Οι ωκεανοί μαστίζονται από περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία απειλούν την ζωή εντός και, φυσικά, εκτός αυτών. Ένας «αόρατος» εχθρός είναι και η αύξηση της οξύτητάς τους.
Η λεγόμενη οξίνιση των ωκεανών φαίνεται τα τελευταία χρόνια να έχει επιδεινωθεί και παρότι οι άνθρωποι δεν βλέπουν άμεσα την παρουσία της, τα υδρόβια όντα επηρεάζονται βαθιά και, δυνητικά, μη αναστρέψιμα.
Οι ωκεανοί ζητούν την προσοχή μας
Με δυσκολία μπορεί κανείς από την μαρίνα του Πλίμουθ να εντοπίσει μία μεγάλη κίτρινη σημαδούρα, σε μία απόσταση περίπου 9,5 χιλιομέτρων.
Αυτός ο σημαντήρας δεδομένων – L4 – είναι ένας από τους πολλούς που ανήκουν στο Plymouth Marine Laboratory (PML), ένα ερευνητικό κέντρο στο Ντέβον αφιερωμένο στη θαλάσσια επιστήμη.
Ένα πρωινό του Μαΐου, ο καθηγητής Τζέιμς Φίσγουϊκ, επικεφαλής της θαλάσσιας τεχνολογίας και αυτονομίας του PML, βρίσκεται στην κορυφή της σημαδούρας και την ελέγχει για καιρικές και άλλες ζημιές. «Ο συγκεκριμένος σημαντήρας είναι ένας από τους πιο εξελιγμένους στον κόσμο», λέει καθώς ανεβαίνει τη σκάλα στην κορυφή. «Είναι εξοπλισμένος με όργανα και αισθητήρες που μπορούν να μετρήσουν τα πάντα, από τη θερμοκρασία, μέχρι την αλατότητα, το διαλυμένο οξυγόνο, το φως και τα επίπεδα οξύτητας».
Είναι οι ωριαίες καταγραφές αυτής της τελευταίας μέτρησης, του pH του νερού, που προσθέτουν σε μια εικόνα σε τοπικό και παγκόσμιο επίπεδο που απασχολεί όλο και περισσότερο τους επιστήμονες, τονίζει δημοσίευμα του Guardian.
Μια γυναίκα στη Βραζιλία μαζεύει τα σκουπίδια από την άμμο μετά από μια συμβολική τελετουργία που ονομάζεται «O Abraco» (Η αγκαλιά), η οποία αντιπροσωπεύει μια αγκαλιά στον ωκεανό. REUTERS/Pilar Olivares
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η οξίνιση των ωκεανών αυξάνεται – και μάλιστα με ανησυχητικό ρυθμό. Η οξίνιση των ωκεανών, που συχνά αποκαλείται «κακός δίδυμος» της κλιματικής κρίσης, προκαλείται όταν το διοξείδιο του άνθρακα απορροφάται γρήγορα στον ωκεανό, όπου στη συνέχεια αντιδρά με μόρια νερού οδηγώντας σε πτώση του pH του θαλασσινού νερού.
Ένα έγγραφο που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα από επιστήμονες του PML, της Εθνικής Υπηρεσίας Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (Noaa) των ΗΠΑ και του Cimers (Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον), δείχνει ότι η οξίνιση των ωκεανών συντελείται ταχύτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.
Μέρος του προβλήματος για τους επιστήμονες στο να το αναδείξουν στην παγκόσμια κοινή γνώμη είναι ότι δεν μπορείτε να δείτε τα επίπεδα pH στη θάλασσα στην παραλία κοντά σας, οπότε πώς ξέρετε ότι συμβαίνει;
Ένας «αόρατος» εχθρός
«Είναι δύσκολο γιατί δεν υπάρχει κάτι χειροπιαστό που να φαίνεται», λέει ο καθηγητής Στιβ Γουίντικομπ, διευθυντής επιστήμης στο PML και ομιλητής για την οξίνιση των ωκεανών. «Είναι δύσκολο να δούμε τις βιολογικές επιπτώσεις, επειδή θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να συμβούν και η διαφοροποίηση των επιπτώσεων της οξίνισης των ωκεανών από πράγματα όπως η θερμοκρασία, οι αλιευτικές πιέσεις και η ρύπανση καθιστά πραγματικά δύσκολο να δημιουργηθεί ώθηση και δυναμική στους φορείς λήψης αποφάσεων και στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής για να το αντιμετωπίσουν πραγματικά».
Μια άμεση εικόνα των επιπτώσεων παρέχει ένα βίντεο από το Noaa που δείχνει ένα pteropod να κολυμπάει σε νερό με φυσιολογικό επίπεδο pH, μαζί με ένα άλλο όπου το pteropod έχει εκτεθεί σε αυξημένα επίπεδα CO2 για δύο εβδομάδες. Στο πρώτο βίντεο το θαλάσσιο πλάσμα έχει καθαρό κέλυφος και κολυμπάει ενεργά, ενώ στο δεύτερο δείχνει ένα μερικώς διαλυμένο και σχισμένο κέλυφος και το pteropod να δυσκολεύεται να κινηθεί στο νερό. Εικόνες όπως αυτή βοηθούν τους επιστήμονες να ευαισθητοποιηθούν για το θέμα, αλλά από μόνες τους δεν θα είναι ποτέ αρκετές.
Αυτή η έλλειψη προβολής και κατανόησης των επιπτώσεων της οξίνισης οδήγησε τους επιστήμονες να επικεντρωθούν στη δημιουργία ενός συνόλου εργασιών που δείχνει με σαφήνεια τις στατιστικές συσχετίσεις μεταξύ των αυξανόμενων επιπέδων οξύτητας στους ωκεανούς και των αλλαγών στις βιολογικές διεργασίες στη χλωρίδα και την πανίδα της θάλασσας σε διάφορες περιοχές σε όλο τον κόσμο.
Ένα καλό παράδειγμα μπορεί να παρατηρηθεί στα βορειοδυτικά των ΗΠΑ. Περίπου το 2010, η βιομηχανία καλλιέργειας στρειδιών – αξίας εκατομμυρίων δολαρίων – σχεδόν κατέρρευσε αφού η παραγωγή τους φάνηκε να μειώνεται απότομα.
Η καθηγήτρια Έλεν Φάιντλεϊ από το PML εξήγησε τι είχε συμβεί.
Το επίπεδο οξύτητας στο νερό είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο που σήμαινε ότι τα στρείδια είχαν παγιδευτεί στην προνυμφική τους κατάσταση και δεν μπορούσαν να αναπτύξουν το κέλυφος.
«Στη δυτική ακτή παρατηρείται μια άνοδος των βαθιών υδάτων, και αυτά τα βαθιά ύδατα έχουν φυσικά περισσότερο CO2. Επιπλέον, όμως, έχουμε την επίδραση της οξίνισης από την ατμόσφαιρα και αυτό ενισχύει το φαινόμενο της ανύψωσης. Αποδείχθηκε, μετά από κάποια έρευνα, ότι οι σωλήνες εισαγωγής που συνδέονται με τα εκκολαπτήρια έφερναν αυτό το όξινο νερό, το οποίο είχε ενισχυθεί με την πάροδο των ετών».
Το επίπεδο οξύτητας στο νερό είχε φτάσει σε τέτοιο σημείο που σήμαινε ότι τα στρείδια είχαν παγιδευτεί στην προνυμφική τους κατάσταση και δεν μπορούσαν να αναπτύξουν το κέλυφος που χρειάζονταν για να αναπτυχθούν. Τα εκκολαπτήρια εγκατέστησαν στη συνέχεια αισθητήρες για τη μέτρηση του pH του νερού και πρόσθεσαν χημικές ουσίες στις δεξαμενές των εκκολαπτηρίων για τον περιορισμό του όξινου νερού όταν ήταν απαραίτητο.
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η εκπαίδευση σχετικά με πρωτοβουλίες όπως στα εκκολαπτήρια στρειδιών των βορειοδυτικών ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την κρατική χρηματοδότηση, θα βοηθήσει να ενθαρρυνθούν και άλλες χώρες να αναλάβουν δράση κατάλληλη για το δικό τους ιδιαίτερο πρόβλημα οξίνισης. Όμως μεγάλα τμήματα του κόσμου δεν έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται για να αρχίσουν να σχεδιάζουν τι πρέπει να κάνουν.
Απαραίτητες οι λύσεις σε παγκόσμιο επίπεδο
Υπάρχουν υποχρεώσεις για τις χώρες να αντιμετωπίσουν την οξίνιση των ωκεανών που κατοχυρώνονται σε διεθνείς συμφωνίες, όπως, πιο πρόσφατα, το Παγκόσμιο Πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα, το οποίο στοχεύει στο να σταματήσει και να αντιστρέψει την απώλεια της βιοποικιλότητας. Ωστόσο, την ώρα που οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων είτε δεν διαθέτουν τους πόρους για την αντιμετώπιση του ζητήματος, είτε απλώς αναζητούν τρόπους για την εφαρμογή ενός σχεδίου, οι εμπορικοί φορείς αναλαμβάνουν να προσφέρουν εναλλακτικές λύσεις.
Σύμφωνα με τον Guardian, η γεωμηχανική, γνωστή και ως μηχανική κλίματος, στον ωκεανό εξελίσσεται σε μεγάλη επιχείρηση. Οι εταιρείες επικεντρώνονται σε διάφορους ανθρωπογενείς τρόπους για την απομάκρυνση του άνθρακα από τις θάλασσες, με τον πιο ανεπτυγμένο ίσως από αυτούς να είναι η αύξηση της αλκαλικότητας των ωκεανών. Εδώ προστίθεται αλκαλικό διάλυμα στο θαλασσινό νερό για να αυξηθεί το επίπεδο pH. Αν αυτό γίνεται σε ελεγχόμενο, πολύ τοπικό επίπεδο, όπως στις δεξαμενές στα εκκολαπτήρια στρειδιών, μπορεί να είναι αποτελεσματικό. Όμως πολλοί επιστήμονες ανησυχούν ότι η βιομηχανία γεωμηχανικής των ωκεανών αναπτύσσεται πολύ γρήγορα.
Μια γυναίκα κοιτάζει τον σκύλο της όσο απολαμβάνει το μπάνιο της την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών, στη Βραζιλία. REUTERS/Pilar Olivares
«Δεν πρέπει να προχωρήσουμε περαιτέρω σε αυτόν τον δρόμο χωρίς να έχουμε αποδείξεις», λέει ο Γουίντικομπ. «Μπορείτε να φανταστείτε να πηγαίνετε στο γιατρό σας και να σας λέει ‘Έχω ένα φάρμακο εδώ που θα σας βοηθήσει’. Αν ο γιατρός σας πει στη συνέχεια ότι δεν το έχουμε δοκιμάσει πραγματικά και δεν είμαστε σίγουροι για τις παρενέργειες, θα εξακολουθούσατε να χαίρεστε να το παίρνετε;»
Εκτός από τον πρωταρχικό στόχο της μείωσης του CO2, υπάρχουν και άλλα πράγματα που μπορούν να γίνουν για την αντιμετώπιση της οξίνισης των ωκεανών.
Η Τζέσι Τέρνερ, εκτελεστική διευθύντρια της Ocean Acidification Alliance, ανησυχεί ότι η γεωμηχανική μπορεί επίσης να κάνει τους ανθρώπους να μην παρατηρήσουν το προφανές. «Ενώ η διερεύνηση μιας ‘ατζέντας’ μελέτης γύρω από τις παρεμβάσεις γεωμηχανικής είναι σημαντική, η υπ’ αριθμόν ένα ανθρωπογενής λύση για την οξίνιση των ωκεανών είναι η μείωση των εκπομπών CO2», λέει η ίδια. «Ελπίζω ότι δεν χάνουμε τον επείγοντα χαρακτήρα για αυτό. Χωρίς οι κυβερνήσεις να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην οξίνιση των ωκεανών, υπάρχει αυτή η ευκαιρία για τον ιδιωτικό τομέα να κατευθύνει την πορεία».
Εκτός από τον πρωταρχικό στόχο της μείωσης του CO2, υπάρχουν και άλλα πράγματα που μπορούν να γίνουν για την αντιμετώπιση της οξίνισης των ωκεανών, όπως ο περιορισμός της οργανικής ρύπανσης στο νερό, που συχνά είναι σχετικά εύκολο να γίνει σε τοπικό επίπεδο, και η δημιουργία πιο ανθεκτικών θαλάσσιων ενδιαιτημάτων γύρω από τις ακτές μας.
Είναι σαφές, ωστόσο, ότι οι επιστήμονες που εργάζονται σε αυτόν τον τομέα απογοητεύονται όλο και περισσότερο με την έλλειψη επείγοντος χαρακτήρα γύρω από το θέμα. Πολλοί ελπίζουν ότι η διάσκεψη του ΟΗΕ για τους ωκεανούς αυτή την εβδομάδα στη Γαλλία θα προσφέρει μια ζωτική ευκαιρία να συζητηθεί το πρόβλημα με τους αρχηγούς κρατών και να μπει πιο σταθερά στις κυβερνητικές ατζέντες.
Πηγή: in.gr
