Η κλιματική κρίση, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας και η περιφερειακή ασφάλεια, αναμένεται να κυριαρχήσουν στην ατζέντα του Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού που διεξάγεται στα Νησιά Σολομώντα από τις 8 εως τις 12 Σεπτεμβρίου, σε μια συνάντηση που έχει σημαδευτεί από γεωπολιτικές εντάσεις.
Όπως αναφέρει ο γαλλικός ειδησεογραφικός ιστότοπος RFI, στις συνεδριάσεις του Φόρουμ, μαζί με τα 18 κράτη μέλη όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, συμμετέχουν συνήθως δεκάδες ακόμη χώρες ως παρατηρητές ή εταίροι. Ωστόσο, φέτος, ο πρωθυπουργός των Νήσων Σολομώντα, Τζερεμία Μανέλε, απέκλεισε εξωτερικούς εταίρους – συμπεριλαμβανομένων της Κίνας, των ΗΠΑ και της Ταϊβάν – από τις συζητήσεις.
Τι είναι το Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού και ποιοι συμμετέχουν;
Το Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού (Pacific Islands Forum, PIF) ιδρύθηκε το 1971 και έχει εξελιχθεί στον κύριο πολιτικό και οικονομικό οργανισμό λήψης αποφάσεων στην περιοχή.
«Είναι σαν μια μικρογραφία του ΟΗΕ… όπου όλες οι χώρες του Ειρηνικού συναντώνται για να συζητήσουν όχι μόνο τα διακρατικά ζητήματα που επηρεάζουν τον Ειρηνικό, αλλά και παγκόσμια θέματα», εξηγεί στον Guardian ο Σιόνε Τεκιτέκι, ανώτερος λέκτορας στη Σχολή Δικαίου Τεχνολογίας του Πανεπιστημίου του Ώκλαντ και πρώην διευθυντής διακυβέρνησης και συνεργασίας στο PIF.
Ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Κρίστοφερ Λάξον και ο Αυστραλός ομόλογός του Άντονι Αλμπανέζι θα συμμετάσχουν στη σύνοδο μαζί με ηγέτες του Ειρηνικού, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού του Τουβαλού Φελέτι Τέο, παρά τις προηγούμενες απειλές του να μποϊκοτάρει τη συνάντηση.
Όπως αναφέρει ο Guardian, η σύνοδος έχει γίνει χώρος λήψης σημαντικών αποφάσεων για το μέλλον του Ειρηνικού. Το φόρουμ έχει εγκρίνει περιφερειακές συμφωνίες που περιλαμβάνουν την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη συνεργασία σε άλλα περιφερειακά ζητήματα.
Ποια θα είναι τα βασικά θέματα στο PIF 2025;
Η υποστήριξη των κοινοτήτων που πλήττονται από την κλιματική κρίση, η περιφερειακή ασφάλεια και η καθοριστική διαμόρφωση της σύνθεσης του φόρουμ, αναμένεται να είναι μεταξύ των κύριων θεμάτων συζήτησης. Οι ηγέτες αναμένεται να ανακοινώσουν την πρωτοβουλία με τίτλο «Ωκεανός της Ειρήνης», η οποία αποσκοπεί στην προώθηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή, εν μέσω αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων.
Η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί ευκαιρία να «απομονωθεί η περιοχή από τις χειρότερες υπερβολές του γεωστρατηγικού ανταγωνισμού και της αυξανόμενης στρατιωτικής ενίσχυσης», εξηγεί ο Μάρκο ντε Τζονγκ, ιστορικός του Ειρηνικού και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Ώκλαντ.
Ωστόσο, σημειώνει πως υπάρχει διάσταση απόψεων, καθώς οι χώρες του Ειρηνικού έχουν «διαφορετικές αντιλήψεις για το πώς θα έμοιαζε η ειρήνη».
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα θα είναι η ανασκόπηση της περιφερειακής αρχιτεκτονικής, όπου οι ηγέτες εξετάζουν ποιοι θα θεωρούνται μέλη ή εταίροι, λέει ο Τεκιτέκι. Ο λέκτορας αναφέρει ότι οι ηγέτες θα συζητήσουν επίσης για τη εξόρυξη σε βαθιές θάλασσες– ένα θέμα για το οποίο η περιοχή είναι «αρκετά διχασμένη» – καθώς και για το Ταμείο Ανθεκτικότητας του Ειρηνικού, προκειμένου να διασφαλιστεί η ετοιμότητα της περιοχής απέναντι σε φυσικές καταστροφές και στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η Αυστραλία επιδιώκει να εξασφαλίσει τη στήριξη των ηγετών για τη φιλοξενία της COP31 για το κλίμα, ενώ αναμένεται να συζητηθεί και η ιστορική απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου, η οποία έκρινε ότι η αποτυχία των χωρών να προστατεύσουν τον πλανήτη από την κλιματική αλλαγή αποτελεί παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Πέρυσι, η Αυστραλία εξασφάλισε υποστήριξη για ένα σημαντικό σχέδιο αστυνόμευσης, με περισσότερες λεπτομέρειες να αναμένεται να επιβεβαιωθούν φέτος.
Ποιες προκλήσεις αντιμετωπίζει η περιοχή;
Η περιοχή αντιμετωπίζει σύνθετες κρίσεις που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή, το διακρατικό έγκλημα και τις φυσικές καταστροφές μεταξύ άλλων.
Ο Μιχάι Σόρα, διευθυντής του προγράμματος Νήσων του Ειρηνικού στο Ινστιτούτο Lowy, εξηγεί πως η κλιματική αλλαγή παραμένει το πιο πιεστικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η περιοχή, με τις επιπτώσεις στη γεωργία, την αλιεία και τα μέσα διαβίωσης να γίνονται πιο έντονες.
«Όλοι οι ηγέτες του Ειρηνικού συνεχίζουν να κρούουν τον κώδωνα του για τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, κάτι που είναι αρκετά λογικό δεδομένης της αντίληψής τους για έλλειψη διεθνούς δράσης, ιδίως από τους σημαντικούς παράγοντες εκπομπών», λέει ο Σόρα.
Το διακρατικό έγκλημα – όπως το εμπόριο ναρκωτικών, η εμπορία ανθρώπων και το λαθρεμπόριο – υπερβαίνει γρήγορα τις δυνατότητες των αρχών επιβολής του νόμου στην περιοχή, ενώ παράλληλα αναπτύσσονται τοπικές αγορές ναρκωτικών. Την ίδια στιγμή, οι δυτικές χώρες που παραδοσιακά ασκούσαν επιρροή στην περιοχή, εκφράζουν αυξανόμενη ανησυχία για τις προσπάθειες της Κίνας να ενισχύσει την παρουσία της στον Ειρηνικό.
Το 2022, το Πεκίνο υπέγραψε συμφωνία ασφάλειας με τα Νησιά Σολομώντα και συνήψε άλλες συμφωνίες αστυνόμευσης στην περιοχή τα τελευταία χρόνια. Πέρυσι, η Κίνα δοκίμασε διηπειρωτικό βαλλιστικό πύραυλο στον Ειρηνικό και φέτος πραγματοποίησε ασκήσεις με πραγματικά πυρά στη Θάλασσα της Τασμανίας. Στην περυσινή σύνοδο, ο περιφερειακός απεσταλμένος της Κίνας προκάλεσε αντιδράσεις ζητώντας να αφαιρεθεί από το κοινό ανακοινωθέν η αναφορά στην Ταϊβάν.
«Προφανώς, η Κίνα προσπαθεί πλέον να διαμορφώσει το Φόρουμ των Νήσων του Ειρηνικού ως θεσμό, στον οποίο δεν είναι μέλος», εκτιμά ο Σόρα.
Σύμφωνα με τον Τεκιτέκι, για να αντιμετωπιστεί η παρουσία της Κίνας, η Νέα Ζηλανδία και η Αυστραλία θα προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι οι χώρες του Ειρηνικού εξακολουθούν να τις θεωρούν «τους βασικούς εταίρους στην περιοχή».
Γιατί προκάλεσε αντιδράσεις η απόφαση να αποκλειστούν εξωτερικοί εταίροι;
Τα Νησιά Σολομώντα είναι ο μεγαλύτερος σύμμαχος της Κίνας σε θέματα ασφάλειας στην περιοχή, και η απόφαση του πρωθυπουργού Τζερεμία Μανέλε να αποκλείσει όλους τους εξωτερικούς εταίρους από τη σύνοδο, τροφοδότησε εικασίες ότι η κίνησή του στόχευε στο να κρατήσει την Ταϊβάν εκτός της συνόδου. Ο Μανέλε είπε ότι απέκλεισε τους εταίρους επειδή η ανασκόπηση της περιφερειακής αρχιτεκτονικής δεν είχε ολοκληρωθεί.
Ωστόσο, ο Σόρα πιστεύει ότι η απόφασή του να αποκλειστούν όλοι οι εταίροι ήταν ένα «σχέδιο Β», ή ένας συμβιβασμός. Η αρχική πρόταση ήταν να απομονωθεί μόνο η Ταϊβάν, λέει, κάτι που «υποδηλώνει ότι το κίνητρο και η πρόθεση πίσω από αυτό είναι στην πραγματικότητα να ικανοποιηθούν οι επιδιώξεις της Κίνας».
Η απόφαση του Μανέλε ήταν μια χαμένη ευκαιρία για τους ηγέτες του Ειρηνικού να εμπλακούν με τη διεθνή κοινότητα, συμπληρώνει ο Σόρα.
«Το φόρουμ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την εξωτερική βοήθεια για την οικονομική του ανάπτυξη και κυρίως για τη χρηματοδότηση της κλιματικής δράσης. Συνολικά, είναι μια αυτοκαταστροφική κίνηση» εκτιμά.
Πίσω από τα παρασκήνια, οι ηγέτες πιθανότατα θα συζητήσουν για την απόφαση του Μανέλε, σύμφωνα με τον Τεκιτέκι.
«Αν και δεν θα είναι στην επίσημη ατζέντα, οι ηγέτες θα τοποθετηθούν σχετικά με την Κίνα» πιστεύει.
Αλλά ίσως υπάρχει και μια θετική πλευρά στην απόφαση, προσθέτει ο Μάρκο ντε Τζονγκ, ιστορικός του Ειρηνικού και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Ώκλαντ.
«Ας ελπίσουμε ότι η απουσία εξωτερικού θορύβου θα δώσει στην περιοχή την ευκαιρία να λάβει αποφάσεις προς το συλλογικό της συμφέρον» καταλήγει.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
Γίνε μέλος στο κανάλι μας στο Viber
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος
