Ο διαλογισμός εξετάζεται όλο και περισσότερο όχι μόνο ως εργαλείο χαλάρωσης, αλλά ως πιθανή στρατηγική για τη διατήρηση ή ακόμα και την αναζωογόνηση της γνωστικής λειτουργίας. Πρόσφατες έρευνες και η γνώμη των ειδικών υποδηλώνουν, ότι ο διαλογισμός μπορεί να προσφέρει περισσότερα από τη συναισθηματική ρύθμιση: θα μπορούσε να παίξει ρόλο στην επιβράδυνση ή και την μερική αναστροφή της γήρανσης του εγκεφάλου!
Αυτό το άρθρο παρουσιάζει τι λένε οι επιστήμονες και οι ειδικοί ψυχολόγοι για τα γνωστικά οφέλη του διαλογισμού, πώς επηρεάζει τη δομή και την λειτουργία του εγκεφάλου και εάν ως συνεπής πρακτική μπορεί να κάνει τον εγκέφαλο βιολογικά νεότερο.
Ποια είναι τα αποδεδειγμένα οφέλη του διαλογισμού στον εγκέφαλο;
Ο διαλογισμός ενισχύει την λειτουργία του εγκεφάλου, βελτιώνοντας τη μνήμη, την εστίαση, τη συναισθηματική ρύθμιση και τη δομική υγεία του εγκεφάλου.
Νευροεπιστημονικές μελέτες έχουν δείξει, ότι ο διαλογισμός σχετίζεται με μετρήσιμες αλλαγές στις περιοχές του εγκεφάλου, οι οποίες εμπλέκονται στην μάθηση, την μνήμη, την αυτογνωσία και το συναίσθημα. Αυτά τα οφέλη δεν είναι ανέκδοτα: οι μακροχρόνιοι διαλογιστές συχνά εμφανίζουν αυξημένο πάχος του εγκεφαλικού φλοιού σε περιοχές που συνήθως επηρεάζονται από τη γήρανση.
- Ενισχύει την προσοχή και τη συγκέντρωση μέσω της συνεχούς εξάσκησης.
- Ενισχύει τις συνδέσεις στον προμετωπιαίο φλοιό (συνδέεται με την λήψη αποφάσεων).
- Αυξάνει τον όγκο της φαιάς ουσίας σε τομείς που σχετίζονται με την μνήμη και την ενσυναίσθηση.
- Περιορίζει την περιπλάνηση του μυαλού και τον μηρυκασμό (εμμονική ανακύκλωση σκέψεων).
- Μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης, η οποία σχετίζεται με το στρες και βλάπτει τον εγκεφαλικό ιστό με την πάροδο του χρόνου.
Μπορεί ο διαλογισμός να αντιστρέψει πραγματικά τη γήρανση του εγκεφάλου;
Ο διαλογισμός μπορεί να βοηθήσει στην επιβράδυνση ή την μερική αναστροφή της γήρανσης του εγκεφάλου, διατηρώντας τον όγκο της φαιάς ουσίας και βελτιώνοντας τη νευρική πλαστικότητα.
Οι ψυχολόγοι και οι νευροεπιστήμονες βλέπουν όλο και περισσότερο τον διαλογισμό ως ένα ισχυρό νευροπροστατευτικό εργαλείο. Ο διαλογισμός φαίνεται να διατηρεί τον όγκο του εγκεφάλου σε ηλικιωμένους ενήλικες και μπορεί ακόμη και να οδηγήσει σε δομικές αλλαγές, που μοιάζουν με εκείνες των νεότερων εγκεφάλων.
- Μια μελέτη του UCLA διαπίστωσε ότι άτομα που έκαναν διαλογισμός μακροχρόνια είχαν καλύτερα διατηρημένη φαιά ουσία από συνομήλικούς τους που δεν έκαναν διαλογισμό.
- Ο διαλογισμός ενισχύει τη νευροπλαστικότητα: την ικανότητα του εγκεφάλου να σχηματίζει νέες νευρικές συνδέσεις, ακόμη και αργότερα στη ζωή.
- Η ενσυνειδητότητα βελτιώνει την τελομεράση: έναν βιοδείκτη που σχετίζεται με τη γήρανση των κυττάρων και τη μακροζωία.
Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι ο διαλογισμός θα μπορούσε δυνητικά να μετριάσει τη γνωστική έκπτωση και να διατηρήσει την λειτουργία του εγκεφάλου μέχρι την τρίτη ηλικία.
Πόσος χρόνος χρειάζεται για να επηρεάσει ο διαλογισμός την υγεία του εγκεφάλου;
Αξιοσημείωτες αλλαγές στον εγκέφαλο μπορεί να συμβούν μέσα σε εβδομάδες, αλλά τα σημαντικά δομικά αποτελέσματα απαιτούν συνήθως συνεπή εξάσκηση επί μήνες ή χρόνια.
Βραχυπρόθεσμες μελέτες δείχνουν ότι μόλις δύο μήνες διαλογισμού μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές στον όγκο του εγκεφάλου στον ιππόκαμπο και την αμυγδαλή. Ωστόσο, τα μακροπρόθεσμα οφέλη, συμπεριλαμβανομένης της αντιστροφής της γήρανσης του εγκεφάλου, εμφανίζονται κυρίως σε άτομα που διαλογίζονται τακτικά για αρκετά χρόνια.
- Τα αρχικά οφέλη (εστίαση, ρύθμιση της διάθεσης) ξεκινούν μέσα σε λίγες εβδομάδες.
- Οι δομικές αλλαγές του εγκεφάλου παρατηρούνται συνήθως μετά από 2-3 μήνες καθημερινής πρακτικής.
- Τα μακροπρόθεσμα νευροπροστατευτικά αποτελέσματα συσχετίζονται με χρόνια συνεχούς διαλογισμού.
Ποιοι τύποι διαλογισμού είναι καλύτεροι για την υγεία του εγκεφάλου;
Ο διαλογισμός που βασίζεται στην ενσυνειδητότητα και ο διαλογισμός με αγάπη και καλοσύνη είναι από τους πιο ωφέλιμους για την υγεία του εγκεφάλου.
Διαφορετικά στυλ διαλογισμού ενεργοποιούν διαφορετικά νευρωνικά κυκλώματα. Ο διαλογισμός ενσυνειδητότητας είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός στην ενίσχυση της προσοχής και της μνήμης, ενώ οι πρακτικές που βασίζονται στη συμπόνια ενισχύουν τη συναισθηματική επεξεργασία και τη συνδεσιμότητα σε περιοχές του εγκεφάλου, που σχετίζονται με την ενσυναίσθηση.
| Τύπος διαλογισμού | Βασικό όφελος | Περιοχή του εγκεφάλου επηρεάζεται |
| Ενσυνειδητότητα | Ενισχύει την προσοχή και την μνήμη | Προμετωπιαίος φλοιός, ιππόκαμπος |
| Αγάπη-Καλοσύνη | Βελτιώνει τη συναισθηματική ρύθμιση | Αμυγδαλή, νήσος |
| Εστιασμένη προσοχή | Εκπαιδεύει τον γνωστικό έλεγχο | Πρόσθιος κυκλικός φλοιός |
| Σάρωση σώματος | Αυξάνει την επίγνωση του σώματος | Σωματοαισθητικός φλοιός |
Συχνές Ερωτήσεις
Μπορεί ο διαλογισμός να αποτρέψει την άνοια ή τη νόσο του Αλτσχάιμερ;
Αν και δεν υπάρχουν στοιχεία ότι ο διαλογισμός αποτρέπει την άνοια άμεσα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο βελτιώνοντας το γνωστικό αποθεματικό, μειώνοντας το άγχος και προάγοντας τη νευροπλαστικότητα, παράγοντες που σχετίζονται με βραδύτερη γνωστική έκπτωση.
Οι ηλικιωμένοι ωφελούνται όσο οι νεότεροι από τον διαλογισμό;
Ναι. Μάλιστα, οι ηλικιωμένοι μπορεί να ωφεληθούν περισσότερο, καθώς ο διαλογισμός βοηθά στη διατήρηση του όγκου του εγκεφάλου σε περιοχές που επηρεάζονται από τη γήρανση. Έχουν επίσης αναφερθεί βελτιώσεις στη διάθεση, την μνήμη και την ανθεκτικότητα.
Είναι ο καθοδηγούμενος διαλογισμός τόσο αποτελεσματικός όσο η σιωπηλή πρακτική;
Ο καθοδηγούμενος διαλογισμός μπορεί να είναι εξίσου αποτελεσματικός, ειδικά για αρχάριους. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η συνέπεια και η καλλιέργεια εστιασμένης επίγνωσης, ανεξαρτήτως μορφής.
Πόσο χρόνο πρέπει να αφιερώνω στον διαλογισμό για να ωφελήσω την υγεία του εγκεφάλου μου;
Οι ειδικοί συνιστούν να ξεκινήσετε με 10-20 λεπτά την ημέρα. Τα μακροπρόθεσμα γνωστικά αποτελέσματα τείνουν να συσχετίζονται με τη συχνότητα και τη διάρκεια της πρακτικής, παρά με την ένταση.
Είναι μόνιμα τα αποτελέσματα του διαλογισμού;
Μερικές δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο μπορεί να επιμείνουν, αλλά πολλά οφέλη —ειδικά γνωστικά και συναισθηματικά— διατηρούνται μόνο με συνεχή εξάσκηση.
Σύνοψη
Ο διαλογισμός αναδύεται όχι μόνο ως τάση ευεξίας αλλά ως ένα δυνητικά μετασχηματιστικό εργαλείο για τη γνωστική μακροζωία. Από την ενίσχυση της μνήμης μέχρι την επιβράδυνση της ατροφίας του εγκεφάλου, η τακτική εξάσκηση μπορεί να προσφέρει μετρήσιμη προστασία έναντι της εγκεφαλικής εξασθένησης που σχετίζεται με την ηλικία.
Αν και μπορεί να μην «αντιστρέφει τη γήρανση» με την κυριολεκτική έννοια, ο διαλογισμός φαίνεται να βοηθά στη διατήρηση της νεανικής αρχιτεκτονικής του εγκεφάλου και να επεκτείνει τη διανοητική διαύγεια. Καθώς περισσότεροι ψυχολόγοι και νευροεπιστήμονες ενστερνίζονται τον ρόλο του στην υγεία του εγκεφάλου, ο διαλογισμός θεωρείται όλο και περισσότερο όχι μόνο μια πνευματική συνήθεια, αλλά ένας τύπος εκπαίδευσης του εγκεφάλου σε μακροπρόθεσμη βάση.
Πηγές:
psychologytoday.com
harvard.edu
clevelandclinic.org
apa.org
