Για 6η χρονιά πραγματοποιείται φέτος το θερινό εργαστήρι «Pelion Summer Lab for Cultural
Theory and Experimental Humanities» (PSL), μια διεθνής ακαδημαϊκή δράση με
συμμετέχοντες και συμμετέχουσες από ολόκληρο τον κόσμο. Η διοργάνωση αποτελεί μια
πρωτοβουλία της Αν. Καθηγήτριας Πηνελόπης Παπαηλία και του Τμήματος Ιστορίας
Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και οργανώνεται
από το 2017 σε χωριά του Πηλίου (Πάου, Χάνια, Μακρινίτσα και φέτος Νεοχώρι).
Η διοργάνωση και οι άνθρωποι της
Το εργαστήριο που θα λάβει χώρα από τις 27 Ιουνίου έως τις 7 Ιουλίου υπό τον γενικό τίτλο:
«Anthropo-scenes: Restaging Climate Dramas for Environmental Justice» (Ανα-
παριστώντας το κλιματικό δράμα για περιβαλλοντική δικαιοσύνη) εκκινεί από την πεποίθηση ότι
η κλιματική κρίση αποτελεί όχι μόνο μια βαθιά κοινωνική και πολιτική κρίση, αλλά εξίσου μια
κρίση φαντασίας.
Αναγνωρίζοντας λοιπόν την επείγουσα ανάγκη υπέρβασης των κυρίαρχων αφηγήσεων για την
κρίση και τις πιθανές λύσεις της – συνήθως ανθρωποκεντρικά, τεχνοκρατικά και δυτικοκεντρικά
αφηγήματα-, το φετινό εργαστήριο, με μεθοδολογία το θέατρο και τη περφόρμανς,
πειραματίζεται με νέους τρόπους κατανόησης, ανταπόκρισης, εμπλοκής και δράσης στην
κλιματική πραγματικότητα: εν ολίγοις, μαζί με την τοπική κοινότητα θα διερευνήσουμε νέα
σενάρια για τον παράξενο καιρό στον οποίο προσπαθούμε να (επι)ζούμε αλλιώς και μαζί.
Όπως κάθε χρόνο, το πρόγραμμα του PSL απαρτίζεται από διεπιστημονικά και καινοτόμα
σεμινάρια και εργαστήρια που φέτος δίνουν έμφαση στις ποικίλες “σκηνές” και “τοπία” της
οικολογικής βίας, τις σχέσεις των ανθρώπων με τα τα μη ανθρώπινα όντα και τις μορφές
αλληλεγγύης και αντίστασης που ίσως διαφωτίζουν εμπειρίες, γνώσεις και ιδέες απαραίτητες για
ένα πιο συμπεριληπτικό και βιώσιμο μέλλον σε έναν πληγωμένο πλανήτη. Οι μελέτες
περίπτωσης θα μας ταξιδεύουν από την εξορυκτική βία και την οικολογική αντίσταση στο
Κουρδιστάν και τη Καραϊβική μέχρι τις φυσικές και ψυχικές καταστροφές των πλημμυρών στο
Βόλο και το Πήλιο, από τις σχέσεις της Ροζα Λουξεμπούργκ με τα φυτά στο Βερολίνο, στους
τροφοσυλλέκτες στην Παλαιστίνη/Ισραήλ, από τους τρόπους που πληγέντες δημιουργούν νέους
τρόπους ζωής, στέγασης, υποδομές και μορφές κοινότητες στα ερειπωμένα τοπία της
(μετα)πολεμικής Βηρυτού και το (μετα)πλημμυρικό Μπαγκλαντές. Το θεωρητικό γλώσσαρι
προέρχεται από τις περιβαλλοντικές ανθρωπιστικές επιστήμες, την μετα-ανθρώπινη
ανθρωπολογία και ιστορία, την αρχιτεκτονική τοπίου, τις αμφίβιες οικολογίες, την απο-
αποικιοκρατική σκέψη, τις μαύρες γεωγραφίες και την εικοτολογική μυθοπλασία.
Το πρόγραμμα του PSL θα κορυφωθεί με ένα δημόσιο “πείραμα” στην οικο-δραματουργία που
θα σχεδιάσουν οι συμμετέχουσες/οντες: μια συνεργατική παράσταση κοινωνικού θεάτρου, η
οποία θα αναπτυχθεί σε σύμπραξη με τους κατοίκους του Νεοχωρίου και της γύρω περιοχής,
υπό την καθοδήγηση της θεατρικής σκηνοθέτιδας και ηθοποιού Ντίνας Σταματοπούλου
(Εφηβική Σκηνή Εθνικού Θεάτρου της Ελλάδας, Αθήνα).
Στην φετινή διοργάνωση θα συμμετάσχουν ως διδάσκοντες/ουσες από επιστημονικά και
καλλιτεχνικά πεδία, όπως η κοινωνική ανθρωπολογία, η ιστορία, η αρχιτεκτονική, η ζωγραφική,
η χωροταξία, η γεωγραφία, η κοινωνιολογία και το κοινωνικό θέατρο οι: Hiba Bou Akar
(Columbia University), Eray Çaylı (University of Hamburg), Tao Leigh Goffe (City University of
New York), Ασπασία Κουζούπη (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), Ανθή Κοσμά (Πανεπιστήμιο
Θεσσαλίας), Αgata Lisiak (Bard College Berlin), Tom Western (University College London),
Πηνελόπη Παπαηλία (Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), George Mantzios (Princeton University),
Πέτρος Περράκης Κόλλιας (Πανεπιστήμιο Αιγαίου).
To θερινό εργαστήριο, πέραν του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής
Ανθρωπολογίας (ΙΑΚΑ) και του Εργαστηρίου Κοινωνικής Ανθρωπολογίας (ΕΚΑ) του
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, υποστηρίζουν το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του
Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με το Εμπειρικό και Διαχρονικό Παρατηρητήριο Τοπίου (ΕΔΠΤ),
Π.Θ., το Cine-Doc Volos, η Περιφέρεια Θεσσαλίας, ο Δήμος Νοτίου Πηλίου, η πρωτοβουλία
dëcoloиıze hellάş, η Ομάδα Πρωτοβουλίας Νεοχωρίου “Ευχώριον Ζην”, Εικαστικός Σύλλογος
Βόλου (ΕΣΒ), η Πρωτοβουλία για τις Δημόσιες Ανθρωπιστικές Επιστήμες Ίδρυμα Σταύρος
Νιάρχος (SNFPHI), η Ελληνική Εταιρεία Περιβαλλοντικής Ιστορίας (Ελ.ΕΠΙ) και η Modern Greek
Studies Association (MGSA).
Τι είναι το Pelion Summer Lab
Το PSL αποτελεί μια ακαδημαϊκή δράση με διεθνή ακτινοβολία που συγκεντρώνει
συμμετέχοντες/ουσες, και καθηγητές/τριες σε έναν πειραματικό κύκλο σεμιναρίων,
μεθοδολογικών εργαστηρίων και άλλων δράσεων. Στόχος αυτού του 10ήμερου εντατικού
προγράμματος είναι να δημιουργήσει μια διεθνή διεπιστημονική ομάδα διδακτορικών και
μεταπτυχιακών φοιτητριών/φοιτητών, ερευνητριών, ακαδημαϊκών, καλλιτεχνών και πολιτιστικών
παραγωγών από τομείς όπως η ανθρωπολογία, η ιστορία, η κοινωνιολογία, η φιλοσοφία, η
διεπιστημονική τέχνη, η λογοτεχνία, οι σπουδές φύλου, οι πολιτιστικές σπουδές και οι σπουδές
νέων μέσων για εξερεύνηση και ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με επίκαιρα ζητήματα της εποχής
μας. Στα συνολικά 6 χρόνια υλοποίησης του έχουν συμμετάσχει περισσότεροι από 120 φοιτητές
και φοιτήτριες και 35 διδάσκοντες και διδάσκουσες από ολόκληρο τον κόσμο, κορυφαία
Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και Ερευνητικούς Φορείς.
Παράλληλα βασικό στοίχημα σε κάθε εργαστήριο ο πειραματισμός με νέες μεθοδολογίες
επικοινωνίας και δημοσιοποίησης της κοινωνικής έρευνας και της θεωρητικής σκέψης ώστε με
τη διεπαφή με τοπικές κοινότητες να αποτελέσουν αποτελεσματική δημόσια παρέμβαση. Στα
πλαίσια του PSL εκτός από 5 πρωτότυπα δημόσια πειράματα, που αποτελούν ταυτοτικό
χαρακτηριστικό του προγράμματος έχουν πραγματοποιηθεί δύο επιστημονικά συνέδρια (2017
και 2023), προβολές ταινιών, επισκέψεις πεδίου σε χωριά του Πηλίου, πολιτιστικές
δραστηριότητες και συνεργασίες με συνεταιρισμούς και πρωτοβουλίες κατοίκων.
Τρεις δημόσιες δράσεις
Στο πλαίσιο του PSL πέραν των σεμιναρίων που αφορούν τους/τις συμμετέχοντες/ουσες
προγραμματίζονται τρεις σημαντικές δημόσιες εκδηλώσεις ανοιχτές στο κοινό και δωρεάν: μια
έκθεση, δύο κινηματογραφικές προβολές και μια συνεργατική, διαδραστική θεατρική
παράσταση. Συγκεκριμένα:
Την Κυριακή 29 Ιουνίου, στις 21.00 στο Πολιτιστικό Κέντρο Νεοχωρίου, σε συνεργασία με το
Cine-Doc, προγραμματίζεται η προβολή της ταινίας Η Αφρίν στον καιρό της πλημμύρας (2023).
Η ταινία του Άγγελου Ράλλη, με 14 βραβεία και συμμετοχή σε πάνω από 40 φεστιβάλ σε όλο
τον κόσμο, που συνδυάζει την κλιματική κρίση στο Μπανγκλαντές με μία αδιανόητη ιστορία
ενηλικίωσης.
Από τις 29 Ιουνίου έως τις 7 Ιουλίου θα λειτουργήσει τα απογεύματα η έκθεση
Floodmarks/Ιχνηλατήσεις πλημμύρας – Pelion Edition, απόπειρα μεταφοράς της επιτυχημένης
έκθεσης- εκδήλωσης Floodmarks, που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο της Πόλης του Βόλου
τον Απρίλιο και τον Μάιο του 2024.
Η έκθεση κατάφερε να δημιουργήσει χώρο για κατάθεση, διάλογο και προβληματισμό γύρω από
τις πλημμύρες του 2023 στο Βόλο, το Πήλιο και τη Θεσσαλία, κάνοντας ορατό το κατεσταλμένο
τραύμα της καταστροφής και τις στρατηγικές επιβίωσης που απαιτούσε. Στις 29 Ιουνίου, από τις
18.00 μέχρι τις 21.00 τη μέρα των εγκαινίων καλούνται κάτοικοι του Νοτίου Πηλίου να φέρουν
προσωπικά αντικείμενα που σχετίζονται με τη δική τους εμπειρία της πλημμύρας, ώστε να
συμπληρώσουν το «τοτέμ» της πλημμύρας, το οποίο δημιουργήθηκε στη πρώτη φάση στο
Βόλο στο Μουσείο της Πόλης.
Την Τετάρτη 3 Ιουλίου, στις 21 μμ στο Πολιτιστικό Κέντρο Νεοχωρίου, προγραμματίζεται η
προβολή της ταινίας Foragers της Jumana Manna. Η ταινία Foragers (2022) ασχολείται με όλη
τη συζήτηση γύρω από τις πρακτικές συλλογής άγριων βρώσιμων φυτών στην
Παλαιστίνη/Ισραήλ. Γυρίστηκε στα υψώματα του Γκολάν, τη Γαλιλαία και την Ιερουσαλήμ και
χρησιμοποιεί μυθοπλασία, ντοκιμαντέρ και αρχειακό υλικό για να απεικονίσει τις επιπτώσεις των
ισραηλινών νόμων για την προστασία της φύσης στις πρακτικές αυτές.
Tέλος, το Σάββατο 5 Ιουλίου, το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή του κοινού
το «πείραμα» του εργαστηρίου, το οποίο θα είναι ένα εγχείρημα οικοδραματουργίας της ομάδας
του PSL με κατοίκους του χωριού.
Οργανωτική ομάδα
Πηνελόπη Παπαηλία, Παντελής Προμπονάς, Γεώργιος Μάντζιος, Αλέξανδρος Παπαγεωργίου,
Πενυ Πασπάλη, Τομ Γουέστερν, Δήμητρα Μοροσού
Πληροφορίες επικοινωνίας
Ιστοσελίδα θερινού εργαστηρίου: https://www.pelionsummerlab.net/
Ιστοσελίδα τμήματος: https://ha.uth.gr/index.php?page=events-search.display&a=694
Facebook Page: https://www.facebook.com/PelionSummerLab
Ιnstagram: @pelionsummerlab
email: pelionsummerlab@gmail.com
