Starlight Express: Το μιούζικαλ που έτρεξε μπροστά από την εποχή του

Στη δεκαετία του ’80, εποχή υπερβολής, μεγάλων σκηνών και άκρατου θεάματος, το μιούζικαλ μεταμορφώθηκε σε μια νέα μορφή: τα αποκαλούμενα «megamusical(s)» — τεράστιες παραγωγές, χωρίς κλασικούς διαλόγους, με φαντασμαγορικά σκηνικά, έντονο μάρκετινγκ και συνήθως με την ανοιχτή περιφρόνηση των κριτικών.

Ο Andrew Lloyd Webber, μετά την τεράστια επιτυχία του “Cats” το 1982, αποφάσισε να ανασύρει μια παλιά ιδέα από την παιδική του ηλικία: τρένα ως πρωταγωνιστές. Θυμήθηκε ιστορίες με ανθρωπόμορφα τρένα που τον μάγευαν μικρό, και έτσι γεννήθηκε το “Starlight Express”· μια παράσταση όπου ηθοποιοί πάνω σε πατίνια ενσαρκώνουν τρένα που τρέχουν, κοντράρονται και μάχονται για τη νίκη σε μια σειρά από αγώνες.

Η πρεμιέρα έγινε το 1984 στο Apollo Victoria Theatre του Λονδίνου και, αν μη τι άλλο, ήταν τεχνικά πρωτοποριακή: η σκηνή μεταμορφώθηκε σε τρισδιάστατη πίστα με ράμπες και στροφές, τα κοστούμια έλαμπαν κάτω από φώτα λέιζερ και η μουσική ήταν δομημένη εξ ολοκλήρου γύρω από τον ρυθμό της κίνησης. Το κοινό εντυπωσιάστηκε από το θέαμα, όμως οι κριτικοί μίλησαν για «θέαμα χωρίς καρδιά». Παρ’ όλα αυτά, το Λονδίνο κράτησε την παράσταση για χρόνια.

Δες εδώ πρόβα (με πολύ κακό ήχο) από το 1983, πριν το πρώτο ανέβασμα στο Λονδίνο:

Για το Broadway, το 1987, ο Lloyd Webber αποφάσισε να το κάνει ακόμη μεγαλύτερο. Το Gershwin Theatre μετατράπηκε σε μια γιγάντια πίστα: τριώροφα επίπεδα, απότομες ράμπες, σκοτεινά τούνελ, κινούμενες γέφυρες και 22 μίλια οπτικών ινών που έφεραν φώτα και εφέ παντού. Η εκπαίδευση της ομάδας ήταν εξαντλητική — εβδομάδες «boot camp» σε πατίνια, με καθημερινές πτώσεις, διαστρέμματα, αιμορραγικές φουσκάλες και απώλειες κιλών από την ένταση και τη ζέστη των κοστουμιών.

Δες εδώ απόσπασμα από τη Broadway μεταφορά του έργου:

Ας δούμε πιο αναλυτικά μια ιστορική καταγραφή αυτού του τόσο οργανωμένου χάους που επέστρεψε στο Λονδίνο, κερδίζοντας νέο και μεγαλύτερης ηλικίας κοινό.

1979 – Λονδίνο, γραφείο Andrew Lloyd Webber
Στο γραφείο του, ανάμεσα σε στοίβες από παρτιτούρες και μακέτες σκηνών, ο Lloyd Webber κρατάει ένα παιδικό βιβλίο με τρένα. «Τι θα γινόταν αν…;» σκέφτεται. Μια ιδέα σπέρνεται: τρένα ως ήρωες, ζωντανεμένα από ηθοποιούς πάνω σε πατίνια.

1982 – Επιτυχία “Cats”
Το “Cats” σπάει ταμεία και δίνει στον Webber το θάρρος να επενδύσει σε κάτι ακόμη πιο ριψοκίνδυνο. Το «Starlight Express» περνάει από σημειώσεις σε πρώτο storyboard.

27 Μαρτίου 1984 – Apollo Victoria Theatre, Λονδίνο
Έρχεται η πρεμιέρα. Η σκηνή έχει μετατραπεί σε πίστα τρένων, με ράμπες και φωτισμούς που τυφλώνουν. Το κοινό εντυπωσιάζεται, οι κριτικοί διστάζουν. Οι πρώτες κριτικές μιλούν για «τεχνική πρωτοπορία», αλλά «ιστορία χωρίς καρδιά».

1985 – Πρώτα προβλήματα
Οι πρόβες αποκαλύπτουν το τίμημα: οι ηθοποιοί παθαίνουν διαστρέμματα, πέφτουν από ράμπες, φεύγουν με παγοκύστες στα γόνατα. Στα παρασκήνια κυκλοφορεί αστείο: «Αν βγάλεις την παράσταση χωρίς κάταγμα, δεν είσαι πραγματικό τρένο».

1987 – Broadway boot camp
Στο Gershwin Theatre, η αμερικανική εκδοχή ετοιμάζεται. Σκηνικά τριών επιπέδων, 22 μίλια οπτικών ινών, κινούμενες γέφυρες. Το καστ περνάει εκπαίδευση-«κόλαση»: ολόκληρες μέρες σε πατίνια, πτώσεις πάνω σε μεταλλικές ράγες, αίμα στα γάντια από τις λαβές. Οι παραγωγοί αποφασίζουν να ενσωματώσουν «προγραμματισμένα ατυχήματα» — όταν κάποιος πέφτει στ’ αλήθεια, το κοινό νομίζει πως είναι μέρος της χορογραφίας.

Δες εδώ το τηλεοπτικό τίζερ της παράστασης:
https://www.youtube.com/watch?v=RwF8tdu6lRY

15 Μαρτίου 1987 – Πρεμιέρα στο Broadway
Τα φώτα ανάβουν, η ορχήστρα ξεκινά. Η αίθουσα μένει άφωνη από το μέγεθος και την ενέργεια. Οι πρώτες μέρες γεμίζουν το ταμείο, αλλά οι κριτικές ξανά χτυπούν: «εντυπωσιακό κέλυφος, άδεια ψυχή».

Δες εδώ το τηλεοπτικό τρέιλερ της παράστασης:
https://www.youtube.com/watch?v=Sb7d7YAAkPY

1988 – Πτώση στις εισπράξεις
Η αρχική περιέργεια σβήνει. Οι θεατές δεν επιστρέφουν στη παράσταση δεύτερη φορά -με ή χωρίς παρέα-. Η εμπειρία φαίνεται να εξαντλείται στην έκπληξη και την περιέργεια. Ο Rusty, ο ήρωας, δεν πείθει συναισθηματικά. Οι παραγωγοί μειώνουν το κόστος των καθημερινών παραστάσεων με περικοπές, το μόνο που δεν περικόπτεται είναι… οι τραυματισμοί.

2 Ιανουαρίου 1989 – Τελευταία παράσταση στο Broadway
Μετά από 761 παραστάσεις, η αυλαία πέφτει την επομένη του νέου έτους. Τα φώτα σβήνουν, τα πατίνια μπαίνουν στις αποθήκες.

Το έργο τελικά δεν κάλυψε την επένδυση, αλλά άφησε ιστορίες που θα συζητιούνται για χρόνια στα παρασκήνια.

Μετά το 1989 – Η δεύτερη ζωή
Το “Starlight Express” επανέρχεται στο Λονδίνο μέχρι το 2002, ταξιδεύει στο Λας Βέγκας και εγκαθίσταται στη Γερμανία σε θέατρο φτιαγμένο ειδικά για αυτό. Ο Lloyd Webber το ανανεώνει το 2018, με νέα τραγούδια και σκηνές.

Σήμερα
Πάνω από τρεις δεκαετίες μετά, το “Starlight Express” παραμένει το πιο διάσημο —και επικίνδυνο— roller-skate μιούζικαλ της ιστορίας. [Ως προς το πιο επικίνδυνο, την πρώτη θέση έχει το “Spiderman” που ξεπάστρευε τους πρωταγωνιστές έναν-έναν]. Ένα έργο που απέδειξε ότι ακόμα και στις πιο εντυπωσιακές παραγωγές, η καρδιά και η αφήγηση είναι αυτές που μένουν για πάντα. Και επανήλθε για ακόμα μια φορά στη σκηνή, καλύτερο από ποτέ.

Όσο για τη νέα εκδοχή στο Λονδίνο: αυτή μετέτρεψε την αίθουσα σε τρισδιάστατη παιδική φαντασίωση: φωτεινές τροχιές που περιβάλλουν το κοινό, κοστούμια με LED, laser, βίντεο-προβολές και σκηνικά που ξεδιπλώνονται σαν κινούμενο παιχνίδι.

Η αφήγηση εστιάζει στην παιδική ματιά του “Control”, δίνοντας στον αγώνα των τρένων μια αίσθηση αθωότητας και ονείρου. Η παραγωγή αποθεώθηκε στα βραβεία WhatsonStage 2025, εντυπωσιάζοντας ως η καλύτερη αναβίωση μιούζικαλ, με ειδικές μνείες στον φωτισμό και τα κοστούμια, ενώ στα Olivier Awards κέρδισε την κορυφαία διάκριση για τον σχεδιασμό κοστουμιών της Gabriella Slade.

Στις 11 Ιουνίου 2025, η σκηνή γέμισε νέα ενέργεια με τον Gavin Adams ως Rusty και τη Sophie Naglik ως Pearl, πλάι σε μια νέα ομάδα 40 ερμηνευτών εκπαιδευμένων στις στροφές και τις ταχύτητες του έργου. Το κοινό παραληρεί ξανά, όπως και στα ’80s, μιλώντας για μια από τις πιο «τρελές» και συναρπαστικές θεατρικές εμπειρίες που μπορεί να ζήσει κανείς. Με τις παραστάσεις να έχουν ήδη παραταθεί έως τον Μάρτιο του 2026, το Starlight Express αποδεικνύει πως ακόμη και ένα μιούζικαλ που ξεκίνησε ως τεχνολογικό στοίχημα μπορεί, με τη σωστή ανανέωση, να μετατραπεί σε διαχρονικό θεατρικό ταξίδι. Α, και τα παιδιά μπορούν να θεωρούν τους εαυτούς τους τυχερούς αν βρεθούν τον Σεπτέμβριο στο Λονδίνο, καθώς η είσοδός τους είναι δωρεάν, συνοδεία πάντα ενηλίκου.

Τί κρατάμε από τις αναμνήσεις μας στο βαγκόν-λι;
Το θέαμα (όπως θα διαβάσετε και στην κριτική μας) ήταν εντυπωσιακό αλλά και επικίνδυνο. Οι ηθοποιοί κινούνταν σε υψηλές ταχύτητες, με περιορισμένη ορατότητα λόγω των ογκωδών κοστουμιών, και τα μηχανικά μέρη της σκηνής… δεν συγχωρούσαν λάθη. Οι πτώσεις περνάνε συχνά ως «προγραμματισμένα ατυχήματα» στις χορογραφίες για να μην τρομοκρατούν τους μικρούς μας φίλους. Έτσι, αν κάποιος έπεφτε στ’ αλήθεια, το κοινό νόμιζε ότι ήταν μέρος της δράσης και η παράσταση συνεχιζόταν αδιάκοπα.

Σήμερα, το “Starlight Express” έχει μείνει στην ιστορία όχι μόνο για το εντυπωσιακό του μέγεθος, αλλά και ως μάθημα ότι ακόμα και το πιο θεαματικό megamusical χρειάζεται επαναπροσδιορισμό, πείσμα και όραμα για να αντέξει στον χρόνο. Παράλληλα, παραμένει σύμβολο της πιο τολμηρής —και επικίνδυνης— εποχής του θεάτρου, τότε που ακόμη και οι «πτώσεις» γίνονταν μέρος της μαγείας.

Διαβάστε ακόμα: Starlight express: Ο Άντριου Λόιντ Βέμπερ τους πάει… τραίνο