Καινοτόμο «Sponge Park» στα Τρίκαλα

Ένα μωσαϊκό μέτρων που βασίζονται στη φύση ξεκινά να υλοποιείται στα Τρίκαλα υπό την ηγεσία του έργου Horizon Europe SpongeWorks, με στόχο την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κλιματική αλλαγή.

Καθώς τα ακραία κλιματικά φαινόμενα εντείνονται σε ολόκληρη την Ευρώπη, αυτή η φιλόδοξη νέα πρωτοβουλία καταδεικνύει, πώς τα συγκεκριμένα μέτρα μπορούν να αποκαταστήσουν τη λειτουργία των «σφουγγαριών των τοπίων», συμβάλλοντας στη συγκράτηση του νερού και στην προστασία των εδαφών.

Στα Τρίκαλα, με υλοποιητή την e-trikala ΑΕ για τον Δήμο Τρικκαίων, δημιουργείται ένα νέο Sponge Park ως εμβληματικός χώρος επίδειξης: καλύπτοντας μια έκταση 2 εκταρίων (στην παραλία «Ζαχαρη» του Αγιαμονιώτη ποταμού), το πάρκο θα διαθέτει ένα ευρύ φάσμα «μέτρων σφουγγαριών» σε μικρή κλίμακα και πλήρως λειτουργικά.

Τα μέτρα προέρχονται από τοποθεσίες υλοποίησης σε ολόκληρο το έργο και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται – η χαμηλή άροση – η εδαφοκάλυψη – η επικάλυψη με τη συγκομιδή νερού – οι ζώνες ανάσχεσης – οι φράχτες – η παρόχθια δασική φύτευση.

Τα «μέτρα σφουγγαριού» έχουν σχεδιαστεί για την αποκατάσταση και την ενίσχυση των φυσικών υδρολογικών διεργασιών, συμβάλλοντας στη συγκράτηση του νερού εκεί όπου πέφτει, στη μείωση της απορροής και στη διατήρηση και αναγέννηση του εδάφους και των υδάτινων συστημάτων.

Το Sponge Park, που θα υλοποιεί μια ποικιλία μέτρων, συνήθως απλώνεται σε μεγάλα τοπία και ποικίλες ευρωπαϊκές περιοχές, σε μια φιλική προς το χρήστη, γνωστή και εύκολα προσβάσιμη τοποθεσία στα Τρίκαλα, όπου ειδήμονες, κάτοικοι και επισκέπτες μπορούν να περπατήσουν και να εξερευνήσουν.

Το έργο SpongeWorks, το οποίο χρηματοδοτείται στο πλαίσιο του προγράμματος «Horizon Europe» και στο οποίο συμμετέχουν 28 εταίροι από ολόκληρη την ήπειρο, έχει ως στόχο να αποδείξει ότι ένα δίκτυο αποκεντρωμένων, φυσικών μέτρων συγκράτησης των υδάτων – προσεκτικά προσαρμοσμένων στις τοπικές ανάγκες – μπορεί να έχει πραγματικό, μετρήσιμο αντίκτυπο σε ολόκληρες λεκάνες απορροής ποταμών, σε κλίμακα τοπίου.

Ενισχύοντας τη «λειτουργία του σφουγγαριού», την ικανότητα συγκράτησης του περισσευούμενου νερού και αργότερα την αργή απελευθέρωσή του όταν χρειάζεται, στοχεύει να συμβάλλει αποφασιστικά στην αντιμετώπιση ορισμένων από τις πιο πιεστικές περιβαλλοντικές απειλές της Ευρώπης: πλημμύρες, ξηρασίες, στειρότητα και διάβρωση του εδάφους και λειψυδρία.

Η πόλη των Τρικάλων, συνεργάτης στο SpongeWorks και γνωστή για την ηγετική της θέση στις αστικές καινοτομίες, διαδραματίζει πρωτοποριακό ρόλο σε αυτό το όραμα.

Το Sponge Park, που βρίσκεται στην περιοχή της Θεσσαλίας – μια περιοχή που επλήγη σκληρά από την ξηρασία και τις πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες – θα λειτουργήσει ως πάρκο επίδειξης προβολής για λύσεις που βασίζονται στη φύση και μπορούν να επεκταθούν σε άλλες ευάλωτες περιοχές της Ευρώπης.

Για την υλοποίηση αυτού του οράματος, το SpongeWorks συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο Leibniz του Ανόβερου, τον συντονιστή εταίρο του έργου, για να ξεκινήσει έναν φοιτητικό διαγωνισμό σχεδιασμού. Φοιτητές από το τμήμα Αρχιτεκτονικής και Επιστημών Τοπίου του γερμανικού πανεπιστημίου θα υποβάλουν προτάσεις για τη διάταξη και την αρχιτεκτονική τοπίου του Sponge Park. Το νικητήριο σχέδιο, που θα επιλεγεί τον Σεπτέμβριο, θα συνδυάσει μια ισορροπία μεταξύ οικολογικής απόδοσης, οπτικής ελκυστικότητας και δημόσιας δέσμευσης και η κατασκευή με βάση τα νικητήρια σχέδια θα ξεκινήσει λίγο αργότερα.

Ο Christian Albert, συντονιστής του SpongeWorks και καθηγητής σχεδιασμού τοπίου στο LUH, δήλωσε: «Βλέπω το Sponge Parkως ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό για να αναδείξει τη σκοπιμότητα και τις θετικές επιπτώσεις των μέτρων σφουγγαριών και είμαι πολύ χαρούμενος για την ευκαιρία για τους μαθητές μας να μάθουν περισσότερα για την ιδέα και να υποστηρίξουν τη δημιουργία του πάρκου με δημιουργικές ιδέες και προτάσεις σχεδιασμού».

Ο Γιώργος Χρυσόμαλλος, Διευθύνων Σύμβουλος της e-Trikala Α.Ε., δήλωσε: «Το Sponge Park είναι μια μοναδική ευκαιρία για την πόλη μας να φέρει την κλιματική καινοτομία πιο κοντά στους πολίτες. Παρουσιάζοντας πραγματικά, απτά παραδείγματα λύσεων που βασίζονται στη φύση, στοχεύουμε να εμπνεύσουμε την ευαισθητοποίηση, τη μάθηση και τη δράση, ξεκινώντας από εδώ στα Τρίκαλα και φτάνοντας σε όλη την Ευρώπη».

Μόλις ολοκληρωθεί, το Sponge Park Τρικάλων θα χρησιμεύσει ως ένα ζωντανό εργαστήριο και δημόσια βιτρίνα για την προσέγγιση του SpongeWorks – φέρνοντας σε επαφή επιστήμονες, περιφερειακούς υλοποιητές, σχεδιαστές και εκπροσώπους τοπικών κοινοτήτων από όλες τις ευρωπαϊκές περιοχές για να διερευνήσουν από κοινού στρατηγικές τοπίου ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή.

Το έργο SpongeWorks έχει λάβει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα έρευνας και καινοτομίας Ορίζοντας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της συμφωνίας επιχορήγησης αριθ. 101156116 και από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Το έργο θα διαρκέσει από την 1η Σεπτεμβρίου 2024 έως τις 31 Αυγούστου 2028.