Αστρονόμοι ανακάλυψαν την προέλευση της πιο φωτεινής ταχείας έκρηξης ραδιοκυμάτων που έχει καταγραφεί ποτέ γεγονός που αναμένεται να προσφέρει νέα στοιχεία για ένα από τα πιο μυστηριώδη φαινόμενα του Σύμπαντος.
Τα ταχείας έκρηξης ραδιοκύματα FRB είναι μια κατηγορία ισχυρών παλμών ραδιοσημάτων η ύπαρξη των οποίων καλύπτεται από μυστήριο. Αυτοί οι παλμοί προέρχονται από πολύ μακρινές αποστάσεις του Σύμπαντος έχουν διάρκεια χιλιοστά του δευτερολέπτου και στη συνέχεια εξαφανίζονται. Πρόκειται για εκρήξεις ενέργειας που είναι φωτεινότερες από ολόκληρους γαλαξίες και μπορούν να εκπέμψουν τόση ενέργεια σε χιλιοστά του δευτερολέπτου όση εκπέμπει ο Ήλιος σε λίγες ημέρες.
Μέχρι σήμερα έχουν εντοπιστεί περίπου 50 τέτοιες εκρήξεις. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ανακαλύψουν στοιχεία που να αποκαλύπτουν την προέλευση αυτών των αινιγματικών εκρήξεων χωρίς να έχει επιτευχθεί κάποια πρόοδος μέχρι σήμερα διατηρώντας αυτό το κοσμικό φαινόμενο στο πεδίο του μυστήριου.
Στο τραπέζι έχουν πέσει διάφορες θεωρίες όπως συγκρούσεις μαύρων τρυπών με αστέρες νετρονίων ή σκοτεινή ύλη που αλληλεπιδρά με πάλσαρ προκαλώντας έτσι κάποια βίαιη αντίδραση. Υπάρχουν και κάποιοι που ξεπερνούν τις επιστημονικές εξηγήσεις και πάνε ένα βήμα πιο… πέρα αναφέροντας ότι πρόκειται για σήματα που στέλνουν εξωγήινοι που θέλουν να επικοινωνήσουν με άλλα νοήμονα όταν του Σύμπαντος. Όμως η στιγμιαία φύση των FRB καθιστά από εξαιρετικά δύσκολη ως πιθανά αδύνατη την ανίχνευση πολλών στοιχείων που να ρίχνουν φως στην ταυτότητα τους.
Η ανακάλυψη
Η νέα αυτή έκρηξη έχει καταχωρηθεί επίσημα ως FRB 20250316A και έχει λάβει το παρατσούκλι “RBFLOAT” (Radio Brightest Flash Of All Time), δηλαδή «η πιο φωτεινή έκλαμψη ραδιοκυμάτων όλων των εποχών». Εντοπίστηκε για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2025 από το καναδικό πείραμα CHIME (Canadian Hydrogen Intensity Mapping Experiment), το οποίο έχει χαρακτηριστεί «μηχανή εντοπισμού FRB» χάρη στη συμβολή του στον εντοπισμό δεκάδων τέτοιων φαινομένων.
Για πρώτη φορά το τηλεσκόπιο CHIME/FRB χρησιμοποιήθηκε μόνο του για να εντοπίσει την ακριβή πηγή ενός FRB. Σε αυτή την περίπτωση, η πηγή ήταν μια περιοχή μόλις 45 ετών φωτός σε έκταση – μικρότερη και από ένα τυπικό σμήνος άστρων – σε έναν σπειροειδή βραχίονα της άκρης του γαλαξία NGC 4141 περίπου 130 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Για να γίνει αντιληπτό το κατόρθωμα οι επιστήμονες το παρομοίασαν με το να εντοπίζει κανείς ένα κέρμα των 25 σεντς από απόσταση 100 χιλιομέτρων.
Η επικεφαλής της ομάδας, Αμάντα Κουκ από το Πανεπιστήμιο McGill, δήλωσε:
«Αυτό το αποτέλεσμα σηματοδοτεί μια καμπή: δεν εντοπίζουμε πλέον απλά αυτές τις μυστηριώδεις εκλάμψεις, αλλά μπορούμε να δούμε ακριβώς από πού προέρχονται. Αυτό ανοίγει τον δρόμο για να ανακαλύψουμε αν οφείλονται σε ετοιμοθάνατα άστρα, σε εξωτικά μαγνητικά αντικείμενα ή σε κάτι που δεν έχουμε καν φανταστεί ακόμη».
Το επίτευγμα κατέστη δυνατό χάρη στις νέες εγκαταστάσεις “outriggers” του CHIME – πρόσθετες κεραίες που έχουν κατασκευαστεί σε διάφορα σημεία της Βόρειας Αμερικής, από τη Βρετανική Κολομβία έως την Καλιφόρνια.
Όπως εξήγησε η Κουκ:
«Με τα CHIME Outriggers καταφέρνουμε πλέον να “πιάνουμε” αυτά τα φευγαλέα κοσμικά σήματα την ώρα που συμβαίνουν — εντοπίζοντας τις τοποθεσίες τους όχι μόνο σε ολόκληρους γαλαξίες, αλλά ακόμα και σε συγκεκριμένα αστρικά περιβάλλοντα. Η ακρίβεια αυτής της εντόπισης, μερικές δεκάδες milliarcseconds, μας επέτρεψε να ταυτοποιήσουμε τον γαλαξία NGC 4141 και να συσχετίσουμε την έκρηξη με ένα αχνό υπέρυθρο σήμα που είχε καταγράψει το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb»
Naftemporiki.gr
