρόγραμμα σταμάτησε όταν ο Άρης Κωνσταντινίδης παραιτήθηκε ως αντίδραση στην δικτατορία του 1967.
Οι μετέπειτα εκδοχές παρόμοιων προγραμμάτων τουριστικής ανάπτυξης οδηγήθηκαν στην παρακμή λόγω της κακής διαχείρισης, του μαζικού τουρισμού και του επικρατούντος σήμερα πολυτελούς τρόπου ζωής που έρχεται σε αντίθεση με τον νηφάλιο μεταπολεμικό μοντερνισμό. Από τη δεκαετία του 1950, ο Ε.Ο.Τ κατέβαλε αρκετές ανεπιτυχείς προσπάθειες, χρησιμοποιώντας διάφορα μοντέλα, για την ιδιωτικοποίηση των κτιρίων, καθώς ένας δημόσιος φορέας εκμετάλλευσης δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι τόσο ευέλικτος όσο ένας ιδιωτικός.
Σήμερα, τα περισσότερα από τα κτίρια είναι παρωχημένα και εγκαταλελειμμένα. Από την άλλη πλευρά, η αρχιτεκτονική ταυτότητα ορισμένων κτιρίων μεταβλήθηκε δραματικά από τις ανορθόδοξες προσπάθειες ανακαίνισης και επέκτασης των προς μίσθωση μονάδων.
Το τουριστικό ξενοδοχείο «Ξενία» της Τσαγκαράδας, όπως και όλο το πανέμορφο πηλιορείτικο χωριό, είναι στενά συνδεδεμένο με τους Αιγυπτιώτες. Η ανέγερσή του ξεκίνησε τον Ιούνιο του 1957 και στοίχισε 4.200.000 δρχ. Από το ποσό αυτό, τα 2.400.000 δρχ. διατέθηκαν από τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ), ενώ το 1.800.000 δρχ. προήρθε από το κληροδότημα του Αιγυπτιώτη Νικολάου Στακού.
Ο βαμβακέμπορος – και για ένα διάστημα εφοπλιστής – Νικόλαος Στακός (1853-1928) είχε κτίσει την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής στη γενέτειρα του Τσαγκαράδα, ενώ είχε δώσει και μεγάλα ποσά για την αυτοκινητιστική σύνδεση Τσαγκαράδας – Μηλεών.
Το «Ξενία» Τσαγκαράδας είχε σχεδιαστεί από τον επίσης Αιγυπτιώτη αρχιτέκτονα Χαράλαμπο Σφαέλλο (1914-2004), ο οποίος αφού αποφοίτησε το 1935 από την Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, μαθήτευσε κοντά στον Αναστάσιο Ορλάνδο και το Δημήτρη Πικιώνη.
Όταν κτίστηκε λοιπόν το τουριστικό αυτό ξενοδοχείο, είχε 45 κλίνες – από τις οποίες οι 25 διέθεταν ιδιαίτερο ντους ή λουτρό – σαλόνι, μπαρ, αίθουσα εστιατορίου, εγκατάσταση μαγειρείου, θέρμανση, τρεχούμενα ζεστά και κρύα νερά, κτλ., ενώ αγορανομικώς ανήκε στη Β΄ κατηγορία για να είναι προσιτό και στη μεσαία τάξη.
Σύμφωνα με τα σχέδιά του, η κατασκευή του ήταν αντισεισμική, ωστόσο είχε καταβληθεί ιδιαίτερη φροντίδα ώστε το μπετόν αρμέ να μην έρχεται σε αντίθεση με τα υλικά που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι οικοδόμοι. Η πέτρα που χρησιμοποιήθηκε προήρθε από το πηλιορείτικο χωριό Πρόπαν και ήταν μαρμαρόπετρα με χρώμα σταχτί.
Το ξενοδοχείο αναγέρθηκε σε έκταση 14 στρεμμάτων που είχε παραχωρηθεί από την Κοινότητα Τσαγκαράδας στη θέση «Μπεϊλίκι» σε υψόμετρο 550μ. στήν συνοικία της Αγίας Παρασκευής, γενέτειρας του Στακού. Το κτίριο αναπτύχθηκε σε δύο πτέρυγες και θεμελιώθηκε πάνω σ’ ένα αντέρεισμα του Πηλίου πάνω ακριβώς σε ράχη.
Δυστυχώς, το «Ξενία» της Τσαγκαράδας είχε την ίδια μοίρα με πολλά άλλα «Ξενία», όταν τη δεκαετία του 2000 εγκαταλείφθηκαν, με το κράτος να μη μπορεί πλέον να τα διαχειριστεί. Στο βίντεο, ο αρχιτέκτονας Δημήτριος Καραγκούνης, Επίτιμος Προϊστάμενος του Τμήματος Αρχαιολογικών Έργων και Μελετών της ΕΦΑΛΑΡ σχολιάζει την σημερινή κατάσταση του κτιριακού συγκροτήματος…
