Του Νικόλα Μπάρδη
Η τσακώνικη γλώσσα είναι αρχαία ελληνική στο δωρικό ιδίωμα και πολλοί κάτοικοι στο Λεωνίδιο και ευρύτερα στην περιοχή της Κυνουρίας εξακολουθούν ακόμη και σήμερα να τη μιλούν. Εκτός, όμως, από τους μεγαλύτερους σε ηλικία, σήμερα τη μαθαίνουν και μικρότερα παιδιά. Άλλωστε, ακούν στο σπίτι τη διάλεκτο από τους γονείς και τους παππούδες τους και επιθυμούν να μάθουν και τα ίδια τη γλώσσα, προκειμένου να μη χαθεί. Γι’ αυτούς δεν είναι απλά μία διάλεκτος, είναι η ιστορία τους, η ιδιαίτερη ταυτότητα του τόπου τους, και προσπαθούν να τη μάθουν με αγάπη και μεράκι. Για τους Τσάκωνες η γλώσσα είναι πατρίδα και αισθάνονται υπερήφανοι που έχουν αυτό το δέσιμο με τον τόπο και τη διάλεκτό τους.
Η τσακώνικη διάλεκτος ανήκει στην υπολειμματική δωρική ζώνη της Νέας Ελληνικής. Προήλθε από τη δωρική διάλεκτο της αρχαίας ελληνικής, σε αντίθεση με τη νέα ελληνική γλώσσα, η οποία προήλθε από την ελληνιστική κοινή (κυρίως αττικοϊωνικής συστάσεως). Συγκεκριμένα, εικάζεται ότι προήλθε από ευρύτερη δωρική κοινή, η οποία είχε κυριαρχήσει στην Πελοπόννησο μετά τη σύσταση της Αχαϊκής Συμπολιτείας και, ως εκ τούτου, αντιστάθηκε περισσότερο στην Κοινή, ίσως επειδή ομιλείτο σε δυσπρόσιτες περιοχές.
Ο πρώτος συγγραφέας που αναφέρει την ύπαρξη ιδιαίτερης τσακώνικης διαλέκτου είναι ο Μάζαρις τον 15ο αιώνα. Θεωρεί τους Τσάκωνες εκβαρβαρισμένους Λάκωνες αλλά οι λίγες λέξεις που αναφέρει ως παράδειγμα δεν είναι τσακωνικές. Σύμφωνα με τις πηγές, η τσακώνικη ομιλείτο στο παρελθόν από διαλεκτόφωνους πληθυσμούς αποίκων στις νότιες ακτές τού Ελλησπόντου. Το τσακώνικο ιδίωμα της Προποντίδας είχε αρκετές επιδράσεις από τα βόρεια ιδιώματα της Θράκης, και γι’ αυτό τοποθετείται πλησιέστερα προς τη Νεοελληνική Κοινή.
Αν είχε μεγάλο αριθμό ομιλητών, ισχυρή λογοτεχνική παράδοση και διοικητική αυτονόμηση, η οποία θα οδηγούσε σε αναγνώριση και σχολική διδασκαλία, θα μπορούσε να ταξινομηθεί ως ξεχωριστή ελληνογενής γλώσσα σε αντιδιαστολή προς διαλέκτους όπως η Ποντιακή, η Καππαδοκική και η Κατωιταλική. Το σύγχρονο λεξιλόγιό της έχει επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό από την επίσημη Ελληνική.
Η πρώτη μνεία της διαλέκτου γίνεται το 1668 από τον Τούρκο περιηγητή Εβλιγιά Τσελεμπή, ο οποίος κατέγραψε λίγες λέξεις. Στην απογραφή του 1907 τα τσακώνικα δηλώθηκαν ως κύρια γλώσσα από 823 άτομα. Σύμφωνα με πιο πρόσφατες αναφορές (1981, J. Werner), η τσακωνική μιλιόταν το 1981 από 300 περίπου άτομα. Υπάρχουν ακόμα αναφορές για 2.000 υπερήλικους ομιλητές, των οποίων οι πρώτοι απόγονοι έχουν μόνο παθητική γνώση της διαλέκτου. Σήμερα η διάλεκτος είναι προς εξαφάνιση, σύμφωνα τον σχετικό κατάλογο της UNESCO.
Η κάμερα του Όπου Υπάρχει Ελλάδα ταξίδεψε στο γραφικό Λεωνίδιο Αρκαδίας και συνομίλησε με τους ανθρώπους που αγωνίζονται καθημερινά, για να μη σβήσει αυτή η ιδιαίτερη και ξεχωριστή ελληνική διάλεκτος. Η προσήλωση δε των νεότερων ομιλητών της τσακώνικης διαλέκτου είναι συγκινητική…
Πηγή: skai.gr
Διαβάστε τις Ειδήσεις σήμερα και ενημερωθείτε για τα πρόσφατα νέα.
Ακολουθήστε το Skai.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
