Λίγο πιο έξω από τις ακτές της Αυστραλίας, ένα κοπάδι φαλαινών εθεάθη να κολυμπά στην επιφάνεια, ενώ οι μικρές πιτσιλιές μπροστά του «μαρτυρούσαν» πως δεν ήταν μόνο. Ένα κοπάδι ρινοδέλφινων ξεπηδούσε μπροστά από τις φάλαινες.
Αυτό το σκηνικό, που καταγράφηκε από μια «crittercam» -κάμερα προσαρμοσμένη σε μία από τις φάλαινες- αποτελεί μόνο ένα παράδειγμα αλληλεπίδρασης μεταξύ φαλαινών και δελφινιών, η οποία μπορεί να είναι πολύ πιο συχνή από όσο νόμιζαν οι επιστήμονες.
Μετά την ανάλυση βίντεο και φωτογραφιών από 199 περιστατικά αλληλεπίδρασης φαλαινών και δελφινιών, που αφορούσαν 19 είδη σε όλο τον κόσμο, ομάδα ερευνητών διαπίστωσε ότι το ένα τέταρτο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «πιθανώς θετική αλληλεπίδραση», σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό Discover Animals. Δεν είναι απολύτως σαφές πόσο συνειδητοποιημένα είναι τα ζώα για την παρουσία το ένα του άλλου, ούτε αν πρόκειται για παιχνίδι.
Πιθανές θετικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ δελφινιών και φαλαινών
Η ερευνητική ομάδα αναζήτησε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης εικόνες από επαφές των δύο ειδών σε ωκεανούς σε όλο τον κόσμο, καθώς και δύο βίντεο που κατέγραψαν οι κάμερες-crittercam.
Στο 80% των περιστατικών, τα δελφίνια κολυμπούσαν κοντά στα κεφάλια των φαλαινών, κάτι που δείχνει αμοιβαία επίγνωση ή ακόμη και προσπάθεια να τραβήξουν την προσοχή τους, εξηγεί ο Όλαφ Μέινεκε, συν-συγγραφέας της μελέτης και επικεφαλής του προγράμματος «Φάλαινες και Κλίμα» στο Πανεπιστήμιο Griffith, στο Κουίνσλαντ της Αυστραλίας. Σε ορισμένα παραδείγματα, τα δελφίνια φαίνονταν να τρίβονται ή να αγγίζουν σκόπιμα τις φάλαινες.
Η στενή τους εγγύτητα «υποδηλώνει ότι αναζητούν είτε άμεση είτε τουλάχιστον οπτική επαφή», λέει ο Μέινεκε.
Σε αρκετές περιπτώσεις, τα δελφίνια «σέρφριζαν» στο κύμα που δημιουργούσε η φάλαινα την ώρα που κολυμπούσε, κοντά στο κεφάλι ή το ρύγχος της -όπως κάνουν συχνά με πλοία. «Ήταν τα δελφίνια τόσο κοντά στο ρύγχος επειδή απολάμβαναν τη γρήγορη βόλτα ή μήπως προσπαθούσαν πραγματικά να έρθουν σε επαφή με τις φάλαινες;» διερωτάται ο Μέινεκε.
Τα δελφίνια παρατηρούνται συχνά να παίζουν γύρω από τις φάλαινες, αλλά τέτοια συμπεριφορά «ιστορικά ερμηνευόταν ως παιχνίδι των δελφινιών με αυτό το τεράστιο πλάσμα του ωκεανού», σχολιάζει η Θία Τέιλορ, διευθύντρια του Sussex Dolphin Project στην Αγγλία. «Όμως δεν υπήρχαν πολλές καταγραφές φαλαινών που να ανταποδίδουν το παιχνίδι».
Όταν ο Μέινεκε και οι συνεργάτες του ανέλυσαν προσεκτικά το υλικό, συνειδητοποίησαν ότι κάποιες φάλαινες φαίνονταν να αντιδρούν.
Αναζητούν οι φάλαινες τα δελφίνια;
Με βάση τις καταγεγραμμένες συμπεριφορές, ορισμένα είδη φαλαινών φαίνεται να ανταποδίδουν περισσότερο τις φιλικές προσεγγίσεις των δελφινιών. Οι καμπουροφάλαινες ειδικά -που θεωρείται ότι έχουν ιδιαίτερη σύνδεση με άλλες θαλάσσιες μορφές ζωής, καθώς έχουν παρατηρηθεί να επεμβαίνουν όταν όρκες επιτίθενται σε φάλαινες, φώκιες ή ακόμη και σε λυθρίνια- έδειχναν πιο δεκτικές σε τέτοιους «δεσμούς».
Από όλες τις καταγεγραμμένες αλληλεπιδράσεις με καμπουροφάλαινες, «τουλάχιστον το ένα τρίτο θεωρήθηκε θετικό, με τις ίδιες τις φάλαινες να κολυμπούν εσκεμμένα προς τα δελφίνια», λέει ο Μέινεκε.
Οι καμπουροφάλαινες κύλησαν στο πλάι, έδειξαν την κοιλιά τους -συμπεριφορά που συνδέεται με κοινωνικοποίηση ή ερωτοτροπία-και άπλωσαν τα πτερύγιά τους προς τα δελφίνια. Οι γκρίζες φάλαινες έκαναν παρόμοιες κινήσεις, ενώ οι νότιες φάλαινες «right whales» χτυπούσαν το νερό με τα πτερύγιά τους, κάτι που σχετίζεται με επικοινωνία και κοινωνική αλληλεπίδραση. «Είναι πραγματικά ενδιαφέρον να βλέπεις αυτό το αμφίδρομο παιχνίδι, και όχι κάτι μονόπλευρο», σχολιάζει η Τέιλορ.
Σε δύο αινιγματικά περιστατικά, καμπουροφάλαινες σήκωσαν ένα ρινοδέλφινο με το ρύγχος τους. Η Τέιλορ δεν μπόρεσε να το εξηγήσει, αλλά δεν το εξέλαβε ως επιθετική πράξη. «Κανονικά οι επιθετικές κινήσεις περιλαμβάνουν δυνατότερα χτυπήματα με την ουρά ή το κεφάλι».
Ωστόσο, η επαφή μεταξύ κητωδών δεν είναι πάντα θετική. Στην Αγγλία, ερευνητές έχουν καταγράψει δελφίνια να θανατώνουν φώκαινες και να εγκαταλείπουν το κουφάρι χωρίς να το φάνε. Οι επιστήμονες δεν ξέρουν γιατί, αλλά ίσως πρόκειται απλώς για παιχνίδι. «Αυτό είναι η πιο σκοτεινή πλευρά του παιχνιδιού», λέει η Τέιλορ.
Κάποια άλλα είδη που κατέγραψε η μελέτη έδειξαν λιγότερο ενδιαφέρον για τα δελφίνια σε σχέση με τις φιλικές καμπουροφάλαινες – όπως οι πτεροφάλαινες, οι γαλάζιες και οι βόρειες “right whales”, που δεν έδειξαν καμία ή ελάχιστη αντίδραση.
Η σημασία του παιχνιδιού
Πέρα από διασκέδαση, το παιχνίδι είναι σημαντικό για τη γνωστική και κοινωνική ανάπτυξη. «Τα δελφίνια βασίζονται έντονα στα κοινωνικά τους δίκτυα για την εύρεση τροφής, το κυνήγι και την αναπαραγωγή», εξηγεί η Τέιλορ. «Όπως και στους ανθρώπους, το παιχνίδι είναι ένας εξαιρετικός τρόπος ενίσχυσης των κοινωνικών δεσμών».
Η κατανόηση του αν διαφορετικά είδη αναζητούν το ένα το άλλο για παιχνίδι βοηθά τους ειδικούς να ερμηνεύσουν καλύτερα την κατανομή τους, κάτι που μπορεί να ενισχύσει τις προσπάθειες προστασίας και να ενδυναμώσει τη δημόσια υποστήριξη για μέτρα διατήρησης.
Είναι μια στρατηγική που έχει αποδώσει και στο παρελθόν. Πριν από το 1970, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν γνώριζαν ότι οι φάλαινες μπορούσαν να «τραγουδούν». Όταν ένας θαλάσσιος βιολόγος κυκλοφόρησε έναν δίσκο με αυτά τα μελωδικά τραγούδια και ο κόσμος τα άκουσε για πρώτη φορά, η αντίληψη για τις φάλαινες άλλαξε ριζικά. «Η κατανόηση ότι τα κητώδη παίζουν, όπως κι εμείς, μπορεί να εμπνεύσει έναν παρόμοιο συναισθηματικό δεσμό», λέει η Τέιλορ.
Με πληροφορίες από National Geographic
