Τι είναι η αλήθεια; Το καινούργιο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Κόου «Η απόδειξη της αθωότητάς μου»

Πολιτικό μυθιστόρημα το οποίο επιτελεί τρεις ταυτοχρόνως λειτουργίες είναι το καινούργιο βιβλίο του Τζόναθαν Κόου «Η απόδειξη της αθωότητάς μου», που κυκλοφορεί σε μετάφραση υποδειγματικής ευελιξίας και ακρίβειας της Άλκ. Τριμπέρη από τις εκδόσεις Πόλις. Ο συγγραφέας ανοίγει τη βρετανική πολιτική σκηνή της ολιγόστιγμης διακυβέρνησης της Λιζ Τρας σε αναπεπταμένο χρονικό πεδίο με κεντρικό άξονα την άνοδο της Ακροδεξιάς, δοκιμάζει τις δυνάμεις του σε ετερογενή μυθιστορηματικά είδη και παίζει με το αναπάντητο επί της ουσίας ερώτημα του τι εστί αλήθεια είτε στην πραγματικότητα είτε στην τέχνη. Συνδετικός κρίκος των τριών στοιχείων, όχι τόσο το χιούμορ και η σάτιρα όσο το πνεύμα της διακωμώδησης που πηγάζει από το αγγλικό (δυσμετάφραστο) «wit».

Με πρωταγωνίστρια τη νεαρή Φιλ, που έχει αποφοιτήσει από το πανεπιστήμιο και εργάζεται σε υπηρεσία εστίασης του «Χίθροου», αναζητώντας τρόπους για να γράψει το παρθενικό της μυθιστόρημα, ο Κόου μοιάζει να υιοθετεί το κλίμα της «αριστερής μελαγχολίας». Οι Ιταλοί θεωρητικοί θλίβονται για την αδύναμη κατάσταση της Αριστεράς μετά την πτώση του Τείχους, οι Βρετανοί ομογάλακτοί τους πιστεύουν πως η ίδια κατάσταση αποτελεί προϊόν του «καπιταλιστικού ρεαλισμού», εννοώντας ότι υπό τις επιταγές του ανεξέλεγκτου οικονομικού φιλελευθερισμού, ο καπιταλισμός έχει ξεβιδώσει ως καθημερινή ιδεολογία της αναπόφευκτης ανάγκης τα πάντα – μισθούς και εισοδήματα, εργασιακές σχέσεις και εργασιακό χρόνο, δημόσια υγεία και γενικότερα δημόσιες παροχές, διαφορές μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας και συντηρητισμού, ελευθερίες για την οποιασδήποτε επιλογή. Η «αριστερή μελαγχολία» (ευρωπαϊκή και βρετανική) στενοχωρεί όσους συντάχθηκαν με το κάποτε επαναστατικό όρaμα της κοινωνικής μεταβολής, μα έστω κι έτσι, αν συνειδητοποιηθεί το μέγεθος της ήττας τους, θα πρέπει πλέον να ξεκινήσουν τα πάντα από την αρχή. Μακριά από τη θλίψη για τη χαμένη επανάσταση, ο Κόου δεν οραματίζεται αλλαγές, έχει μόνο νοσταλγία για την εποχή κατά την οποία η εμφάνιση στο προσκήνιο της Θάτσερ και του Ρήγκαν έκρυβε το μέγεθος της διάρκειας της πολιτικής τους και της συνακόλουθης απομάκρυνσης από μια κοινωνία που βασισμένη σε προσυμφωνημένες αξίες και αρχές προσέφερε κάποια εμπιστοσύνη για το μέλλον – οι «Financial Times» πάντως έσπευσαν να υποτιμήσουν την «Απόδειξη της αθωότητάς μου», παραμένοντας ελαφρώς αδιάφοροι και για την άλλη πολιτική έγνοια του Κόου, την ανησυχία του για τη γιγάντωση της Ακροδεξιάς μέσα στα σπλάχνα των Συντηρητικών σε Βρετανία και ΗΠΑ.

Επειδή, όμως, και η νοσταλγία δεν είναι για χόρταση, ο συγγραφέας θα περιτυλίξει το πολιτικό περιεχόμενο του μυθιστορήματός του σε άλλα λογοτεχνικά γένη, στέλνοντας νεύμα στο αστυνομικό και στο πανεπιστημιακό μυθιστόρημα, όπως και στην από καιρό διάσημη αυτομυθοπλασία, τη μυθιστορηματικού τύπου αυτοβιογράφηση. Ο Κόου δεν εξαρθρώνει ειδολογικές δομές και δεν καταργεί ειδολογικά όρια: προτιμά να επιτρέψει να αναπνεύσει το ένα είδος εντός του άλλου διαμέσου της ειρωνικής τους σύμφρασης, η οποία θα συναντήσει κατ’ αυτόν τον τρόπο και το πνεύμα της κοινωνικοπολιτικής διακωμώδησης.

Η Φιλ παρακολουθεί ακούραστα τα «Φιλαράκια», γνωρίζεται με έναν φίλο της μητέρας της από το πανεπιστήμιο, τον Κρίστοφερ, ιστορικό ερευνητή και δημοσιογράφο, που ψάχνει τη διευρυνόμενη επιρροή της Ακροδεξιάς στον κρατικό μηχανισμό, και συνδέεται με την κόρη του Ρασίντα μετά τη δολοφονία του σε ένα συνέδριο των Συντηρητικών.

Σε ένα παρόμοιο πλαίσιο, ο Κόου θα επινοήσει συναρπαστικούς αστυνομικούς γρίφους, περίτεχνα συγγραφικά προσωπεία, καθώς και μυθιστορήματα μέσα στον κορμό του δικού του μυθιστορήματος προκειμένου να δοκιμάσει μια απάντηση, μέσω του στοχασμού της αυτομυθοπλασίας, για όλα: η αλήθεια στις ιδεολογικές και στις πολιτικές έριδες και στο πεδίο του καθημερινού βίου πορεύεται μόνη της και δίχως πρόσημο. Η λογοτεχνία βοηθάει μόνο να καταλάβουμε καλύτερα τι συμβαίνει τριγύρω μας, όχι και στο πώς να το λύσουμε – αν χρειάζεται έτσι κι αλλιώς να το λύσουμε.