Γεννήθηκε το 1935 στο Καραβόσταμο Ικαρίας και έκανε στην παιδική του ηλικία το μεγάλο προσφυγικό ταξίδι που έκαναν περίπου 30.000 Έλληνες, οι πιο πολλοί από τα νησιά του Αιγαίου, άλλοι για να στρατευτούν και να συνεχίσουν τον αγώνα για την απελευθέρωση, άλλοι για να γλιτώσουν από διώξεις των κατακτητών και όλοι για να γλιτώσουν από την πείνα. Το Καραβόσταμο Ικαρίας αντιμετώπισε με ιδιαίτερα τραγικό τρόπο την πείνα και τους θανάτους που ήρθαν σαν συνέπεια.
Το ταξίδι δύσκολο και ο εντοπισμός συχνά ισοδυναμούσε με φυλάκιση ή θάνατο, η θάλασσα πήρε μαζί τους αρκετούς που ταξίδεψαν κάτω από δύσκολες συνθήκες και τα τουρκικά παράλια, επεφύλασσαν άλλοτε δυσάρεστες εκπλήξεις από ένστολους ή παραστρατιωτικούς και άλλες φορές συγκινητικές στιγμές από απλούς πολίτες που βοήθησαν τους Έλληνες πρόσφυγες. Από την Τουρκία ξεκινούσε ο διασκορπισμός και η εγκατάσταση των προσφύγων σε άλλες χώρες, ανάλογα με την έκβαση του πολέμου. Η ήττα του Ρόμελ βοήθησε την κατάσταση.
Ο συνομιλητής μας Ηλίας Καϊάφας, μας έκανε την τιμή να μας μιλήσει για τη δύσκολη εκείνη περίοδο της ζωής του.
-Πότε φύγατε από την Ικαρία;
-Φύγαμε το Μάρτιο του 1942 από το χωριό μου το Καραβόσταμο Ικαρίας. Στη βάρκα μπήκαμε έξι άτομα η οικογένειά μου, δηλαδή πατέρας, μητέρα, εγώ και τρεις αδερφές μου, δύο κουμπάροι μας και ο βαρκάρης που λεγόταν Ράπτης.
-Υπήρξε κάποιου είδους αμοιβή στο βαρκάρη;
-Θα είχε γίνει κάποια συμφωνία, αλλά ήμουν μικρός και δεν θυμάμαι. Ξεκινήσαμε το ταξίδι, οι άντρες τραβούσαν κουπί και εγώ με ένα τενεκεδάκι, έβγαζα έξω τα νερά που έμπαιναν στη βάρκα.
-Πώς πήγε το ταξίδι;
-Ο καιρός χάλασε και ενώ φύγαμε περίπου 1πμ – 2πμ, τα ξημερώματα βρισκόμασταν ανοιχτά της Ικαρίας και μας εντόπισαν οι Ιταλοί από ένα φυλάκιο που είχαν στην άκρη της Ικαρίας και άρχισαν να μας ρίχνουν. Υπήρχε μεγάλη αγωνία, οι γυναίκες είχαν ξαπλώσει μπρούμυτα στη βάρκα και οι σφαίρες έπεφταν συνέχεια δίπλα στη βάρκα.
-Πιστεύετε ότι η συνεχής αστοχία ήταν σκόπιμη;
-Τι να πω, ήταν πάντως περίεργο που τόση ώρα δεν μας πετύχαιναν και όλες οι σφαίρες έπεφταν δίπλα μας. Είχε ακουστεί ότι αρκετοί Ιταλοί έκαναν τα στραβά μάτια και δεν ήταν φίλοι του πολέμου.
με κίτρινη βούλα πάνω στο νησί η τοποθεσία του ιταλικού φυλακίου με κίτρινες παύλες οι τροχιές των πυρών
-Τι συνέβη όταν φτάσατε στην Τουρκία;
-Μας έπιασαν οι Τούρκοι εμάς μας πήγαν σε χώρο με άλλους πρόσφυγες, τον βαρκάρη τον πήραν και του πήραν και τη βάρκα;
-Επέζησε ο βαρκάρης;
-Ναι και μάλιστα επειδή είχε τη φήμη ότι ήταν “σφιχτός” έφτιαξε μεταπολεμικά και ξενοδοχείο στα Θέρμα, ενώ δώρισε και ένα ποσό για να φτιαχτεί το λιμανάκι στο Καραβόσταμο.
-Πώς συνεχίσατε στην Τουρκία;
-Μας πήγαν στον Τσεσμέ σε χώρο για πρόσφυγες, άλλοι ήταν σε σκηνές και άλλοι σε κτίρια και εκεί μείναμε 2-3 μήνες. Ό,τι είχαν οι δικοί μου, βέρες, κλπ τους τα πήραν για ένα κομμάτι ψωμί. Στη συνέχεια άρχισε ο διασκορπισμός των προσφύγων άλλοι για Κύπρο, άλλοι για Αφρική, άλλοι για Μέση Ανατολή. Μετά μας έβαλαν σε ένα καράβι κυρίως Ικαριώτες, Χιώτες, Σαμιώτες και πλέοντας παράλληλα με τα τουρκικά παράλια, φτάσαμε στην Ταγκανίκα.
Εκεί μας έβαλαν σε κάτι ψάθινες καλύβες – θαλάμους, και γύρω-γύρω ήταν ζούγκλα με άγρια θηρία. Όσα αγόρια ήταν 15 ετών τα έπαιρναν για το συμμαχικό στρατό. Μείναμε οι μικροί στην ηλικία, οι γυναίκες και οι ηλικιωμένοι.
-Ποιες ήταν οι συνθήκες διαβίωσης;
-Αφόρητες, είχε ζέστη και βγάζαμε στο σώμα μας κάποια σκουλήκια, σε διαφορετικά σημεία ο καθένας. Διαμαρτυρηθήκαμε και μετά από 2-3 μήνες εκεί μας πήραν και μας πήγαν στην Κιγκόμα, σε μεγάλους θαλάμους, όπου σε κάθε έναν έμεναν 4-5 οικογένειες. Και εκεί ήταν ψάθινες οι σκεπές, πρέπει πριν να ήταν στρατώνας. Είχε κοντά άλλα χωριά και δεν ήταν τόσο κοντά μας άγρια θηρία. Εκεί υπήρχαν κάποια μικρόβια που τα έλεγαν φούτζες και έμπαιναν στα νύχια και είχαμε συνέχεια φαγούρα, σε πολλούς είχαν πέσει τα νύχια. Θυμάμαι τα κρεβατάκια μας που στηρίζονταν από κάποια σχοινιά.
-Πως πέρναγε η μέρα;
-Πηγαίναμε σε σχολείο για προσφυγόπουλα με δασκάλους πρόσφυγες που ήταν δάσκαλοι πριν φύγουμε, ή είχαν κάποιο μορφωτικό επίπεδο. Οι γυναίκες εργάζονταν στην παρασκευή συσσιτίου και υπήρχε και προσωπικό από γηγενείς, με τους οποίους δεν είχαμε πολλές σχέσεις. Όλα αυτά το είχαν υπό τον έλεγχό τους οι Εγγλέζοι και εκεί που μας πήγαν αποικία ήταν. Έδιναν και κάποιο μικρό επίδομα και συμπληρώναμε με κάποια ψώνια τη διαβίωση-διατροφή μας. Βγαίναμε και ψωνίζαμε από τα κοντινά χωριά.
-Πόσο κάτσατε εκεί;
-Συνολικά τέσσερα χρόνια, μέχρι να έρθει η σειρά μας για επαναπατρισμό, το Πάσχα του 1946, όπου μας πήγαν στο Νταρ Εσ Σαλάμ, μας έβαλαν σε ένα πλοίο με άλλους πρόσφυγες και μας πήγαν στη Χίο. Από εκεί με καΐκι στον Εύδηλο Ικαρίας.
-Νοσταλγούσατε την επιστροφή;
-Είχαμε την επιθυμία να γυρίσουμε στο σπίτι μας και όταν φτάσατε στον Εύδηλο τα μικρά ξεκινήσαμε να πάμε στο χωριό μας με τα πόδια από τα μονοπάτια, δεν υπήρχαν οι σημερινοί δρόμοι και οι μεγάλοι έμειναν με τα πράγματα πιο πίσω. Δεν θυμόμουν όμως που ήταν το σπίτι μου και δεν το βρήκα, γύρισα πίσω στους μεγάλους τους το είπα ότι δεν το έβρισκα και μετά γυρίσαμε όλοι μαζί και με πήγαν σπίτι. Συνεχίσαμε το σχολείο αλλά μας ξεκίνησαν μία τάξη παρακάτω, αφού η μόρφωσή μας λόγω των συνθηκών στα προσφυγικά στρατόπεδα ήταν ελλιπής γιατί δεν κάναμε όλα τα μαθήματα λόγω συνθηκών.
-Είχε άλλο μέλος της οικογένειάς σας εμπλοκή στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;
-Ο μετέπειτα πεθερός μου, είχε πάρει μέρος στην απόβαση της Νορμανδίας, έσκασε και μία οβίδα κοντά του και είχε προβλήματα ακοής. Τιμήθηκε με παράσημα.
Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
