To τροπικό δάσος του Αμαζονίου που αποτελεί το μεγαλύτερο πνεύμονα της Γης αλλά και η μεγαλύτερη περιοχή βιοποικιλότητας στον πλανήτη πλησιάζει επικίνδυνα πλέον σύμφωνα με νέα στοιχεία στο σημείο καταστροφής χωρίς επιστροφή μετατρέποντας το δάσος σε μια ξηρή σαβάνα.
Αυτή η τεράστια και τρομακτική αλλαγή θα μπορούσε να προκληθεί μέχρι το τέλος του αιώνα από τον συνδυασμό της κλιματικής αλλαγής και της ασταμάτητης μαζικής αποψίλωσης του δάσους
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο, καλύπτοντας πάνω από 6 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα και φιλοξενεί το 10% των φυτικών και ζωικών ειδών του πλανήτη.
Σύμφωνα με τη WWF, περιέχει 90 έως 140 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους άνθρακα και δέχεται κατά μέσο όρο πάνω από 180 εκατοστά βροχής κάθε χρόνο. Έτσι, αποτελεί κρίσιμο στοιχείο των παγκόσμιων κύκλων νερού και άνθρακα, που ρυθμίζουν το κλίμα.
Οι κίνδυνοι
Την τελευταία εκατονταετία δάση όπως αυτό του Αμαζονίου έχουν γίνει ιδιαίτερα ευάλωτα σε ξηρασίες και πυρκαγιές, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής και της αποψίλωσης. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Ανασκόπηση Δασών του Ινστιτούτου Παγκόσμιων Πόρων (WRI), μόνο το 2024 η Βραζιλιάνικη Αμαζονία έχασε 28.000 τετρ. χλμ. δασικής κάλυψης, δηλαδή μια περιοχή όσο η Μασαχουσέτη.
Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι οι αλλαγές αυτές σπρώχνουν την Αμαζονία προς ένα «σημείο καμπής», όπου θα μετατραπεί από τροπικό δάσος σε ξηρή βλάστηση τύπου σαβάνας. Άλλοι ερευνητές όμως διαφωνούν.
Σε νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Geophysical Research Letters» επιστήμονες επανεξέτασαν το αβέβαιο μέλλον της Αμαζονίας.
Ο Άντριου Φρεντ καθηγητής επιστημών της Γης στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, δήλωσε:
«Είμαστε αρκετά βέβαιοι ότι μια τέτοια αλλαγή είναι δυνατή. Το ερώτημα είναι ποιο επίπεδο κλιματικής αλλαγής ή αποψίλωσης θα προκαλέσει αυτή τη μετάβαση». Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε ένα υπολογιστικό μοντέλο το οποίο προσομοιώνει έναν μέσο όρο περιοχής της λεκάνης του Αμαζονίου για να μελετήσει πώς θα αντιδρούσε το δάσος σε συνδυασμό κλιματικής αλλαγής και αποψίλωσης.
Τρία κρίσιμα σημεία-όρια
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα του μοντέλου, εντοπίστηκαν τρεις κρίσιμες καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν το σύστημα σε κατάρρευση:
1. 65% απώλεια δασικής κάλυψης
2. 10% μείωση της υγρασίας που προέρχεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό
3. 6% μείωση της βροχόπτωσης
Αν ξεπεραστούν αυτά τα όρια, ακόμα και μικρές αλλαγές στο κλίμα ή στην κάλυψη του δάσους θα μπορούσαν να ωθήσουν την Αμαζονία πέρα από το σημείο επιστροφής, μετατρέποντάς την σε σαβάνα.
Η αλλαγή αυτή βασίζεται σε έναν φαύλο κύκλο μεταξύ εδάφους, βλάστησης και υγρασίας στην ατμόσφαιρα:
Τα δέντρα αντλούν νερό από το έδαφος και το απελευθερώνουν στην ατμόσφαιρα μέσω εξάτμισης και διαπνοής.
Το νερό μετατρέπεται σε βροχή, που επιστρέφει στο έδαφος, τροφοδοτώντας ξανά τα δέντρα. Αν μειωθούν τα δέντρα, μειώνεται η βροχόπτωση, το έδαφος στεγνώνει, το δάσος γίνεται πιο ξηρό και τελικά εξαφανίζεται.
«Αυτό μπορεί να συμβεί τόσο από αποψίλωση όσο και από την κλιματική αλλαγή, καθώς επηρεάζεται η ποσότητα νερού που εισέρχεται στη λεκάνη από τον Ατλαντικό» λέει ο Φρεντ.
Περιορισμοί και επείγουσα δράση
Οι ερευνητές παραδέχονται ότι το μοντέλο τους δεν εξετάζει χωρικές διαφορές, καθώς εστιάζει σε ένα μόνο σημείο. Ο Κρις Μπούλτον, επιστήμονας κλίματος από το Πανεπιστήμιο του Exeter, συμφωνεί ότι είναι κρίσιμο να εξεταστεί πού ακριβώς γίνεται η αποψίλωση.
«Αν η αποψίλωση γίνει κοντά στον Ατλαντικό, εμποδίζεται η εξάτμιση στην άκρη του δάσους, και λιγότερο νερό φτάνει στις εσωτερικές περιοχές του Αμαζονίου».
Οι συγγραφείς της μελέτης τονίζουν την ανάγκη για επείγουσα δράση. «Ακόμα και σε ήπια σενάρια κλιματικής αλλαγής, η συνεχιζόμενη αποψίλωση μπορεί να καταστρέψει την Αμαζονία μέσα στα επόμενα 100 χρόνια. Πρέπει να μειώσουμε την αποψίλωση και την κλιματική αλλαγή μέσα στην επόμενη 10ετία-20ετία αν θέλουμε να διατηρηθεί το οικοσύστημα. Η κατανόησή μας ίσως δεν είναι πλήρης, αλλά θα ήταν ανόητο να βασιστούμε σε αυτή την αβεβαιότητα» καταλήγει ο Φρεντ.
Naftemporiki.gr
